Πώς βάζω όρια σε μια ναρκισσιστική προσωπικότητα;

Ανάμεσα σ’ ένα ζευγάρι. Σ΄έναν γονιό που μιλάει με το παιδί του. Σε μια παρέα φίλων. Μπορεί να βρίσκεται παντού. Από μακριά διαφαίνεται η ένταση στην ατμόσφαιρα. Κι όσο πλησιάζει κανείς πιο κοντά βλέπει ξεκάθαρα την απόχρωση της προσωπικότητας του ατόμου με τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά.

• Χαρακτηρίζεται από παθητική επιθετικότητα.

• Δημιουργεί αναστάτωση στην επικοινωνία με τον καθένα.

• Υπάρχει υποτίμηση λεκτική και συναισθηματική κι έλλειψη σεβασμού στα θέλω και στις ανάγκες των άλλων ατόμων.

• Διακρίνεται από μια βαθιά ανάγκη για υπερβολική προσοχή και θαυμασμό κι έντονη αίσθηση ανωτερότητας.

‘Οσον αφορά στα άτομα που επιλέγουν να περιβάλλουν μια ναρκισσιστική προσωπικότητα έχουν τα εξής κοινά γνωρίσματα:

• Έχουν ατελή ή διαταραγμένη αίσθηση του εαυτού τους.

• Μπαίνουν σε θέση μονίμου θύματος, έχουν αυτο-τιμωρητικές τάσεις και θυσιάζονται.

• Αρνούνται τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις σ3ξουαλικές τους ανάγκες όταν έχουν τον ρόλο του/της συντρόφου.

Η αυταπάρνηση αυτή εξυπηρετεί τη ζωή του Νάρκισσου, ικανοποιώντας την αίσθηση ανωτερότητάς του. Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι ενδείξεις της Ναρκισσιστικής Διαταραχής Προσωπικότητας, της σκοτεινής πλευράς του ατομικισμού. Ορισμένα άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτής της διαταραχής είναι τα ακόλουθα:

• Η έντονη αίσθηση αυτό-σπουδαιότητας -μεγαλομανίας και αλαζονείας

• Οι φαντασιώσεις τελειότητας κι ανωτερότητας

• Η παθολογική ανάγκη για έπαινο κι αποδοχή

• Η έλλειψη ενσυναίσθησης

• Η τάση εκμετάλλευσης των άλλων

• Η ισχυρή πεποίθηση πως έχει περισσότερα δικαιώματα από τους άλλους

Από τα παραπάνω προκύπτει πως η σχέση με έναν νάρκισσο είναι πάρα πολύ δύσκολη. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή ή με ναρκισσιστικές τάσεις δεν είναι σε θέση να δημιουργήσουν υγιείς διαπροσωπικές και συντροφικές σχέσεις. Αρχικά, φορούν το καλό προσωπείο τους για να γοητεύσουν το άτομο που τους ενδιαφέρει. Σιγά-σιγά, όμως, πέφτει το προσωπείο κι αρχίζει να διαφαίνεται ο πραγματικός τους εαυτός.

Τα αίτια ποικίλουν κι έχουν να κάνουν με έναν συνδυασμό γενετικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων. Ως παιδί ο Νάρκισσος έχει εσωτερικεύσει αισθήματα κατωτερότητας κι ανεπάρκειας που του έχουν μεταδώσει οι γονείς του. Έχει συνδέσει την αξία του με αυτά που κάνει κι όχι με αυτά που είναι κι έχει μάθει να υπηρετεί τις ανάγκες των γονέων του. Μάλιστα, συχνά, τα όρια που βάζουν οι γονείς σε αυτά τα παιδιά είναι ασαφή και δημιουργείται η εντύπωση στα παιδιά πως δεν είναι σημαντικά. Μέσω του ναρκισσισμού, το άτομο προσπαθεί να ανακτήσει την ταυτότητα που δεν του αποδόθηκε στην παιδική ηλικία ώστε να μπορέσει να ελέγξει το περιβάλλον του.

Από όλα τα παραπάνω προκύπτει πως δεν υπάρχει ισοτιμία στη σχέση με έναν νάρκισσο. Καθώς η ναρισσιστική σχέση εξελίσσεται, το άτομο με ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας θα απαιτεί όλο και περισσότερο χώρο. Επομένως, είναι απαραίτητο να μπουν όρια όσο το δυνατόν πιο άμεσα, ώστε να αναχαιτιστεί η κυριαρχική συμπεριφορά του Νάρκισσου και να επέλθει μια σχετική ισορροπία στην σχέση. Τα όρια πρέπει να είναι σταθερά, ξεκάθαρα κι ισχυρά. Δεν μπορούν να μπουν σε 1 μέρα- χρειάζεται αρκετός χρόνος για να μπορέσουν να αποδώσουν κι επαναληψιμότητα στην εφαρμογή τους.

Ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα μιας οριοθετημένης συμπεριφοράς είναι τα ακόλουθα:

• Αγνοήστε τις ενοχλητικές ερωτήσεις και τα αρνητικά σχόλια που κάνει μια ναρκισσιστική προσωπικότητα.

