Το σύνδρομο του «καλού μαθητή»

Όλοι μας έχουμε γνωρίσει κάποια στιγμή στη ζωή μας εκείνον τον άνθρωπο που κάνει τα πάντα για να ικανοποιεί τους άλλους. Εκείνον που σπάνια λέει όχι όταν του ζητούν χάρες ή του φορτώνουν θελήματα, εκείνον που πολλές φορές ποδοπατάται από τον κόσμο εξαιτίας της υπερβολικά μεγάλης ανοχής και υπομονής του και που ως απώτερο σκοπό έχει το να είναι σωστός απέναντι σε όλους και να μη δυσαρεστεί κανέναν.

Ίσως να είσαι κι εσύ ένας από αυτούς τους ανθρώπους. Ίσως να είμαι κι εγώ. Το σημαντικό, όμως, είναι πως αυτοί οι άνθρωποι είναι πάρα πολλοί και ζουν ανάμεσά μας -ή μάλλον επιβιώνουν- περνώντας ένα συνεχές και ατέρμονο βασανιστήριο -κατ’ επιλογήν;

Όλα, όπως είναι γνωστό, πηγάζουν απ’ την παιδική μας ηλικία. Το πώς μεγαλώσαμε ή μάλλον το πώς μας μεγάλωσαν. Το σύνδρομο του «καλού μαθητή» ή του «καλού παιδιού» είναι αποτέλεσμα -εξολοκλήρου- της συμπεριφοράς των γονιών μας, του τρόπου με τον οποίο μας παρουσίαζαν τη ζωή και τις αξίες που θα ‘πρεπε να έχουμε σε αυτήν.

Το να μη θέλουμε να δυσαρεστήσουμε κανέναν, βλέπεις, είναι παρόμοιο με το να θέλουμε να είμαστε αρεστοί από όλους. Θέλουμε όλοι οι καθηγητές να μας αγαπούν, να μας λένε καλά λόγια και να μας βάζουν καλούς βαθμούς. Δύσκολα θα εναντιωθούμε σε ό, τι αυτοί μας λένε, ακόμα κι αν είμαστε απόλυτα αντίθετοι με αυτό και τελικά θα μοιάζουμε περισσότερο με ρομπότ παρά με ανθρώπους, αφού θα περνάμε την ιδέα ότι είμαστε άβουλα όντα που απλώς εκτελούν εντολές.

Κι ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα εξυμνεί σε μεγάλο βαθμό τέτοιες συμπεριφορές, και πολλοί γονείς σιγοντάρουν την όλη κατάσταση, επειδή θεωρούν πως αυτό είναι το σωστό -και ίσως και να είναι σε ένα επίπεδο-, το πρόβλημα αναδύεται όταν τα παιδιά κάνουν αυτή τη λογική τρόπο ζωής τους.

Βγαίνοντας στην κοινωνία, λοιπόν, αυτοί οι άνθρωποι ικανοποιούνται ακολουθώντας άλλους. Βοηθώντας όπως μπορούν -όχι για να βοηθήσουν, αλλά για να πάρουν το «μπράβο», να γίνουν αποδεχτοί. Φτάνουν να πιστεύουν πως αυτός είναι ο μόνος τρόπος να κάνουν φίλους ή να βρουν κάποιο σύντροφο ή να προαχθούν στη δουλειά τους, μα αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν πως τελικά χάνονται σε έναν φαύλο κύκλο, όπου μένουν για πάντα καταδικασμένοι να σκύβουν το κεφάλι και να ακολουθούν.

Κι ενώ κάποιοι μπορεί να είναι απόλυτα οκ με αυτό, και δεν υπάρχει λόγος να τους κατηγορήσουμε επειδή εμείς δεν το καταλαβαίνουμε ή δεν το ακολουθούμε στη δική μας ζωή, το βασικό πρόβλημα του συνδρόμου αυτού είναι το τι γίνεται όταν τελικά ο άλλος δεν ικανοποιείται. Όταν ο άνθρωπος με το σύνδρομο του «καλού μαθητή» προσπαθεί με όλη του τη δύναμη να εξυπηρετήσει κάποιον και βιώνει μια απόρριψη -είναι αναπόφευκτο να γίνει κάποια στιγμή. Τι γίνεται τότε, λοιπόν;

Εδώ είναι που το πράγμα πονάει. Γιατί αυτός ο άνθρωπος, που έχει ως σκοπό της ζωής του να φέρνει το χαμόγελο στα πρόσωπα των άλλων για να νιώσει καλά ο ίδιος με τον εαυτό του, δεν μπορεί να διαχειριστεί την απόρριψη με κανέναν τρόπο. Τη βιώνει δέκα φορές χειρότερα από άλλους, με κίνδυνο να πέσει ακόμα και σε κατάθλιψη. Νιώθει πως δεν είναι αρκετός, πως δεν είναι καλός, πως πρέπει να τιμωρηθεί, όπως γίνεται σε ένα μαθητή που δεν έχει κάνει σωστά τα μαθήματά του ή δεν έχει γράψει όσο θα ήθελε στο διαγώνισμα. Ο κόσμος του διαλύεται κάθε φορά που κάτι τέτοιο συμβαίνει, και δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να τον τραβήξει απ’ τον πάτο στον οποίο πέφτει αυτόματα -ή μάλλον τον πάτο στον οποίο ρίχνει αυτόματα τον εαυτό του.

Γι’ αυτό, λοιπόν, είναι τόσο σοβαρό αυτό το σύνδρομο. Γι’ αυτό και σου το αναφέρω. Γιατί αν είσαι κι εσύ ένας τέτοιος άνθρωπος, πρέπει να καταλάβεις πως δεν είναι δικό σου το φταίξιμο, όταν κάποιος δεν εκτιμάει τα όσα κάνεις για αυτόν. Είναι μέρος της ζωής μας, της ύπαρξής μας, της καθημερινότητάς μας.  Είναι μέσα στο πρόγραμμα το να μη γίνουμε αποδεχτοί ή αρεστοί ή αγαπητοί από όλους. Και ο λόγος που πρέπει να κάνεις ό,τι περνάει απ’ το χέρι σου για να αποβάλλεις όσα σε κάνουν να πιστεύεις το αντίθετο είναι πως, στην ουσία, εσύ βγαίνεις χαμένος, κάθε φορά που κάποιος σου φέρεται λιγότερο καλά απ’ ό,τι σου αξίζει.

Αν απ’ την άλλη δεν είσαι στην κατηγορία αυτή, μα γνωρίσεις κάποιον άνθρωπο που είναι, αρχικά να ξέρεις πως θα τον καταλάβεις αμέσως. Στη συνέχεια, φρόντισε να του δείξεις πως μπορεί να σε εμπιστευτεί, πως δε χρειάζεται να προσπαθήσει τόσο πολύ για να σε ικανοποιήσει και πως είναι εντάξει να λέει τη γνώμη του ή να κάνει κάτι αντίθετο από αυτά που του λένε οι άλλοι. Φρόντισε να του φερθείς σαν ένα μικρό παιδί που χρειάζεται την αποδοχή, αλλά πρέπει να μάθει να τη δέχεται πάλι από την αρχή, με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που έχει συνηθίσει.

Στο τέλος της ημέρας, ένας άνθρωπος με το σύνδρομο του «καλού μαθητή» είναι ένας καλός άνθρωπος που χρειάζεται μονάχα αγάπη, στοργή και ασφάλεια.