Κάτι παιχνίδια σκορπισμένα σε γωνιές, κάτι σαλιάρες που πρέπει να μπουν στο πλυντήριο, παπουτσάκια στη μέση του διαδρόμου, παιδικές φωνές σε σχολεία κι υποχρεώσεις σωρό, για να μην τους λείψει τίποτα. Κι ύστερα ένα πρόσωπο αγγελικό, μια γλυκιά φωνή και ματάκια που κοιτάζουν στην ψυχή κι απαλύνουν κάθε ένταση.
Αυτά είναι τα παιδιά. Εκείνα τα μικρά πλασματάκια, που μες στο θόρυβο που προκαλούν, φέρνουν την πιο μεγάλη ευτυχία. Που τόσο απλά μ’ ένα χαμόγελο σβήνουν τη στεναχώρια και τις σκοτούρες των μεγάλων. Που με κατεβασμένα φρύδια κι απολογητικό ύφος αφοπλίζουν το θυμό. Που δίνουν νόημα στα μικρά, καθημερινά κι ανούσια γεγονότα μιας συνηθισμένης μέρας.
Από τη στιγμή που έρχονται στη ζωή, τους δίνουμε μαθήματα για το πώς να μιλούν, πώς να περπατούν, πώς να κρατάνε το πιρούνι, πώς να είναι ευγενικά, να έχουν αυτοπεποίθηση και τα λοιπά και τα λοιπά. Ζούμε στην ψευδαίσθηση ότι εμείς διδάσκουμε τα παιδιά. Ότι μέσα από τα βιώματά μας μάθαμε τόσα πολλά που θα τα κάνουμε καλύτερους ανθρώπους. Ίσως στα μάτια τους να μοιάζουμε ατρόμητοι, πανίσχυροι, γνώστες του καθετί και εμπειρογνώμονες.
Τους μαθαίνουμε πολλά πράγματα για τη ζωή. Δεν τους μαθαίνουμε όμως για τη σπουδαιότητα της ίδιας της ζωής. Γιατί γι’ αυτήν τη σπουδαιότητα έχουν να μας διδάξουν τα ίδια. Για τις μεγαλύτερες αλήθειες που φοβηθήκαμε να κοιτάξουμε ή που ξεχάσαμε κάπου στο διάβα μας. Για τ’ ότι ο κόσμος των ανθρώπων είναι υπέροχος και πως κάπου χάσαμε το νόημα. Μείναμε αγέλαστοι, πετάξαμε την αθωότητα και φορτωθήκαμε ευθύνες, ενοχές, κανόνες, καχυποψία κι επιφυλακτικότητα. Τι στο καλό, από παιδιά ξεκινήσαμε όλοι.
Τα παιδιά μας μεταφέρουν σπουδαίες αξίες. Όσες φορές πέφτεις, να σηκώνεσαι κι ας έχεις χτυπήσει. Να εκφράζεσαι. Να επιμένεις και να ‘χεις πείσμα γι’ αυτό που θέλεις. Όταν το κύμα γκρεμίζει το κάστρο τους στην άμμο, αυτά το κτίζουν ξανά και ξανά. Όταν κάποιος τους πάρει κάτι που τους ανήκει ή όταν κάποιος δεν τηρήσει την υπόσχεση που τους έδωσε, αυτά διαμαρτύρονται. Λένε ευχαριστώ κι αγαπώ, παραδέχονται ότι φοβούνται, ότι λυπούνται, ότι ανυπομονούν, ζητούν συχνά αγκαλιές και δίνουν φιλιά. Εκφράζουν τα συναισθήματά τους.
Έχουμε την υποχρέωση να διεκδικούμε όσα πιστεύουμε πως μας ανήκουν. Το παιδί μέσα μας να τ’ αφήνουμε να εκφράσει το παράπονο ή τον θυμό του. Ν’ αντιδράμε εκεί που μας κλέβουν τη χαρά. Να μιλάμε με βάση την αλήθεια μας κι ας μοιάζει ουτοπική στους άλλους, έτσι όπως ακριβώς κάνουν τα παιδιά.
Πιθανόν να πιστεύουν στα θαύματα, τον παράδεισο και τη δύναμη της αγάπης. Γιατί το φιλί της μάνας ή του πατέρα μαγικά θα θεραπεύσει το γρατσούνισμα στο γόνατο. Είναι φορτωμένα αισιοδοξία, ανεμελιά, ζωντάνια και δε βάζουν στέγαστρο στα όνειρά τους. Απ’ τα παιδιά μαθαίνουμε πως συναρπαστικό μπορεί να ‘ναι οτιδήποτε κινείται, έχει φτερά, πόδια ή ουρά. Αξιοποιούν την ευκαιρία να μυρίσουν ένα λουλούδι ή να περιεργαστούν μια κάμπια. Μια πεταλούδα ή ένας σκύλος μπορούν να τους προσφέρουν ευτυχία.
