Την ευτυχία κυνηγάμε, μόνο που δεν ξέρουμε τι είναι

«Το να προσπαθώ να σε φτάσω», έγραψε κάποιος κάποτε «μοιάζει με το να κυνηγάω τα σύννεφα». Και κάπως έτσι κατάφερε να φυλακίσει ολόκληρη την ουσία της ανθρώπινης ευτυχίας σε μία φράση, χωρίς καν να το καταλάβει. Ο άνθρωπος πάντοτε ζητούσε το αδύνατον. Το ονειρευόταν, το πολιορκούσε και το ήθελε με όλο του το είναι. Γιατί ο άνθρωπος πάντοτε τα κατάφερνε καλά σε ό, τι «δυνατόν» κι η άπληστη φύση του δεν του επέτρεπε να χαρεί με τις άπειρες -κι όμως, γι’ αυτόν, μετρημένες- δυνατότητές του.

Αν το σκεφτείς για λίγο, θα το δεις κι εσύ. Στον εαυτό σου, στον αδελφό σου, στο γείτονά σου. Άλλοι άνθρωποι τρέχουν πίσω από την αθανασία. Άλλοι πάλι μονίμως κυνηγούν την αιώνια νεότητα, τη θεοποίηση, τη μαγεία, την -υποκειμενική- τελειότητα. Μα ένα είναι αυτό που κυνηγούν όλοι, ανεξαιρέτως: την ευτυχία.

Κάποτε, όταν ήμασταν ακόμα παιδιά, κάποιος πρέπει να ψιθύρισε στο αυτί μας πως ο σκοπός της ζωής μας είναι να βρούμε την ευτυχία. Ποτέ, όμως, δε μας είπε τι ακριβώς ήταν αυτό που ζητούσαμε. Κι έτσι εμείς βρεθήκαμε μόνοι μας, σε μια θάλασσα δυνατοτήτων, σε έναν κόσμο που άλλοτε φαίνεται ψυχρός και άλλοτε μοναδικά φιλόξενος, να ψάχνουμε να βρούμε μια Ιθάκη που ποτέ δε μάθαμε πώς μοιάζει. Θα έλεγα πως μοιάζει με το να ψάχνουμε ψύλλο στ’ άχυρα, μα τη μορφή του ψύλλου την ξέρουμε καλύτερα από αυτήν της ευτυχίας.

Δε θα κάτσω να αναλύσω το ποιόν της -άλλωστε έχω μάθει πια πως αυτό διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Άρα τώρα μπαίνει αναγκαστικά κι ένας επιπλέον παράγοντας στην εξίσωσή μας: πριν βρεις την ευτυχία σου, πρέπει να ανακαλύψεις τι σημαίνει ευτυχία για σένα. Και πριν βιαστείς να βάλεις το μυαλό σου να δουλέψει, πες μου το εξής: έχει η ευτυχία το ίδιο νόημα σε όλη τη διάρκεια της ζωής σου;

Αν κουράστηκες ήδη με το να τα σκέφτεσαι όλα αυτά, φαντάσου πόσο κουραστικό είναι το να προσπαθήσεις να τα κατακτήσεις. Και μετά θυμήσου πως αυτό κάνεις, κι εσύ κι εγώ κι όλοι μας, στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας. Κυνηγάμε μια ευτυχία που φαντάζει ουτοπία, και μονίμως απογοητευόμαστε επειδή δεν καταφέρνουμε να την αγγίξουμε, ούτε καν με τα ακροδάχτυλά μας.

Κάθε τόσο δίνουμε το όνομα της «ευτυχίας» και σε κάτι άλλο. Κάποτε, η ευτυχία μας είναι ένα πρόσωπο, ένα φιλί, μια επιτυχία σε οποιοδήποτε τομέα. Για κάποιο λόγο ζούμε με την ψευδαίσθηση πως αν κατακτήσουμε αυτό που στο κεφάλι μας έχουμε ισοτιμήσει με την ευτυχία μας, θα εξασφαλίσουμε την ευημερία για μια ζωή. Αν αποτύχουμε, τότε όλα δείχνουν πως καταδικαζόμαστε σε αιώνια δυστυχία. Κι αν επιτύχουμε; Τότε καταλαβαίνουμε πως η ευτυχία μας δεν κρατάει παραπάνω από λίγες στιγμές. Ύστερα, πρέπει να ψάξουμε να βρούμε μία καινούρια.

Τι καταλαβαίνεις εσύ από όλα αυτά; Θες να σου πω τι καταλαβαίνω εγώ; Εγώ καταλαβαίνω πως όλοι εμείς, οι πανέξυπνοι και πολυμήχανοι άνθρωποι, σπαταλάμε τα καλύτερα χρόνια της πολύτιμης ζωής μας παλεύοντας να αγγίξουμε στιγμές που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Στιγμές που εμείς βαφτίσαμε ως «δύσκολες για να κατακτηθούν», στιγμές που εμείς ονομάσαμε ως την «ευτυχία που πάντα ψάχναμε». Μα η απληστία μας είναι τόσο μεγάλη που δε θα ησυχάσουμε αν δε ζήσουμε την ευτυχία ολότελα, όπως την έχουμε φανταστεί. Και αυτό που μας επιτρέπεται να φανταστούμε σχετικά με την ευτυχία -εφόσον δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα για το πώς μοιάζει- είναι το πόσο κρατάει. Και πάλι έξω πέφτουμε.

