Το 1962, η Μελίνα Μερκούρη είπε ότι οι Έλληνες δε χρειαζόμαστε ψυχολόγους, γιατί όταν έχουμε προβλήματα, τα λέμε ή στους φίλους μας ή «στον παπά». Αφήνοντας στην άκρη την επίδραση που πιθανώς έχει η θρησκεία στον καθένα από εμάς, γεννιέται η απορία αν όντως οι φιλικές σχέσεις θα μπορούσαν να συγκριθούν και ίσως να αντικαταστήσουν τη σχέση εμπιστοσύνης που δημιουργείται με έναν ψυχοθεραπευτή.
Είναι στη φύση μας, είναι ανάγκη της ψυχής μας οι ανθρώπινες σχέσεις σε όλες τις μορφές τους. Μητρική, πατρική, οικογενειακή, φιλική, ερωτική και συντροφική. Κάθε σχέση που κάνουμε εκπληρώνει ανάγκη σύνδεσης, επικοινωνίας, δημιουργεί συναισθήματα, προσδοκίες και ελπίδες.
Συνυπάρχουμε και συμπορευόμαστε με αγαπημένους ανθρώπους και εξελισσόμαστε μέσα σε πλέγματα σχέσεων, ανάγκες που εκπληρώνονται, ανάγκες που έμειναν ανεκπλήρωτες, ερωτηματικά που ίσως δεν πήραν απάντηση και συναισθήματα που δε βιώθηκαν. Οι σχέσεις που ζούμε, οι σχέσεις που μας αφήνουν σημάδια στην ψυχή μας, είναι οι σχέσεις που ορίζονται και γεννιούνται από τη γέννηση συναισθημάτων.
Οι φίλοι ανήκουν σε αυτές τις σχέσεις. Είναι αυτοί οι μαγικοί άνθρωποι που έχουμε νιώσει ότι πραγματικά ακούνε, καταλαβαίνουν, συναισθάνονται και συμπάσχουν. Ακούνε τη γλώσσα της ψυχής μας, καταλαβαίνουν το χρώμα της ψυχής μας, συναισθάνονται τις ανασφάλειες και τους φόβους μας και συμπάσχουν με τα αδιέξοδα του προσωπικού μας ταξιδιού στη ζωή μας. Νιώθουμε ότι μας αγαπάνε, υπάρχουν δίπλα μας για να μας ανακουφίσουν και μας βγάζουν από τη μοναξιά μας. Προσπαθούν να μη μας πληγώσουν, αλλά θέλουμε να ακούμε και την αλήθεια τους, θέλουμε να λειτουργούν σαν ένα προστατευτικό δίχτυ ασφάλειας κάθε φορά που πάμε να εκτεθούμε συναισθηματικά, ενώ ξέρουμε ότι θα πληγωθούμε.
Υπέροχες σχέσεις που δημιουργούν όμορφες στιγμές στην ζωή μας χρωματισμένες με αγάπη και κατανόηση. Αλλά, θεραπεύουν τις εσωτερικές ψυχικές και συναισθηματικές δυσκολίες;
Η θεραπευτική σχέση ανάμεσα σε ψυχοθεραπευτή και θεραπευόμενο έχει διαφορετική βάση, προσέγγιση και εξέλιξη. Το κοινό σημείο είναι η αγάπη και η ενσυναίσθηση και η πλήρη αποδοχή του θεραπευόμενου από τον θεραπευτή. Αλλά στη θεραπεία εστιάζουμε αλλού· εστιάζουμε στη δημιουργία ενός πλαισίου που θα επιτρέψει το θεραπευόμενο να αποδεχτεί πλήρως τον εαυτό του για να μπορεί να φέρει οό ίδιος αλλαγές που θα τον βοηθήσουν να απελευθερωθεί. Στη θεραπεία δεν ακούμε τα λόγια του ανθρώπου απέναντί μας αλλά ακούμε ό,τι υπάρχει πίσω από τα λόγια του.
Κατάθλιψη, ψυχαναγκασμοί, κρίσεις πανικού, νευρώσεις, και φοβίες. Εκφράσεις ψυχισμού, εμπόδια εξέλιξης, αλλά πίσω από κάθε ερμηνεία κρύβεται η άρνηση κι ο φόβος να ζήσεις. Όλα έχουν την αρχή τους, τον τρόπο δημιουργίας τους, την εξέλιξή τους.
Η κατάθλιψη έχει ένα κόλλημα σε ένα επώδυνο συναίσθημα που έρχεται και εμποδίζει την εσωτερική μας ψυχική κίνηση· οι ψυχαναγκασμοί είναι οι φρουροί απωθημένων συναισθημάτων που τα κρατάνε μακριά από την συνειδητότητά μας· οι φοβίες είναι παιδιά των ψυχαναγκασμών, και οι νευρώσεις είναι η άρνησή μας να αποδεχτούμε ανεπιθύμητες πλευρές του εαυτού μας.
Ακόμα πιο πίσω από όλα αυτά βρίσκεται η ανεκπλήρωτη ανάγκη μας να νιώσουμε συνδεδεμένοι και ολόκληροι μέσα στην ύπαρξή μας. Και ακόμα πιο πίσω βρίσκεται η μεταμόρφωση της ενσυναίσθησης σε ταύτιση.
Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητά μας να μπορούμε να νιώθουμε (συναισθανόμαστε) το αίσθημα ενός άλλου ανθρώπου, χωρίς να είμαστε εμείς αυτός ο άνθρωπος, αλλά η ταύτιση είναι η άμυνά μας, που βάζει σε διαδικασία να προσπαθούμε να έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας μέσα από τους άλλους.
Είναι σαν να γράφεις ένα ψυχοθεραπευτικό βιβλίο χωρίς να έχεις κάνεις ποτέ ψυχοθεραπεία. Πάντα υπάρχει ένα κενό, πάντα υπάρχει ένα εμπόδιο στο να νιώθεις ολοκληρωμένη ύπαρξη.
Όσο ταυτίζεσαι, τόσο αποφεύγεις να βουτήξεις στον πυρήνα των συναισθημάτων σου· όσο αποφεύγεις, τόσο σου παραμένουν άγνωστα· όσο παραμένουν άγνωστα, τόσο αποσυνδέεσαι, και όσο αποσυνδέεσαι, τόσο δημιουργείς εσωτερικές δυσκολίες.
Όλα αυτά δημιουργούν το πλαίσιο της θεραπευτικής σχέσης και έχει πολλές διαφορές από τη φιλική σχέση.
Χρειαζόμαστε όλοι θεραπεία; Δεν είναι αρκετή δηλαδή μια βραδιά με τους φίλους μας, μαγικές στιγμές με πυροτεχνήματα συναισθημάτων και η συνειδητοποίηση ότι δεν είμαστε μόνοι μας στο ταξίδι της ζωής μας;
Ναι, είναι αρκετό για να εκπληρώσει τις συγκεκριμένες ανάγκες. Ωστόσο, ά κατά την περιπλάνηση στον εσωτερικό μας κόσμο, για να αφουγκραστούμε τη δυναμική της ψυχής μας και να έρθουμε αντιμέτωποι με εσωτερικούς φόβους, η ψυχοθεραπευτική σχέση παραμένει αναντικατάστατη.
Συντάκτης: Αντιγόνη Συμεωνίδου
