Σε τούτο εδώ τον ιστότοπο, ως γνωστόν, ασχολούμαστε κυρίως με έρωτες, ολοκληρωμένους και ανεκπλήρωτους, καψούρες, αγάπες και μάλιστα το κάνουμε ομολογουμένως πολύ καλά.
Καθότι όμως είμεθα μια βαθιά σκεπτόμενη ομάδα αρθρογράφων, πάντα αναρωτιόμαστε και για τη δεύτερη και τρίτη ανάγνωση αυτών των φαινομένων, όπως για παράδειγμα αν ο έρωτας προϋποθέτει πάντα σε επόμενο στάδιο την αγάπη. Με άλλα λόγια, είναι φυσική εξέλιξη η αγάπη μετά τον έρωτα;
Η σύντομη απάντηση είναι «ναι». Η πιο σύνθετη «εξαρτάται». Και πάντα το νόημα βρίσκεται στο εξαρτάται.
Μέσα από αυτά που όλοι έχουμε βιώσει, γράψει και μοιραστεί ξέρουμε ότι ο έρωτας είναι κτητικός, ανασφαλής, φοβισμένος, παραπλανητικός, ακραίος, τρελός, λίγο μποέμ, λίγο γιαλαντζί, λίγο ψεύτης, αρκετά υπερβολικός και λίγο μαλάκας.
Ο έρωτας σε κρατάει σε εγρήγορση, σε μια συνεχή τσίτα που μπορεί να σε εξουθενώνει μεν, σου δίνει πολλή ενέργεια δε –εντάξει, μέχρι να κλατάρεις εντελώς από τα ξενύχτια και τις αναλύσεις.
Ο έρωτας είναι κατά βάση εγωιστής. Πάντα. Η αγάπη είναι άλλη φάση.
Η αγάπη συνοψίζεται, ίσως στην καλύτερη της περιγραφή, στην Α’ Επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς Κορινθίους, « Η αγάπη είναι μακρόθυμη, είναι ευεργετική και ωφέλιμη, η αγάπη δε ζηλεύει, η αγάπη δεν ξιπάζεται (= δεν καυχιέται), δεν είναι περήφανη, δεν κάνει ασχήμιες, δε ζητεί το συμφέρον της, δεν ερεθίζεται, δε σκέφτεται το κακό για τους άλλους, δε χαίρει, όταν βλέπει την αδικία, αλλά συγχαίρει, όταν επικρατεί η αλήθεια. Όλα τα ανέχεται, όλα τα πιστεύει, όλα τα ελπίζει, όλα τα υπομένει. Η αγάπη ποτέ δεν ξεπέφτει.»
Βάσει των παραπάνω περιγραφών, κάποιος θα έλεγε ότι ο έρωτας και η αγάπη είναι αμοιβαίως αποκλειόμενοι όροι. Φαίνονται διαμετρικά αντίθετοι. Και όμως δεν είναι και τόσο.
Καταρχάς, δεν πιστεύω ότι κάποιος θα μπορούσε ποτέ να ζήσει χωρίς την παρουσία και των δύο στη ζωή του. Αν ήταν να κάνουμε μια –έστω αυθαίρετη επιστημονικά– κλίμακα εδώ, ποιο θα ήταν το σημείο βρασμού που ο έρωτας αρχίζει και περικλείει και αγάπη; Όχι περνάει στην αγάπη, την περικλείει.
Με μερικούς πρόχειρους υπολογισμούς, η λέξη κλειδί είναι αυτή της συμπόνοιας.
Όταν αρχίζουμε και νιώθουμε ότι κάποιον, πέρα από την καύλα, καψούρα και τρέλα, αρχίζουμε και τον πονάμε τότε ναι ίσως αυτό να είναι μια σημαντική ένδειξη ότι μπήκαμε και στα χωράφια της αγάπης. Και αυτό γιατί η έννοια της συμπόνοιας έχει μέσα της μια υπερβατική ιδιότητα η οποία μπορεί και κάνει πέρα τον εγωισμό, που είναι το βασικό συστατικό του έρωτα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο εγωισμός παύει να υπάρχει, αλλά ότι είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε την κατάσταση με βάση όχι μόνο την παρτάρα μας, αλλά και τις ανάγκες του άλλου και αυτό είναι συμπόνοια. Η συμπόνοια προϋποθέτει αγάπη προς εμάς πρώτα. Κατανόηση προς τον άλλο.
