Η αθάνατη ελληνική οικογένεια που έχει ένα χέρι διαρκώς γύρω από τον λαιμό σου

Σε πολλές μεσογειακές κοινωνίες, η οικογένεια διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη ζωή του ατόμου. Σε αυτούς τους πολιτισμούς, οι οικογένειες τείνουν να είναι στενά δεμένες και οι γονείς να εμπλέκονται συχνά σε μεγάλο βαθμό στις αποφάσεις των παιδιών τους, από το ντύσιμο, μέχρι τον τρόπο ζωής ή τις επιλογές καριέρας. Αυτό το πολιτισμικό χαρακτηριστικό επηρεάζει σθεναρά τους νέους ενήλικες, ιδίως κατά τα διαμορφωτικά μας χρόνια, μεταξύ 16 και 30 ετών. Ως γυναίκα που έχει ζήσει και με τους γονείς της και μακριά από αυτούς, έχω διανύσει αυτό το ταξίδι μέσα στο πολιτισμικό σκηνικό της Μεσογείου.

Συγκριτικά με τη Βόρεια Ευρώπη, στη Μεσόγειο δίνεται μεγάλη έμφαση στους οικογενειακούς δεσμούς, οι οποίοι είναι βαθιά βουτηγμένοι στην αλληλεξάρτηση (π.χ. σε φροντίζω κάνοντας τις δουλειές του σπιτιού, με βοηθάς με την τεχνολογία). Μελέτες έχουν δείξει ότι στις μεσογειακές χώρες υπάρχει μεγαλύτερη τάση οι νέοι ενήλικες να ζουν με τους γονείς τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, σε σύγκριση με τους πολιτισμούς της Βόρειας Ευρώπης ή της Αμερικής, είτε λόγω οικονομικών προβλημάτων (π.χ. να μην μπορείς να νοικιάσεις μον@ σου σπίτι), είτε λιγότερων εκπαιδευτικών ευκαιριών (π.χ. να αναγκαστείς να περάσεις στην πόλη σου ή σε μια συγκεκριμένη λόγω της σχολής). Με δυο λόγια, η κουλτούρα αυτή και οι οικονομικές προκλήσεις ενδέχεται να περιορίζουν τις επιλογές μας να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας, όπως εμείς το φανταζόμασταν.

Στυλ γονικής συμπεριφοράς και ο αντίκτυπός τους

Στην ψυχολογία, υπάρχουν διάφορα στυλ parenting (ας πούμε στυλ γονικής φροντίδας), όπως το πιο αυταρχικό, το επιτρεπτικό και το μη συμμετοχικό. Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς αλληλεπιδρούν με εμάς, επηρεάζει την ικανότητα που έχουμε να λαμβάνουμε αποφάσεις. Για παράδειγμα, η υπερβολικά προστατευτική (αυταρχική) συμπεριφορά μπορεί να μας οδηγήσει να μη μάθουμε ως νεαροί ενήλικες να παίρνουμε ανεξάρτητα αποφάσεις για προσωπικά θέματα, είτε για πιο απλά, όπως «τι χρώμα θα μου ταίριαζε καλύτερα», μέχρι επιλογές καριέρας όπως το μέρος για την πρακτική μας. Κι αυτή η δυσκολία μπορεί να υπάρχει επειδή πάντα κάποιος άλλος άνθρωπος αποφάσιζε για μας. Αυτό, τελικά, μπορεί να μας οδηγήσει σε μια συμπεριφορά αναποφασιστικότητας ή στο να αισθανόμαστε λιγότερη αυτοπεποίθηση / θάρρος στις μετέπειτα ερωτικές (και μη) σχέσεις μας.

Η πλαγιότητα του γονικού ελέγχου

Ενώ οι γονείς σε αυτές τις κουλτούρες συχνά υποστηρίζουν ότι οι αποφάσεις όπως η επιλογή καριέρας εξαρτώνται καθαρά από εμάς, υπάρχει πάντα μια μορφή επιρροής επάνω μας. Σε πολλές περιπτώσεις, οι γονικές παραινέσεις αποτελούν συχνά μια διακριτική μορφή προσδοκιών. Μπορεί, ας πούμε, να υπάρχει μια ανομολόγητη προτίμησή τους για ορισμένες σταδιοδρομίες, που είναι όντως πιο αξιόπιστες ή σταθερές. Αυτός ο έμμεσος, πλάγιος έλεγχος, μπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε εσωτερικές συγκρούσεις, διλήμματα, γιατί προσπαθούμε να εξισορροπήσουμε τα θέλω μας με την επιθυμία να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες των γονέων μας.

Οφείλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι ότι οι γονείς μπορεί να μη συμφωνούν πάντα με τις επιλογές μας και να θυμόμαστε ότι θέλουν πάντα το καλό μας. Εκφράζουν συχνά την άποψη ότι, λογικά, θα αλλάξουμε τις πεποιθήσεις μας για πολλά θέματα καθώς μεγαλώνουμε, ειδικά σε κρίσιμα ζητήματα όπως το επάγγελμα και η δημιουργία οικογένειας. Πολλοί γονείς υποστηρίζουν ότι ακόμη και σε ηλικίες μέχρι και τα 24, μπορεί να μην κατανοούμε ακόμη πλήρως τον εαυτό μας ή τις συνέπειες των αποφάσεών μας, πράγμα που μας κάνει να παραμένουμε σε μα εφηβική φάση ζωής, ακόμα και αρκετά μετά την εφηβεία μας.

Αυτή η άποψη πηγάζει από το γεγονός ότι οι εμπειρίες της ζωής και η ωριμότητα που έρχονται με τον χρόνο, μάς αλλάζουν. Ενώ είναι μεν αλήθεια ότι η ανάπτυξη και η εμπειρία μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή πεποιθήσεων, είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίζουμε όλοι την ικανότητα ενός ατόμου για αυτογνωσία και λήψη αποφάσεων σε οποιαδήποτε ηλικία. Ορισμένοι άνθρωποι διατηρούν σταθερές απόψεις και προτιμήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Οι γονείς συχνά περιμένουν ότι η αλλαγή στο χαρακτήρα και στις προτιμήσεις μας θα είναι αναπόφευκτη, αλλά το ταξίδι της ζωής κάθε ατόμου είναι διαφορετικό.

Σε μια κουλτούρα όπου η οικογενειακή επιρροή είναι σημαντική, η επιβεβαίωση της ατομικότητάς μας είναι ένα δύσκολο αλλά απαραίτητο έργο. Η πρόκληση είναι στο να βρούμε την ισορροπία μεταξύ της σοφίας εκείνων που ήταν εδώ πριν από εμάς, ενώ παράλληλα εμπιστευόμαστε τις δικές μας δυνάμεις, πατώντας τελικά στα πόδια μας. Άλλωστε, αυτά θα μας στηρίξουν στο τέλος της μέρας.