Ο εσωτερικός πόνος και τα τραύματά μας πάντα βρίσκουν τρόπους να εκτονώνονται είτε το θέλουμε είτε όχι, είτε είναι μια συνειδητή διαδικασία είτε όχι. Όπως και να έχει όμως, ό,τι έχουμε κρατήσει μέσα μας, ό,τι μας τρώει και μας καταρρακώνει σε στιγμές ανύποπτες θα βρει έναν τρόπο να εκφραστεί. Όσο και να θέλουμε οι άνθρωποι, πάντα με μια αίσθηση υπερεκτιμημένης δύναμης, να πιστεύουμε ότι έχουμε τον έλεγχο, το σώμα μας ξέρει καλύτερα και αργά ή γρήγορα θα ζητήσει δικαίωση.
Μερικές φορές όμως αυτή η δικαίωση είναι αυτοκαστροφική. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και οι αυτοτραυματισμοί. Ως αυτοτραυματισμός ορίζεται η εσκεμμένη πρόκληση σωματικού πόνου στο ίδιο μας το σώμα, μέσω συμπεριφορών όπως το κάψιμο, το κόψιμο, το τράβηγμα και ξερίζωμα των μαλλιών μας, δάγκωμα μελών του σωμάτων μας καθώς και μια επίμονη ανάγκη να μην αφήνουμε τις πληγές να κλείσουν με το να τις «πειράζουμε» συνέχεια.
Οι περιοχές του σώματος όπου γίνονται οι περισσότεροι αυτοτραυματισμοί είναι τα χέρια, τα πόδια και το μπροστινό μέρος του κορμού γιατί είναι εύκολα προσβάσιμα και μπορούν να κρυφτούν κάτω από τα ρούχα. Όλο το σώμα όμως μπορεί να γίνει στόχος αυτοτραυματισμών. Οι άνθρωποι που αυτοτραυματίζονται συνήθως θα βρουν και θα χρησιμοποιήσουν διάφορες μεθόδους για να βλάψουν τους εαυτούς τους. Οι αυτοτραυματικές αυτές συμπεριφορές παρότι δεν είναι απόπειρες αυτοκτονίας, είναι ένας μη υγιής τρόπος για να διαχειριστεί κάποιος τον συναισθηματικό πόνο, τον έντονο θυμό και την απογοήτευση.
Και ενώ ο αυτοτραυματισμός μπορεί να φέρει μια στιγμιαία ηρεμία και μια αποφόρτιση της έντασης, συνήθως ακολουθείται από αισθήματα ενοχής και ντροπής και την επιστροφή των αρνητικών συναισθημάτων. Αυτή η επιστροφή των αρνητικών συναισθημάτων και η απώλεια της, προσωρινής έστω ηρεμίας, γίνεται αφορμή για ένα εκ νέου κύκλου αυτοτραυματικών συμπεριφορών οι οποίες μπορεί να αυξηθούν σε ένταση και μερικές φορές να αποβούν και θανάσιμες.
Επειδή οι αυτοτραυματικές συμπεριφορές γίνονται παρορμητικά, μπορεί να θεωρηθούν ένα πρόβλημα ελέγχου της παρόρμησης. O αυτοτραυματισμός είναι συνδεδεμένος με διάφορες ψυχικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη, οι διαταραχές διατροφής και οι διαταραχές της οριακής προσωπικότητας.
Για πολλούς ανθρώπους με αυτοτραυματιστικές τάσεις, το να θυμώσουν ή να στεναχωρηθούν με κάτι αποτελεί αφορμή τέτοιων συμπεριφορών. Πολλοί θα το κάνουν μόνο μερικές φορές και μετά θα σταματήσουν. Για πολλούς άλλους ωστόσο, ο αυτοτραυματισμός μπορεί να γίνει μια μόνιμη, επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά.
Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, κάποιοι θα επιδοθούν σε αυτοτραυματικες συμπεριφορές δημοσίως ή σε ομάδες για να δεθούν συναισθηματικά ή για να δείξουν στους άλλους ότι πονάνε.
Όποιος και να είναι ο τρόπος και η αφορμή, σημασία έχει ότι είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα το οποίο μπορεί να οδηγήσει κάποιον στην πλήρη απομόνωση, σε έναν ακραίο και βασανιστικό πόνο, καταβεβλημένο από αισθήματα ντροπής και ανεπάρκειας, και μιας αδυναμίας του να το ελέγξει.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι άνθρωποι που αυτοτραυματίζονται δεν το κάνουν για να τραβήξουν την προσοχή ή είναι «τρελοί». Το κάνουν γιατί τους βοηθάει, αλλιώς δε θα το έκαναν. Είναι ένας τρόπος έκφρασης συναισθημάτων που δεν μπορούν τα να βάλουν σε λέξεις. Είναι επίσης ένας τρόπος αποφόρτισης των έντονων και αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων και μια αίσθηση ότι έχουν τον έλεγχο. Είναι επίσης και μια μέθοδος αποφυγής και απόσπασης της προσοχής από μια πραγματικότητα η οποία φαίνεται εξουθενωτική και χωρίς διέξοδο. Αλλά πάνω από όλα είναι μια έκφραση αυτοτιμωρίας και ενοχών που συνήθως έχει τις ρίζες της σε παιδικά τραύματα ή τραύματα διαπροσωπικών σχέσεων. Είναι ένας τρόπος να νιώθουν ζωντανοί.
Τους είναι δύσκολο να το ξεπεράσουν αν νιώθουν ότι δίπλα τους δεν έχουν άτομα εμπιστοσύνης όπου μπορούν να μιλήσουν ανοιχτά γι αυτό, και να αρχίσουν και οι ίδιοι να βάζουν τις σκέψεις τους σε κάποια τάξη. Αναμφισβήτητα χρειάζονται επαγγελματική βοήθεια από έμπειρους ψυχοθεραπευτές, όπου θα βοηθηθούν να αποβάλουν τις αρνητικές συνδέσεις και να εκφράζουν τα συναισθήματα τους με ένα πιο υγιή τρόπο.
Όπως και να έχει είναι διαχειρίσιμο, από τη στιγμή που υπάρχει η αναγνώριση του προβλήματος και τα βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Πάντα με την αγάπη και των υποστήριξη των αγαπημένων.
Επιμέλεια Κειμένου Μαρίας Αγοραστού: Σοφία Καλπαζίδου
Συντάκτης: Μαρία Αγοραστού