Η ευτυχία μας, λοιπόν, μοιάζει πράγματι με ένα ζουμερό, αφράτο, ολόλευκο σύννεφο που βλέπουμε να κολυμπά στον ουρανό, καθώς περνάμε ξυστά δίπλα του με το αεροπλάνο. Πόσοι δεν έχουμε σκεφτεί τι όμορφα που θα ήταν να μπορούσαμε να ανοίξουμε το μικρό φινιστρίνι και να βουτήξουμε στην μαλακή και δελεαστική αγκαλιά του. Ναι, θα μας αγκαλιάσει το σύννεφο, αν πέσουμε πάνω του. Μα την ίδια ώρα θα μας αφήσει να το διαπεράσουμε και να πέσουμε στη γη, υπακούοντας τυφλά στο νόμο της βαρύτητας και συνειδητοποιώντας πως αυτό που στα αγνά μάτια μας έμοιαζε με συμπαγή μάζα, στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα παραπάνω από παραζεσταμένο νερό, ατμός.

Κι αν θες να πούμε τα πράγματα εντελώς έξω απ’ τα δόντια και να μπούμε όλοι χωρίς ντροπή στο εδώλιο του κατηγορουμένου για λίγα λεπτά, τότε θα μπορέσεις κι εσύ να δεις την αληθινή ουσία της υποτιθέμενης ευτυχίας σου.

Ευτυχία βαφτίζεις αυτό που θες κάθε περίοδο. Ένα καπρίτσιο, ένα στόχο, έναν έρωτα, μια ευκαιρία, ένα όνειρο, μια ιδέα. Συνδυάζεις το άπιαστο όνειρο της ευτυχίας -το αδύνατο- με κάτι επίγειο, κάτι που βάσει πιθανοτήτων ξέρεις αν θα καταφέρεις να αγγίξεις ή όχι -το δυνατόν. Έτσι, χρησιμοποιείς ένα σωρό καθημερινά πράγματα, από απλά «θέλω» μέχρι τεράστιες «φιλοδοξίες», για να νιώσεις την ευτυχία λίγο πιο κοντά σου. Σαν να ψάχνεις ένα συγκεκριμένο προϊόν σε κάθε μαγαζί που έχει η γειτονιά σου και, αφού δεν καταφέρνεις να το βρεις πουθενά, παίρνεις ένα άλλο, παρόμοιο, για να το υποκαταστήσεις. Σωστά;

Σε αυτό το σημείο θα σου πω ένα μυστικό. Ένα μυστικό το οποίο πιθανόν να περίμενες να σου πω απ’ την αρχή, αλλά εγώ το φύλαξα για το τέλος. Είναι, βλέπεις, τόσο μαγικό, τόσο σημαντικό, που δεν μπορούσα να σε αφήσω να το μάθεις χωρίς πρώτα να σου δηλώσω ρητά τις συνθήκες υπό τις οποίες θα κληθείς να το χρησιμοποιήσεις -αν αυτό επιλέξεις.

Αν δεις τα πράγματα απ’ την άλλη σκοπιά, και δε βάλεις τον εαυτό σου στο εδώλιο που λέγαμε νωρίτερα, λόγω της τάσης σου να βρίσκεις την ευτυχία στα πιο -φαινομενικά, ίσως- ανούσια ή μικρά πράγματα, προσπαθώντας να την πιάσεις με κάποιον τρόπο απ’ τα μαλλιά, αν τολμήσεις να πεις πως ο εαυτός σου μόνο ένοχος δεν είναι που το κάνει αυτό σε σένα και πως στην πραγματικότητα όλα αυτά πηγάζουν απ’ την αστείρευτη εξυπνάδα του είδους σου, τότε θα καταλάβεις αυτό που προσπαθώ τόση ώρα να σου πω.

Η ευτυχία είναι στιγμές, ναι. Κρατάει μόνο για λίγα λεπτά, άντε στην καλύτερη για λίγες μόνο ώρες. Κι αυτό επειδή η ευτυχία που διαλέγεις να κυνηγήσεις αποτελείται από πράγματα ακριβά, πολύτιμα για σένα, ίσως, πολλές φορές, σπάνια. Για σκέψου, όμως, τι θα γινόταν αν ονόμαζες ευτυχία τα πιο μικρά πράγματα στη ζωή σου; Αν έπεφτες για ύπνο το βράδυ και έλεγες «αύριο θα είμαι ευτυχισμένος αν ξυπνήσω το πρωί» ή αν έβγαινες για μια βόλτα και έλεγες «θα είμαι πραγματικά ευτυχισμένος αν δω κόσμο να περπατάει στο δρόμο».

Κι αν η ευτυχία σου καταφέρει να γίνει τόσο αβάσταχτα συνηθισμένη, που πλέον θα σου συμβαίνει αυτόματα, δε νομίζεις πως θα είσαι ο πιο τυχερός άνθρωπος του κόσμου; Θα βρίσκεις, άλλωστε, κάποιο λόγο για να τη νιώθεις συνέχεια!

Τότε τα σύννεφα που λέγαμε νωρίτερα θα τα έβρισκες στο νερό που πίνεις, στον ιδρώτα που παράγεις, στη θάλασσα που κολυμπάς, στη βροχή που σε μουσκεύει, στα λουλούδια που ανθίζουν στο δρόμο σου. Κάνε το νερό την ευτυχία σου και θα δεις πως εσύ ο ίδιος αποτελείσαι σχεδόν αποκλειστικά από αυτήν.