Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τις ξεκάθαρες σχέσεις

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ένας τομέας που δέχεται αμέτρητες αναλύσεις, παρομοιώσεις και προσπάθειες ερμηνείας. «Πόρτες, πλακωτό και φεύγα», η μέθοδος του γραμματόσημου και πόσες άλλες εμπειρικές θεωρίες. Βάσει όλων, οι κώδικες συμπεριφοράς που λειτουργούν ως κατευθυντήριοι άξονες στους συλλογισμούς και συμπεράσματά μας. Η παρατηρητικότητα είναι για κάποιους ευχή καθώς αποτελεί το κυριότερο μέσο προς ένα συμπέρασμα που λίγοι ξέρουν να χρησιμοποιούν αλλά ταυτόχρονα και κατάρα αφού κάνουν τη ζωή των άλλων ευκολότερη και τη δική τους πιο δύσκολη.

Είναι όντως περίπλοκες οι ανθρώπινες σχέσεις ή τελικά τόσο απλές που όντες συνηθισμένοι στα σύνθετα επιλέγουμε συνειδητά να ψάχνουμε τον πιο περίπλοκο δρόμο; Τίποτα δεν είναι αυτονόητο ή ο καθένας θεσπίζει τις δικές του αυτονόητες αρχές; Κι αν η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση, τότε μήπως πρέπει όλοι μας να έχουμε κάποιες αυτονόητες βάσεις και έπειτα να διαλέγουμε τα δικά μας προσωπικά προαπαιτούμενα;

Κανόνας βασικός, η επικοινωνία. Θεωρούμαστε το πλέον πιο εξελιγμένο είδος κι όμως, ακόμα και σήμερα στην περίπτωση που προσπαθήσουμε να εκφράσουμε κάτι που θα μας ενοχλήσει, θα κατηγορηθούμε πως γκρινιάζουμε. Σε μια σχέση, σε μια φιλία ή σε μια συνεργασία, η επικοινωνία κρύβει μέσα της την ειλικρίνεια, τη διαφορετικότητα και ένα σωρό γνωρίσματα που δεν αντιπροσωπεύουν πάντα όλους τους συμμετέχοντες κάθε σχέσης ή συναναστροφής. Κάθε δεσμός οφείλει από σεβασμό και μόνο προς αυτούς που τον συνάπτουν, όπως έχει τα δικά της πράγματα σαν μια ιεροτελεστία, να έχει και το δικό της κώδικα επικοινωνίας και τις δικές της αρχές όπως ο σεβασμός, η ευγένεια, η ειλικρίνεια ή η εχεμύθεια.

Όταν λέμε δεσμός όμως δεν νοείται μόνο ο ερωτικός αλλά και ο φιλικός, ο οικογενειακός ή οποιοσδήποτε άλλος περιλαμβάνει ακόμη και το πιο απλό πάρε–δώσε, είτε είναι μια συναδελφική σχέση είτε ο καφές που θα σου ετοιμάσει ο υπάλληλος στο συνοικιακό καφέ της γειτονιάς λίγο πριν πας στη δουλειά. Δεν είναι τυχαίο που λένε να δίνεις προσοχή στο πώς συμπεριφέρεται κάποιος σ’ έναν σερβιτόρο. Κι αν θέλουμε να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, είναι εκνευριστικό ν’ ακούς πως τίποτα από όσα μπορεί να σου προσφέρει ο άλλος δεν είναι αυτονόητο ειδικά σε συμπεριφορές κι αρχές που σου έμαθαν από μικρό παιδί πως οφείλεις να εφαρμόζεις στη ζωή σου και στις σχέσεις σου με τους άλλους.

Σαφώς, κάποια πράγματα δεν είναι αυτονόητα. Πώς θα ξέρει ο μελλοντικός σου σύντροφος τι σου αρέσει και τι όχι εάν δεν του το πεις; Πώς θα ξέρει η φίλη σου ότι σε πείραξε εκείνο το πικρόχολο αστείο που έκανε εάν δεν της μιλήσεις; Δε σημαίνει πως θα αλλάξει κάτι μεταξύ σας ή ακόμα κι αν αλλάξει, θα είναι προς το καλύτερο.  Αν χρειάζεται όμως να διεκδικήσεις την καλημέρα ή το ευχαριστώ, το φιλί, τον χρόνο και τον χώρο ή το «σε θέλω», τότε μάλλον κάτι δεν πάει καλά. Αυτά είναι κάποια από εκείνα τα αυτονόητα που δεν πρέπει να μάχεσαι για να ακούσεις ή να δεις αλλά να τα εισπράττεις τόσο ανεμπόδιστα όσο τα προσφέρεις κι εσύ.

Μήπως λοιπόν μιλάμε για απλές αρχές που έπρεπε να τις είχαμε ενστερνιστεί χρόνια πριν και να μην κάναμε το κλικ  έπειτα από την παρατήρηση ή την κριτική κάποιου άλλου; Το ευχαριστώ στη σερβιτόρα ή στην κοπέλα που μας είπε την απάντηση σ’ εκείνη την ερώτηση βοηθώντας μας να περάσουμε το μάθημα δε θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο; Το να περιμένουμε να ξεθυμάνουν κάπως τα νεύρα μας πριν μιλήσουμε, ειδικά αν ξέρουμε πως εάν ανοίξουμε το στόμα μας θα πληγώσουμε τον άλλον μην μπορώντας να πάρουμε πίσω όσα ξεστομίσαμε; Να χρησιμοποιούμε την αλήθεια σαν εποικοδομητικό εργαλείο και όχι ως μέσο προσβολής; Δεν υπάρχει ευγενικός ή αγενής τρόπος να είμαστε ειλικρινείς, η πρόθεση όμως είναι αυτή που θα κάνει τη διαφορά μας από εκείνους τους κακεντρεχείς ανθρώπους που ούτε εμείς οι ίδιοι θέλουμε κοντά μας.

Όπως οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους, έτσι και η καλή επικοινωνία κάνει την καλή σχέση, όποια ταμπέλα κι αν φέρει. Υπάρχει εκείνη που θα γίνει με λόγια και μια κούπα καφέ ή εκείνη που θα γίνει μόνο με τα μάτια κάποιες φορές. Κρύβεται στο «ευχαριστώ» και το «συγνώμη» που ποτέ δεν πρέπει να θεωρηθούν αυτονόητα πως ειπώθηκαν. Αυτονόητη ας είναι η ευγένεια και η ειλικρίνεια, το χαμόγελο και η γενναιότητα.  Κι ας θεωρήσουμε μη αυτονόητα μόνο όσα δικά μας προσωπικά όρια και επιθυμίες θα κληθεί να ανακαλύψει ο συνομιλητής μας.

Μπορεί να μη το’ χουν όλοι με τα λόγια και να βρίσκουν ευκολότερο να το δείξουν με μια πράξη όμως το ορθό, έστω και άτυπα, είναι η πράξη να συνοδεύει αυτή τη λέξη που μπορεί να είναι μεν τόσο απλή, είναι δε υψίστης σημασίας. Άλλωστε, τα πιο σημαντικά πράγματα δεν κρύβονται και στα πιο απλά;