Μάλλον γι’ αυτό υπάρχουν τα παιδιά, για να τα ξαναμάθουν οι μεγάλοι όλα απ’ την αρχή. Ν’ ανακαλύψουν τον σκοπό και το νόημα της ζωής, καθώς περπατάνε στα τέσσερα για να τα κυνηγήσουν σ’ όλο το σπίτι ή όταν μεταμφιέζονται για να τα δουν να γελάνε. Ευτυχία είναι οι μικρές στιγμές κι όλα τα υπόλοιπα είναι οι λόγοι για να μην τις ζούμε.
Βιώνουν τόσο έντονα το παρόν τους που ‘ναι γεμάτο και το αύριο. Παίζουν, χρωματίζουν, κόβουν, κολλούν, κάνουν ζαβολιές, γελάνε δυνατά και χορεύουν πάνω σε ζημιές, αποδεικνύοντας πως η ζωή είναι ωραία αν έτσι τη βλέπεις. Εξάλλου τα όριά τους και τα όρια των άλλων είναι για να τα ξεπερνούν. Μέσα στο μικρόκοσμό τους, όπου όλα είναι εφικτά, σημασία έχει αυτό που θέλουν κι όχι αυτό που επιβάλλεται.
Οι συζητήσεις που κάνουν τα παιδιά με τους ενηλίκους είναι εποικοδομητικές. Έχουν τις δικές τους κοσμοθεωρίες για όλα τα θέματα κι η συναναστροφή μαζί τους ξεδιπλώνει έναν κόσμο που δε σκεφτήκαμε ποτέ πως υπάρχει. Κι αν μέσα στην παιδική αθωότητα με τις πολλές απορίες, οι γονείς κι οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν μια απάντηση για όλα, ένα παιδί είναι ο λόγος να ψάξουν την απάντηση για όλα.
Θυμίζουν στους μεγάλους ότι έχουν την πιο δύσκολη αλλά κι υπέροχη αποστολή να εκτελέσουν. Η επαφή με τα παιδιά μας φέρνει πολλές φορές σ’ ένα αδιέξοδο υπομονής. Ένα βλέμμα που κοιτάει μαρτυρώντας τη ζαβολιά που ‘κανε ή η γαλήνη που εκπέμπει την ώρα που κοιμάται, είναι αρκετά για ν’ αναθεωρήσουμε.
Καμιά θλίψη δεν είναι πιο δυνατή απ’ τη χαρά που μεταδίδουν τα παιδιά. Είναι που οι κοτσίδες και τα νταϊλίκια των μικρών τα σβήνουν όλα. Είναι που τα πατουσάκια τους είναι δυσανάλογα με την ευτυχία που προσφέρουν. Είναι που η αγωνία αν θα τους αρέσει το δώρο που τους αγόρασες είναι πιο μεγάλη απ’ την αγωνία αν θα πάρεις προαγωγή. Μέσα στις μέρες της δουλειάς, τις ιδιοτροπίες του αφεντικού, τις κακεντρέχειες των ανθρώπων και την ήττα της ομάδας σου, μια συνάντηση με παιδιά είναι η λύτρωση για να θυμηθείς τα πραγματικά υπέροχα πράγματα τούτης της ζωής.
Να βγάλουμε το γιλέκο της παντοδυναμίας. Να μας δουν τα παιδιά αυθεντικούς, με χαμόγελο και με δάκρυ, να μας δουν να λυγίζουμε καμιά φορά, γιατί έτσι θα μάθουν πως έχουν το δικαίωμα να λυγίζουν κι αυτά. Να τους πούμε ότι στον κόσμο των μεγάλων όπως και στον κόσμο των παραμυθιών υπάρχουν οι καλοί κι οι κακοί. Και πως όλους τους ανθρώπους τους βλέπουμε καθαρά μόνο με την καρδιά, γιατί τα μάτια μας ξεγελάνε απ’ αυτό που αντικρίζουν.
Οι ενήλικες είναι υπόλογοι απέναντι στα παιδιά. Θα ‘ναι πάντα πρότυπα και τα πρότυπα γίνονται επικίνδυνα αν δεν είναι ρεαλιστικά. Για όσο είμαστε δίπλα τους οφείλουμε να ‘μαστε αυθεντικοί οδηγοί κι υπερασπιστές όσων έχουν ανάγκη.
Κι αν κλαίνε καμιά φορά σκεφτείτε ότι η εικόνα του κόσμου που τα φέραμε είναι αρκετή να προκαλέσει δάκρυ. Μπορεί να κάνουν φασαρία και τον κόσμο ανάστατο, μα έτσι κι αλλιώς «τα πραγματικά θαύματα κάνουν λίγο θόρυβο», είπε η αλεπού στο Μικρό Πρίγκηπα.
Στη μικρή Β.
Επιμέλεια Κειμένου Μαρίας Παναγιώτου: Ιωάννα Κακούρη
Συντάκτης: Μαρία Παναγιώτου