Ούτε σημαίνει ότι ο έρωτας μας έχει φύγει. Αλλά αγαπάμε αρκετά τον εαυτό μας και κατά συνέπεια τον άλλον, ώστε να μην έχουμε τόσο ανάγκη τη συνεχή επιβεβαίωση ότι είμαστε το κέντρο του κόσμου. Δίνουμε χώρο και στον άλλο, να υπάρξει ελεύθερα.
Αυτό είναι το ένα κομμάτι. Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά. Αυτή στην οποία η φάση μπλοκάρει. Και η υπέρβαση δεν γίνεται με τίποτα.
Είμαστε κολλημένοι στο στάδιο έρωτα μόνο. Εγώ, ο εαυτός μου και μετά πάλι λίγο εγώ. Ό,τι και να λες, ό,τι και να κάνεις, όσο και να καταλαβαίνω εγώ θέλω μόνο εγώ να υπάρχω, δεν υπάρχει άλλη προτεραιότητα.
Εδώ όχι, δε θα εξελιχθεί και δε θα περικλείσει κανένα κομμάτι αγάπης. Είμαστε εθισμένοι στην αδρεναλίνη του εγωκεντρισμού. Της συνεχούς παροχής ορού της ζωής τον οποίο τον έχουμε οριοθετήσει μόνο μέσα από τις δικές μας ανάγκες.
Εδώ υπάρχω και αξίζω μόνο γιατί υπάρχεις εσύ που μου δίνεις σημασία, που ασχολείσαι. Και θα ήταν καλά να συνέβαινε αυτό μόνο στην Γ’ Λυκείου, αλλά συμβαίνει σε κάθε ηλικία.
Εν κατακλείδι, λοιπόν, ο έρωτας δεν προϋποθέτει σε επόμενο στάδιο την αγάπη.
Πρώτον, γιατί δεν υπάρχει επόμενο στάδιο, εφόσον το ένα μπορεί να περικλείει το άλλο. Υπάρχει, όμως, εξέλιξη μέσα σε αυτή τη διαδικασία όπου η έννοια του «κάνω χώρο» και για τις ανάγκες του άλλου χωρίς καταπίεση και όχι εξαναγκαστικά, είναι ζωτικής σημασίας.
Το κάνω γιατί δεν μπορώ να είμαι αλλιώς. Γιατί αυτό θα ήθελα να κάνεις και εσύ.
Αν τώρα οι αυτοπεριορισμοί μου είναι γιγάντιων διαστάσεων το πράγμα θα μείνει εκεί. Στάδιο ατροφικό και ατέρμονο. Αν την ψάξω, θα εξελιχθώ. Δε θα φρικάρω ότι δεν είμαι πλέον το κέντρο του κόσμου.
Υπάρχει χώρος και για τα δύο.
Η ζωή έτσι είναι ένα παιχνίδι ορίων, όπου έχω τη σοφία να ξέρω πότε πρέπει να δώσω και πότε πρέπει να πάρω. Να αφεθώ και να αμυνθώ. Υπάρχει μια συνεχής σύγκρουση που μας εξιτάρει. Σα να ισορροπούμε σε ένα τεντωμένο σκοινί.
Υπάρχει μια λανθασμένη αντίληψη εκεί έξω ότι όταν αρχίσει η αγάπη φεύγει ο έρωτας. Και αυτό δεν ισχύει.
Ο έρωτας φεύγει μόνο όταν εμείς βολευτούμε. Αλλά και η αγάπη είναι όμορφο να συνυπάρξει εφόσον μπορούμε να την αφήσουμε να έρθει. Ο έρωτας είναι η μελωδία, η αγάπη είναι οι στίχοι, αν θέλουμε να το βάλουμε σε λυρικές αναλογίες.
Μόνο ο Ιησούς μπορούσε να αγαπήσει χωρίς απολύτως καμία ατζέντα και μπράβο του. Εμείς δεν μπορούμε, αλλά αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να παίξουμε με τα όρια μας, να πειραματιστούμε πως είναι να αφήνουμε χώρο, να παρατηρούμε τον εαυτό μας σε σχέση με τον άλλο σημαντικό της ζωής μας και αναλόγως να πράττουμε.
Συντάκτης: Μαρία Αγοραστού
