Κουβαλάμε παραπάνω από ένα χαρακτηριστικά. Υιοθετούμε πολύ περισσότερους από έναν ρόλους. Κρύβουμε πιο πολλά απ’ όσα νομίζουμε. Αλληλεπιδρούμε με πολύ πιο μυστικούς τρόπους απ’ όσο πιστεύουμε. Δενόμαστε με πολύ πιο αστείους τρόπους απ’ αυτούς που περιγράφουμε. Είμαστε πολύ πιο πολύπλοκοι απ’ αυτό που δηλώνουμε.
Είμαστε στο χώρο εργασίας μας κι ανάμεσα σε deadlines, χαρτούρες και παρουσιάσεις αστειευόμαστε με συναδέλφους, προβαίνουμε σε προσωπικές αυτοαποκαλύψεις. Δηλώνουμε γνώμες και πεποιθήσεις, μιλάμε για τα χόμπι που αγαπάμε και γι’ αυτά που δε θα καταφέρουν να κερδίσουν ποτέ το ενδιαφέρον μας. Το ίδιο ακριβώς κάνουν κι οι συνάδελφοί μας.
Κάθε περιβάλλον που ευνοεί τη συστηματική επαφή μας αυξάνει τις πιθανότητες ν’ ανθίσει μια φιλία. Όχι με όλους. Ωστόσο, με κάποιους θα μυριστούμε αναγνωριστικά, γρήγορα θα λυθούμε σε λόγο και ψυχή και σε μια επόμενη φάση θα αναζητήσουμε τη συντροφιά τους κι εκτός εργασίας. Αμέσως-αμέσως η συνύπαρξη μαζί τους θα μετατραπεί από αναγκαστική σε ελεύθερη.
Θα αρχίσουν οι καφέδες μετά τη δουλειά. Εκείνοι που για αφρόγαλα έχουν τα κουτσομπολιά που μας δένουν, γιατί μοιραζόμαστε τη χαρά να καταδεικνύουμε τα ίδια λάθη και ν’ αναδεικνύουμε τις ίδιες αρετές των ανθρώπων γύρω μας. Έπειτα θ’ ανοίξουμε τα σπίτια μας, τα ιδιωτικά μας φρούρια ως ένδειξη εμπιστοσύνης και κατάργησης της τυπικότητας. Έτσι μπολιάζεται μια φιλία.
Θα θεωρήσουμε δικαίως τον εαυτό μας τυχερό που βάζει ξυπνητήρι για να πάει να εργαστεί κάπου όπου υπάρχουν και δικοί του άνθρωποι πλέον κι όχι μόνο μια αυστηρή μάζα επαγγελματιών. Το ωράριο θα κυλάει γρηγορότερα, η κούραση θα μετριάζεται από γέλια και το σχόλασμα δε θα ‘ναι μια ανακούφιση, αλλά μια ευκαιρία για να συνεχιστεί η παρέα άνευ τύπων κι ευθυνών.
Δεν είμαστε η εξαίρεση που συνάπτουμε φιλικές σχέσεις μέσα στον εργασιακό χώρο. Απ’ τη μια η ρουτίνα που αποτελεί την ισχυρότερη βάση σύνδεσης κι απ’ την άλλη η ύπαρξη συναδέλφων που τα χνώτα τους ταιριάζουν και γρήγορα η αλληλεπίδραση σταματά να ‘χει αποκλειστικά επαγγελματική χροιά και φορά ανθρώπινο ντύμα.
Εξάλλου, ας σκεφτούμε ότι φίλους ετών καταλήξαμε να τους βλέπουμε μόνο τα σαββατοκύριακα, ενώ με τους συναδέλφους έχουμε αναγκαστικά συστηματική και πολύωρη επαφή καθημερινά. Αυτός ο χρόνος μας αποκαλύπτει, ξεδιαλύνει προσωπικότητες, δομεί οικειότητες και δικαιολογεί αποστάσεις.
Τα ροζ σύννεφα έχουν και κάτι από κόκκινο και κάτι από άσπρο. Η εργασία είχε ανέκαθεν κάτι ανταγωνιστικό στη φύση της. Τόσο παλιότερα που ήταν δικαίωμα κι ακόμα περισσότερο σήμερα που είναι προνόμιο λίγων ενισχύει την ανάγκη μας ν’ αποδείξουμε ότι τα καταφέρνουμε και μάλιστα όχι ότι είμαστε απλώς επαρκείς αλλά απαραίτητοι.