• Μην τους αποκαλύπτετε πληροφορίες από την προσωπική σας ζωή, γιατί ανά πάσα στιγμή μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναντίον σας με χειριστικό τρόπο.

• Αντιμετωπίστε τους με αμεσότητα, όταν νιώθετε πως παραβιάζονται τα όριά σας. Δηλαδή, πείτε τους πως αυτό που κάνουν δεν είναι αποδεκτό και παραμείνετε σταθεροί σε αυτό. Για παράδειγμα: «Παρατηρώ ότι όταν προσπαθώ να μιλήσω, με διακόπτεις.»

• Μην υποτιμάτε τη δύναμή τους. Έχουν περάσει μια ζωή μαθαίνοντας πώς να μειώνουν και να εκμεταλλεύονται τους άλλους.

• Να γνωρίζετε τις συναισθηματικές σας αντοχές (τι είσαστε διατεθειμένοι να ανεχτείτε και τι όχι) και να λέτε αυτό που νιώθετε κάθε φορά. Πιο συγκεκριμένα, τις μέρες που θα νιώθετε κουρασμένοι, αποφύγετε να κάνετε μεγάλες συζητήσεις μαζί τους κι αποχωρήστε από την κουβέντα προτού εξουθενωθείτε συναισθηματικά.

• Να είστε έτοιμοι για την αντίδρασή τους όταν αποφασίσετε να θέσετε τα όρια. Θα δυσανασχετήσουν και θα προσπαθήσουν να τα παρακάμψουν με κάθε κόστος. Θα υποδυθούν τον ρόλο του θύματος και θα ενισχύσουν το συναίσθημα της ενοχής που νιώθετε. Θα πρέπει να ξεπεράσετε τη δυσφορία που μπορεί να νιώσετε εκείνη τη στιγμή.

• Μην τους αγνοείτε εντελώς. Μπορείτε να περιορίσετε τη αλληλεπίδραση μαζί τους στο ελάχιστο καθώς και το ενδιαφέρον σας γι’ αυτό που κάνουν.

• Μη δείχνετε νευρικότητα απέναντί τους λόγω των επικοινωνιακών τους δεξιοτήτων και της ικανότητάς τους να ξεχωρίζουν μπροστά σε άλλους. Να είστε σταθεροί, να κρατάτε ήρεμη στάση και να μην υποτιμάτε τον εαυτό σας.

• Μπορείτε να εξουδετερώσετε έναν ναρκισσιστή υποβαθμίζοντας τα επιτεύγματα και τις δεξιότητές τους. Στον αντίποδα, τολμήστε να παρουσιάσετε τις δεξιότητές σας, είτε πρόκειται για ακαδημαικές επιδόσεις, επιτεύγματα ή ιδιότητες, ώστε να τους δώσετε μια υγιή δόση της πραγματικότητας.

• Μην ξεχνάτε να φροντίζετε τον εαυτό σας και να μην καταπατάτε εσείς οι ίδιοι τα όριά σας. Σεβαστείτε δηλαδή τις προσωπικές σας ανάγκες κι επικεντρωθείτε στην προσωπική σας ζωή, μένοντας εστιασμένοι στα δικά σας θέλω και προσωπικούς στόχους. Για να το πετύχετε αυτό, μπορείτε να εξασκηθείτε στις ασκήσεις και τεχνικές όπως είναι οι βαθιές εισπνοές, η γιόγκα, ο διαλογισμός που μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση και ενίσχυση της ψυχραιμίας σας.

• Απομακρυνθείτε από τη σχέση με έναν Νάρκισσο, αν νιώθετε ότι η προσωπικότητά του σας απορροφά ή σας αποστραγγίζει ενεργειακά με οποιοδήποτε τρόπο κι αν είναι φυσικά λεκτικά ή συναισθηματικά καταχρηστικοί.

Ορισμένα τέτοια σημάδια μιας κακοποιητικής σχέσης είναι τα ακόλουθα:

-Σωματική κακοποίηση

-Λεκτική βία, προσβολές

– Δημόσια ταπέινωση

– Φωνές, απειλές

– Ζήλια, κατηγορίες

– Αίσθηση απομόνωσης

Τέλος, αν πραγματικά νοιάζεστε για το άτομο που εμφανίζει ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά γιατί ανήκει στη στενή σας οικογένεια, μπορείτε να ανατρέξετε σε ένα επαγγελματία Ψυχικής Υγείας , ο οποίος μέσω της αξιολόγησης που θα κάνει, θα μπορέσει να αποφανθεί αν πρόκειται για τυχαία χαρακτηριστικά ή για μια αληθινή ψυχική διαταραχή. Είναι πιθανό για ορισμένους ανθρώπους να επιδεικνύουν ορισμένα χαρακτηριστικά όπως αυταπάτες μεγαλείου χωρίς να αποτελούν γνωρίσματα της συγκεκριμένης πάθησης. Πάνω από όλα, είναι κι αυτοί άνθρωποι με τις δικές τους ιδιαιτερότητες. Θέλουν αγάπη και προσοχή όπως όλοι οι άνθρωποι αλλά δεν ξέρουν πώς να τη διεκδικήσουν με υγιή τρόπο.