Στην εποχή μας, η αγοραστική μας συμπεριφορά έχει υποστεί εκ βάθρων μεταβολές. Τα καλάθια μας γεμίζουν, αλλά δεν αγοράζουμε εν τέλει τίποτα, κίνηση που γίνεται απλώς για τη χαρά του shopping. Αντίθετα, πίσω από κάθε αγορά κρύβεται μια πολύπλοκη κατάσταση που αξίζει να εξετάσουμε και να κατανοήσουμε. Πώς εξηγείται αυτή η μετατροπή στην αντίληψή μας για τον τρόπο που κάνουμε αγορές; Ποιοι είναι οι παράγοντες που έχουν διαμορφώσει αυτήν τη συμπεριφορική αλλαγή; Και ποιες είναι οι συνέπειές της για την κοινωνία και την οικονομία μας;
Το φαινόμενο όπου οι άνθρωποι γεμίζουν τα καλάθια τους και δεν ψωνίζουν απλώς για τη χαρά του shopping έχει πολλές πτυχές που μπορούν να εξηγηθούν. Η διευκόλυνση που προσφέρει το online shopping και η δυνατότητα να αγοράζουμε προϊόντα από τον υπολογιστή μας έχει καταστήσει τον αγοραστικό προσανατολισμό πιο διακριτικό. Οι άνθρωποι μπορούν να πραγματοποιούν αγορές χωρίς την ανάγκη να φύγουν από το σπίτι τους κι αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εμπειρία του shopping στα φυσικά καταστήματα, όπου ασκείται μεγαλύτερη πίεση να αγοράσεις κάτι.
Η οικονομική αστάθεια κι η αυξημένη πίεση στα οικονομικά των ανθρώπων μπορεί να καθιστά τις αγορές ως ανάγκη, αντί για αγαθό που προσφέρει ψυχαγωγία. Οι άνθρωποι είναι περισσότερο πρόθυμοι να αγοράσουν μόνο ανάγκης προϊόντα, αντί για συνηθισμένα αντικείμενα πολυτέλειας. ‘Αρα, προβαίνουν σε ένα ον λάιν window shopping, το οποίο κατανοούν ότι εν τέλει δε χρειάζεται να κάνουν πράξη.
Οι διαφημίσεις, τα μέσα και οι κοινωνικές πιέσεις μπορούν, επίσης, να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων όσον αφορά τις αγορές. Οι προκλητικές προσφορές και η πίεση να ακολουθήσουμε τις τάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε αρκετά “προσθήκη στο καλάθι” που απλώς μετανιώνουμε την τελευταία στιγμή.
Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να αλλάξουν τις προτεραιότητές τους και να δώσουν προτεραιότητα σε άλλες δραστηριότητες κι εμπειρίες πέρα από τις αγορές. Ενδεχομένως να δίνουν περισσότερη αξία στη σημασία της βιωσιμότητας. Αυτό μπορεί να τους καθοδηγήσει να αγοράζουν λιγότερα προϊόντα και να δίνουν προτεραιότητα σε εκείνα που είναι φιλικά προς το περιβάλλον, οπότε τα όποια προϊόντα που βάζουν στο καλάθι τους να είναι περισσότερο για σημείο αναφοράς.
Καθώς κλείνουμε αυτήν τη συζήτηση για το φαινόμενο του “γεμισμένου καλαθιού” χωρίς τη χαρά του shopping, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτή η αλλαγή στην αγοραστική συμπεριφορά αποτελεί αντανάκλαση των πολλών παραγόντων που διαμορφώνουν τη σύγχρονη κοινωνία μας. Η τεχνολογία, οικονομικοί παράγοντες, κοινωνικές επιρροές κι αλλαγές στις αξίες μας έχουν όλοι συνεισφέρει στην εξέλιξη αυτής της συμπεριφορικής μετατροπής.
Αν και μπορεί να φαίνεται ότι αυτή η αλλαγή επιφέρει αρνητικές συνέπειες, όπως η υπερκατανάλωση και η απώλεια της απολαυστικής διάστασης του shopping, πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη τις θετικές πτυχές της. Σαφώς, η πρακτική αυτή του “βάλε κι άλλο κυρ’ Στέφανε” στα καλάθια μας, μπορεί να θεωρηθεί κι ως μια άτυπη μορφή ψυχοθεραπείας στην οποία εξαντλούμε τις καταναλωτικές μας τάσεις και τις παρορμητικές μας αποφάσεις χωρίς να υποστούμε οικονομικές συνέπειες.
Κι όταν επιλέξουμε να φτάσουμε τελικά στο ταμείο, είναι σημαντικό να είμαστε ενήμεροι και να εξετάζουμε προσεκτικά τις επιλογές μας, να αγοράζουμε με φρόνηση τα προϊόντα που θέλουμε και να δίνουμε προτεραιότητα σε αξίες όπως η βιωσιμότητα και η ποιότητα. Το θέμα του “γεμισμένου καλαθιού” χωρίς το shopping είναι ένα ζήτημα που θα συνεχίσει να συμβαίνει, όσο συνεχίζει η on line αγορά να βρίσκεται ένα πλήκτρο αφής μακριά μας. Καθένας από εμάς έχει τον ρόλο να συμβάλει σε αυτήν τη συζήτηση και να διαμορφώσει την αγοραστική του συμπεριφορά με τρόπο που θα αντανακλά τις ανάγκες και τις αξίες του κι όλα αυτά χωρίς να μείνει χωρίς 10 ευρώ στον λογαριασμό του. Άλλωστε, κι εκατό γεμάτα καλάθια να έχουμε, χρειάζεται μόνο μια εκκαθάριση ιστορικού κι όλα γυρίζουν στο μηδέν τους.
Συντάκτης: Ελένη Ιστορίου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