Προκύπτει μια καλύτερη θέση με πιο ευνοϊκές συνθήκες εργασίας, αμοιβής ή κύρους. Η πρώτη αντίδραση είναι να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας ως την καταλληλότερη επιλογή έναντι των άλλων. Μέσα στους άλλους είναι πιθανό να βρίσκεται κι ένας φίλος πλέον. Κάπως έτσι προκύπτει ένα ηθικό δίλημμα. Πώς μπορώ να αναδειχθώ χωρίς να σε υποτιμήσω;
Επίσης, εφόσον ο καθένας κουβαλάει τον χαρακτήρα του, είναι πιθανό να γίνει κάποιος ευρύτερα συμπαθής στον εργασιακό κύκλο έναντι κάποιου άλλου. Ενδεχομένως να είμαστε φίλοι αλλά να ‘χω παρατηρήσει την εύνοια του αφεντικού απέναντί σου και τη μεγαλύτερη διαλλακτικότητα που δείχνει στα δικά σου σφάλματα σε σύγκριση με των άλλων. Αν με πειράζει, πόσο μπορώ να το διαχειριστώ στο όνομα της φιλικής μας σχέσης;
Αυτά που σε θεωρητικό επίπεδο ξέρουμε να συγχωρούμε, να εκλογικεύουμε και να προσπερνάμε, στην πράξη μπορεί να μας παρασύρουν, να μας αποσυντονίσουν κι ίσως ακόμα να μας κυριεύσουν. Αυτά που με συγγραφικό στόμφο υπερασπιζόμαστε, μπορούμε σε κατάσταση απειλής να τους δώσουμε μια κλωτσιά και να πάει χαράμι η πρότερη υπεράσπιση.
Αν χαθούν φιλίες για σύγκρουση συμφερόντων ή γιατί κάποιος έκοψε νωρίτερα χαρτάκι σε μια προαγωγή ή γιατί η πάστα του είναι πιο θελκτική στους ανωτέρους ή ακόμα γιατί ο ένας χωρίς να προσπαθεί τόσο απολαμβάνει το ίδιο κύρος με τον άλλον, ας συμφωνήσουμε ότι δεν ήταν φιλία.
Το εργασιακό περιβάλλον είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας. Αν είμαστε συνηθισμένοι στην ανώριμη προσέγγιση του ετεροπροσδιορισμού, μάλλον κινδυνεύουμε να μυριζόμαστε εχθρούς και δόρατα ή νεράιδες και λιβελούλες. Κι η αλήθεια είναι ότι η κοινωνία δεν είναι ούτε ρινγκ ούτε παραμύθι.
Γνωρίζοντας τον εαυτό μας και κυρίως αποδεχόμενοι τις αδυναμίες μας μπορούμε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων, φιλικών κι επαγγελματικών. Μόνο έτσι είμαστε σε θέση να αυτοαξιολογούμαστε σε κάθε μας ρόλο και να αισθανόμαστε αποτελεσματικοί στο βαθμό που μπορούμε.
Ο ανταγωνισμός κι η ρήξη καλλιεργούνται σε εδάφη χαμηλής αυτοπεποίθησης. Όταν γνωρίζουμε ότι πράττουμε το καλύτερο δυνατό δεν ενοχλούμαστε απ’ την ανωτερότητα του διπλανού και πόσο μάλλον του φίλου. Αντίθετα, δίνουμε στον εαυτό μας το υπέροχο δικαίωμα του θαυμασμού των ανθρώπων γύρω μας.
Είναι απίστευτο να παρατηρούμε την εξέλιξη των άλλων γιατί η εξέλιξη από μόνη της είναι ένα θετικό μήνυμα για όποιον προσπαθεί κι επειδή όταν άνθρωποι που αγαπάμε γίνονται ευτυχισμένοι μέσω της προσωπικής τους εξέλιξης, μας το επιστρέφουν διπλά.
Μπορούμε να κάνουμε φίλους στην εργασία μας; Συνάδελφος ισούται με συν κι αδελφός. Αναρωτιόμαστε ακόμα;
Επιμέλεια κειμένου Βάσιας Δερμεντζοπούλου: Κατερίνα Καλή
Συντάκτης: Βάσια Δερμεντζοπούλου
