Άλλο να δέχεσαι τα λάθη σου και άλλο να λες ότι πάντα φταις εσύ

Ρήμα «φταίω». Μια λέξη που μικρά παιδιά και ενήλικες χρησιμοποιούν πολύ συχνά. Θα μπορούσε να είναι και η πρώτη λέξη που μαθαίνει ένα μωρό. Μια λέξη που μπορεί να σε απαλλάξει από κατηγορίες, ή και να σε βάλει να αναλάβεις την ευθύνη για όλα. Υπάρχουν λοιπόν οι άνθρωποι που δε φταίνε ποτέ, διαρκώς το λάθος ήταν αλλουνού. Στην αντίπερα όχθη όμως είναι εκείνοι που διαρκώς αναλαμβάνουν την ευθύνη με ένα «εγώ φταίω». Σε κάθε διαφωνία ή καυγά. Τοποθετούν διαρκώς τον εαυτό τους στο ρόλο του θύματος, εκείνου που διαρκώς απολογείται και προκειμένου να αμυνθεί, στοχοποιεί τον εαυτό του. Όμως μήπως το να κάνεις διαρκώς αυτήν την κίνηση στη σκακιέρα της ζωής σε οδηγεί σε μια στασιμότητα; Σε απώλεια ίσως κάθε δυνατότητας να προχωρήσεις μπροστά, καθώς όλες οι κινήσεις σου έχουν εμποδιστεί από όποιον έχεις απέναντι; Το να επιλέξεις να υποχωρήσεις σε έναν καυγά ή μια δυσάρεστη κατάσταση διαφωνίας, μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο μερικές φορές. Όχι όμως όλες.

Μην κατηγορείς τον εαυτό σου συνέχεια. Στο τέλος θα πιστέψεις ακόμη και εσύ ο ίδιος πως όντως φταις για όλα και τότε θα οδηγήσεις τον εαυτό σου σε περισσότερο επικίνδυνα μονοπάτια. Επικίνδυνα για εσένα και την εξέλιξή σου. Υιοθετώντας την κουλτούρα του «εγώ φταίω» είτε φανερά με δήλωσή σου στον συνομιλητή σου, είτε κρυφά αναλύοντας στη σκέψη σου καταστάσεις και συζητήσεις που έχουν συμβεί, θα το μετατρέψεις σε στάση ζωής.

Οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας είναι πολλές και απαιτούν συνεχή εγρήγορση. Οι ρόλοι που αναλαμβάνει ο καθένας στη δική του καθημερινότητα ακόμη περισσότεροι, διαφορετικοί και αντικρουόμενοι κάποιες φορές μεταξύ τους. Στην προσπάθεια να διατηρηθούν ισορροπίες και να καλυφθούν οι απαιτήσεις και όσα περιμένουν όλοι οι γύρω σου καταλήγεις να μπερδεύεσαι, να εκνευρίζεσαι, να νιώθεις άσχημα αν δεν τα καταφέρεις κάπου ή με κάποιον και νιώθεις ενοχή. Η ενοχή με τη σειρά της φέρνει αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις. Μπορεί να είναι υγιής και ωφέλιμη για την εξέλιξή σου, μόνο στο βαθμό που σε βοηθά να κατανοήσεις λάθη που έχεις κάνει. Ίσως σου επιτρέψει να δεις βλάβη -σωματική ή ψυχολογική- που έχεις προξενήσει σε κάποιον και να ζητήσεις συγχώρεση. Από την άλλη η νοσηρή της εκδοχή δημιουργεί ανθρώπους επικίνδυνους, πολλές φορές και για τον ίδιο τους τον εαυτό.

Όσοι νιώθουν διαρκώς ενοχή φτάνουν στο σημείο, να γίνονται φερέφωνα των άλλων προκειμένου να μην τους δυσαρεστήσουν, καθώς «οι ίδιοι φταίνε για ό,τι κι αν συμβεί».  Και όταν θα αδυνατούν πλέον να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις, που εκείνοι έδωσαν το θάρρος στους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους να έχουν, θα ξεσπάσουν με έναν τρόπο ασυνήθιστο για τους γύρω τους προκαλώντας έκπληξη.

«Ενοχή είναι η εσωτερική φωνή που προκαλεί το χαμένο και φοβισμένο παιδί που όλοι έχουμε μέσα μας» γράφει η Borysenko Joan. Είναι το πραγματικό εμπόδιο γιατί δεν εξελίσσονται τα πράγματα στη ζωή σου όπως τα είχες φανταστεί. Νιώθεις υποχρέωση να θέτεις σε προτεραιότητα τις προτιμήσεις και τις ανάγκες των άλλων, οι στόχοι σου μπαίνουν διαρκώς σε δεύτερη μοίρα, αισθάνεσαι υπερβολικό άγχος για να ανταπεξέλθεις στις προσδοκίες όλων και αν αυτό δε συμβεί κατηγορείς τον εαυτό σου λέγοντάς του ότι πάλι έκανε λάθος. Και πάλι από την αρχή να απολογείσαι για μέρες σε όσους «στενοχώρησες». Νιώθεις να κόβεται η ανάσα σου με όλα όσα έχεις να κάνεις και ασχολείσαι ελάχιστα με το να βρεθεί χρόνος για εσένα.

Αν σε κάποια από αυτές τις φράσεις βλέπεις τον εαυτό σου, τότε θα πρέπει να αναθεωρήσεις τη στάση σου και να δεις τις καταστάσεις πιο σφαιρικά και αποστασιοποιημένα. Προσπάθησε να αλλάξεις τις προτεραιότητές σου και να δίνεις χρόνο και σε εσένα βάζοντας υποχρεώσεις που μπορούν να περιμένουν, στον πάγο για λίγο. Για να έχεις την αποδοχή και τη συμπάθεια των άλλων δε χρειάζεται να αναλαμβάνεις εσύ την ευθύνη για όλα. Κάνε το όταν φταις στα αλήθεια και είναι αρκετό, βάλε όμως διάκριση στο να καταλάβεις πότε αυτό ισχύει. Μη ρίχνεις τον εαυτό σου με αντάλλαγμα το ενδιαφέρον κάποιου, γιατί πολύ απλά αυτός που δείχνει πραγματικό ενδιαφέρον δε θα θελήσει να μπεις σε τέτοιες διαδικασίες. Είναι σωτήριο μία στο τόσο να πατάμε το κουμπί «pause» στις υποχρεώσεις και να επιλέγουμε το «forward» στη ζωή.