Ακόμη να μάθεις να λες «όχι»;

Έχει ακουστεί κατά καιρούς η χιουμοριστική ατάκα «είπε ο γιατρός να του λέμε “ναι”». Μια φράση που λίγο-πολύ την έχουμε χρησιμοποιήσει στην καθημερινότητά μας, κυρίως για χαβαλέ, μα η αλήθεια είναι πως ακόμη κι αυτό κρύβει μια δόση ειλικρίνειας. Είναι εκείνες οι περιπτώσεις που κάποιοι δεν μπορούν να αποδεχτούν ούτε να διαχειριστούν την άρνηση.

Έτσι, κάνεις αυτό που σου ζητήθηκε απ’ το φίλο, συγγενή ή εργοδότη για αποφευχθεί μια ένταση. Όμως συχνά αυτό δεν είναι κάτι που εσένα σε ικανοποιεί ή που ήσουν υποχρεωμένος να το κάνεις. Το κίνητρό σου είναι απλώς να αποφύγεις μια ενδεχόμενη δυσάρεστη κατάσταση που θα έφερνε η ένστασή σου.

Κι εδώ ξεκινάει το θέμα. Δεν είναι σωστό –για σένα– να διατηρείς μια παθητική στάση και μια τυφλή συναινετική συμπεριφορά. Δηλαδή, να συμφωνείς και να δέχεσαι πάντα τα «θέλω» των γύρω σου. Υπάρχεις κι εσύ, είσαι μια ξεχωριστή οντότητα και πρέπει να εκφέρεις την άποψή σου. Είναι πολλοί οι λόγοι για τους οποίους πρέπει να υπερασπιστείς τον εαυτό σου. Ο πιο σημαντικός είναι ο σεβασμός.

Οφείλεις να σέβεσαι τον εαυτό σου κι όσο εσύ θα σέβεσαι εσένα, να είσαι σίγουρος πως αντίστοιχο σεβασμό θα εισπράξεις κι απ’ τους γύρω σου. Δε χρειάζεται να το πας στο άλλο άκρο, να χαλάς χατίρια, δηλαδή, για να μαθαίνεις χαρακτήρες. Το χαρακτήρα του άλλου λίγο-πολύ τον ξέρεις, απλά εσύ δε φέρνεις σχεδόν ποτέ αντιρρήσεις και το μόνο που κερδίζεις είναι να καταπιέζεις τον εαυτό σου.

Πού ακριβώς σε βοηθά αυτή σου η τακτική; Δε θα χαλάσει η φιλία ή σχέση σου, αν θέσεις με όμορφο κι ευγενικό τρόπο μα κυρίως με επιχειρήματα τη δική σου διαφωνία. Παράθεσε τους λόγους κι εξήγησε στον απέναντι ότι αυτή είναι η δική σου εκτίμηση, ίσως εκείνος το σκεφτεί και συμφωνήσει εν τέλει μαζί σου. Μα έστω κι αν εξακολουθεί να διαφωνεί, πάλι αυτή η αντίδραση είναι υπέρ σου. Δείχνεις έναν άνθρωπο που έχει βούληση κι άποψη. Ναι, έχεις χαρακτήρα και προσωπικότητα και δεν επιτρέπεις δειλά να γίνονται πράγματα και καταστάσεις που δε σε βρίσκουν σύμφωνο.

Η ουδέτερη στάση ωφελεί σε κάποιες περιπτώσεις, αν δε θέλεις να ανακατευτείς ή δε θες να πάρεις θέση σε ένα ζήτημα για το οποίο διαισθάνεσαι ότι είναι λάθος. Όμως, μην έρχεσαι στην ακραία θέση να καταπιέζεσαι. Σκέφτεσαι πως αν αρνηθείς ή δε συμφωνήσεις η ισορροπία της όποιας σχέσης θα χαλάσει. Δε θα χαλάσει τίποτα, εκτός απ’ τη δική σου διάθεση. Θα γίνει αυτό που θέλει ο άλλος κι αυτό θα επαναλαμβάνεται μέχρι να αγγίξεις τα όριά σου και θα γίνει κάποια στιγμή το μπαμ.

Αν φτάσεις σε αυτό το σημείο, δε θα μπορείς πια να σε ελέγξεις. Κι εδώ θα είσαι λάθος, οποιοδήποτε δίκιο κι αν είχες, αυτομάτως το έχεις χάσει. Θα είναι ένα σύνολο συσσωρευμένων καταπιέσεων που εκείνη τη στιγμή, ίσως με μια μικρή αφορμή, θα εξωτερικεύσεις με φόρα και μανία. Ο άλλος θα μείνει έκπληκτος και δικαιολογημένα, αφού  τόσο καιρό δεν του είχες δώσει να καταλάβει τη δυσαρέσκειά σου.

Υπάρχουν άνθρωποι, φίλοι, σύντροφοι, συγγενείς που σε καταλαβαίνουν κι ίσως να μη σε φέρουν ποτέ στα όριά σου. Μα αυτή είναι η ξεχωριστή μειονότητά σου, για τους υπόλοιπους κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Δε θα ασχοληθούν σε βάθος για να γνωρίσουν εσένα και τις αντιδράσεις σου. Πρέπει να σκεφτείς πως ο κάθε άνθρωπος που συναναστρέφεσαι δεν είναι γνώστης της δικής σου προσωπικότητας, γιατί δεν προσπάθησε ποτέ ή γιατί δεν μπόρεσε να σε μάθει. Έτσι ούτε εσύ πρέπει να τους αντιμετωπίζεις όλους λες και σε ξέρουν χρόνια. Πρέπει πάντα να ξεκαθαρίζεις τα συναισθήματα και τις προθέσεις σου.

Η συμπεριφορά σου πρέπει να ‘ναι αυθεντική κι όχι να προσαρμόζεται κάθε φορά στις απόψεις και τις επιθυμίες των άλλων. Μη βάζεις σε σίγαση τη φωνή μέσα σου. Να μάθεις να λες «όχι» και να εκφέρεις άποψη τη στιγμή που πρέπει κι όχι να μαζεύεις καταπιέσεις μέχρι να σε πνίξουν και να ξεπεράσεις τα όριά σου.

Να είσαι ευγενικός και με απλό ανθρώπινο τρόπο να αιτιολογείς τη δική σου άρνηση. Τα πράγματα είναι απλά, δε χρειάζεται να τα κάνεις πολύπλοκα. Υπάρχεις, έχεις τη δική σου προσωπικότητα κι είναι πια ώρα να μάθεις να κάνεις μόνο ό,τι πραγματικά θες.