Είναι δύσκολο να αντιληφθείς το πώς και το γιατί, για κάποιους ανθρώπους δε θα υπομέναμε ούτε «μύγα στο σπαθί μας». Δε θα επιτρέπαμε ούτε χιλιοστό εισβολής στον πολύτιμο μικρόκοσμό μας. Δε θα θυσιάζαμε, όχι μόνο τα υπέρτατα και απαράβατα «θέλω» μας, αλλά ούτε την ελάχιστη επιθυμία μας. Δε θα επιμέναμε στη συνέχεια ενός ειδυλλίου, το οποίο δε μας καλύπτει στο απόλυτο. Ακόμα κι αν το άτομο που στέκεται απέναντί μας, μας κοιτάει με στοργή. Ακόμα κι αν φέρει όλα εκείνα τα χίλια καλά χαρακτηριστικά, τα οποία επικαλεστήκαμε πολλάκις στους φίλους μας, ότι επιθυμούμε από έναν σύντροφο. Από εκείνο το άτομο, το οποίο εμείς απορρίψαμε, ξεσηκώνοντας την αντίδραση και την ερώτησή τους. «Συγγνώμη παιδιά, όμως κάτι λείπει», τους είπες κι έπειτα αντιπαρέβαλλες ως αδιάσειστο επιχείρημα, τη βασική παράμετρο της έλξης. Της χημείας. Του λαχταρώ, του αναζητώ, του θέλω, του ερωτεύομαι. Του γουστάρω. Πώς το λένε;
Κι από την άλλη μεριά, για κάποιους άλλους, για αυτούς τους ιδιαίτερους άλλους, θα ακυρώναμε πλάνα, θα επαναπροσδιορίζαμε σχέδια, απλά για να τους προσκαλέσουμε να συμπορευθούμε. Μόνο και μόνο, για να τους ανοίξουμε μια πόρτα στη ζωή μας. Είμαστε διατεθειμένοι ακόμα και ν’ αλλάξουμε εαυτούς. Μας επιτρέπουμε συμπεριφορές, που κάποτε αρνούμασταν ή και κοροϊδεύαμε. Αλλά τώρα… Τώρα, δε μας ενδιαφέρει αν θα πέσουμε. Θα πέσουμε και μάλιστα θα συρθούμε. Θα μας διώχνουν άμεσα ή έμμεσα κι εμείς θα παρακαλάμε. Θα έχουμε έντονες εξάρσεις, όταν θα ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αδιαφορία. Θα ζητιανεύουμε για λίγη προσοχή. Θα ζηλεύουμε και μάλιστα θα ζηλεύουμε πολύ και θα το δείχνουμε. Θα στείλουμε ένα σωρό γλυκανάλατα, υπερβολικά και γεμάτα συναίσθημα, μηνύματα. Θα προσβάλλουμε και θα παρατήσουμε την αξιοπρέπειά μας κατά μέρος. Θα ταπεινωνόμαστε καθημερινά, θα το ευχαριστιόμαστε και θα ζητάμε κι άλλο!
Γιατί ενδόμυχα αρεσκόμαστε στην ταπείνωση στον έρωτα. Κι ως γνωστόν προσελκύουμε ό, τι εκπέμπουμε και μαγνητίζουμε αυτά που πιστεύουμε πως αξίζουμε. Είναι κάτι σχεδόν αναπόφευκτο, αφού το είδος της σχέσης και της αγάπης που αποζητάμε από τους άλλους, το μαθαίνουμε (ή καλύτερα το βιώνουμε) ήδη στα πρώτα χρόνια της ύπαρξής μας. Ψάχνουμε, λοιπόν, να βρούμε το πλησιέστερο σ’ αυτή την αγάπη απείκασμα, σαν κι εκείνο το οποίο δεχθήκαμε από τους γονείς μας. Αν για παράδειγμα, μεγαλώσαμε σ’ ένα αυστηρό περιβάλλον, με περιορισμό στα χάδια και την τρυφερότητα, είναι πολύ πιο πιθανό ασυνείδητα ν αναζητούμε σε «τρίτους», ένα φειδωλό σε πλούτο ψυχισμό.
Ας μην απορήσουμε λοιπόν, όταν εννέα στις δέκα καταστάσεις που θα κληθούμε να αντιμετωπισούμε, χαρακτηρίζονται από ελαφρώς παραλλαγμένα ή όμοια σημεία. Μας αρέσει το δύσκολο, μας εξιτάρει η απόρριψη. «Ή τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς», είπαμε και σηκωθήκαμε απλώς και μόνο για να ξαναπέσουμε αμέσως μετά, μιας κι ο εγωισμός μας αποτίναξε κάθε πιθανότητα ήττας. Μέχρι να καταρρακωθεί κι αυτός.
Κι όσο κι αν φαίνεται παράξενο κι ίσως κάπως παράταιρο σε σχέση με το δυναμισμό της ανθρώπινης φύσης αντί ν’ αποφεύγουμε, απολαμβάνουμε την ανατροπή της ψυχοσύνθεσής μας. Αυτή την οποία σέρνει μαζί του, το αρχέγονο συναίσθημα του έρωτα. Πιθανώς, επειδή αποτελεί μία από τις ελάχιστες περιπτώσεις, κατά την οποία ο άνθρωπος αδυνατεί να ελέγξει πλήρως την κατάσταση όπου βρίσκεται και τον εαυτό του τον ίδιο. Αφήνεται λοιπόν, να βιώσει κάθε έκφανση της προσωπικότητάς του, την οποία έχει μάλλον ξορκίσει και αποκλείσει από μία καλά οργανωμένη-«αποστειρωμένη» ζωή. Έτσι αισθάνεται ελεύθερος κι ευάλωτος.
Ηδονίζεται με αυτή του τη θυματοποίηση. Είναι άλλωστε πολύ βολικό κι ανακουφιστικό να αυτοχαρακτηριστούμε ως οι «καλοί» της υπόθεσης και να έχουμε ξαφνικά την προσοχή και τη φροντίδα των κοντινών μας ανθρώπων, στραμμένη επάνω μας. Μας αρέσουν τα φώτα της σκηνής και ιδιαίτερα το χειροκρότημα κι ο επιδοκιμασμός, στο τέλος του δράματος.
Όμως ένα θεϊκό συναίσθημα, όπως ο έρωτας, φαντάζει σχεδόν αδύνατο να είναι τόσο καταστρεπτικό για την ψυχική υπόσταση του κατόχου του. Κι είναι πράγματι αδύνατο, μιας και τοξική δεν είναι ούτε η θλίψη, ούτε η απογοήτευση, ούτε η μοναξιά, ούτε κανένα απ’ αυτά τα κατά τ’ άλλα δυσάρεστα συναισθήματα. Ο άνθρωπος είναι ο διαχειριστής. Ο άνθρωπος είναι ο τοξικός. Ο άνθρωπος είναι η αρχή και το τέλος.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου