Πώς αντιδρά το σώμα όταν κολλήσει το μυαλό

Σοκολάτα, ζάχαρη, καφές, αλκοόλ, νικοτίνη, ουσίες, τζόγος, βιντεοπαιχνίδια. Όλα έχουν εκείνα τα στοιχεία που σε κάνουν να τα ψάχνεις ξανά και ξανά. Σκέφτεσαι τις αρνητικές τους συνέπειες, διαβάζεις επιστημονικά άρθρα για το πόσο βλαβερά είναι για τον οργανισμό και όμως συνεχίζεις να τα αναζητάς και να τα καταναλώνεις. Παιχνίδια του μυαλού που προκαλούν αυτόν τον φαύλο κύκλο ή κάτι παραπάνω που συνδέεται με τη λειτουργία του οργανισμού; Την απάντηση δίνουν καλύτερα οι επιστημονικές έρευνες πάνω στο θέμα. Ωστόσο, στη συλλογή των εθιστικών ουσιών θα έπρεπε να συμπληρωθεί και ο έρωτας και γι’ αυτό υπάρχει εξήγηση.

Όσο και να θέλεις να αποφύγεις τις ουσίες άπαξ και δοκιμάσεις μία φορά, ίσως και να θέλεις να επαναλάβεις τη δοκιμή και σταδιακά μετά από πολλές φορές δημιουργείται ανάγκη στον οργανισμό σου και πλέον περνάς στο στάδιο της εξάρτησης. Ουσιαστικά ο εθισμός αναφέρεται στην απώλεια ελέγχου της συμπεριφοράς του ατόμου και οι διάφορες φάσεις από τη μία προέρχονται από παθολογικά αίτια και σχετίζονται με την επίδραση που έχει η εκάστοτε ουσία στον εγκέφαλο και από την άλλη σχετίζονται με ψυχολογικά αίτια και με τη σύνδεση που κάνει ο ίδιος ο χρήστης ανάμεσα σε μια κατάσταση και στην κατανάλωση της ουσίας (π.χ. οι καπνιστές θεωρούν ότι το κάπνισμα μειώνει το άγχος).

Χαρακτηριστικό γνώρισμα του εθισμού είναι ότι μπορεί να προσπαθείς να το αποφύγεις και στο τέλος τελικά να υποκύψεις. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στους ερωτευμένους που όσο κι αν θέλουν μοιάζει δύσκολο να αποφύγουν τον έρωτα, τις συνέπειες του ή τυχόν δυσάρεστες εξελίξεις που θα έχει μια ρομαντική ιστορία. Ο άνθρωπος που έχει πληγωθεί από έρωτα θα θέλει να τον αποφύγει, θα κάνει οτιδήποτε για να κρατηθεί μακριά. Όμως η δύναμη των συναισθημάτων το κάνει να μοιάζει άπιαστο όνειρο, ανέφικτο. Εξάλλου «όσο πιο πολύ κρατάει η αντίσταση, τόσο πιο δυνατή γίνεται η φωνή του έρωτα», όπως έγραψε ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Γάλλος λογοτέχνης.

Τι πραγματικά συμβαίνει όμως σε σώμα και νου όταν ερωτευτείς; Ιδού η βιολογική σκοπιά των πραγμάτων. Αρχικά νιώθεις εξαρτημένος από τον άνθρωπο – αντικείμενο του πόθου σου, δε θέλεις να τον αποχωριστείς, ιδανικά θα ήθελες να είστε μαζί κάθε στιγμή της ημέρας -ακόμη και στη δουλειά-, αποζητάς ένα μήνυμα, ένα emoticon έστω μέσω του chat, οτιδήποτε θα σου αποδείξει ότι είναι αμοιβαίος αυτός ο ανεξήγητος ενθουσιασμός. Η απάντηση δίνεται από ουσίες που εκκρίνει ο εγκέφαλος όταν ερωτεύεσαι -βαζοπρεσίνη, αδρεναλίνη, ντοπαμίνη, οξυτοκίνη-, οι οποίες συμβάλλουν στην ευχάριστη και στην ευφορία που νιώθεις. Το άγχος σου είναι σαν να εξαφανίζεται «μαγικά» και υπεύθυνη είναι η οξυτοκίνη που με την απελευθέρωσή της μειώνει αναστολές και αντιστάσεις και σε χαλαρώνει. Ακριβώς όπως συμβαίνει και όταν πίνεις πολύ αλκοόλ -είναι σαν να μεθάς, αλλά από έρωτα.

Και τα «συμπτώματα του ερωτευμένου» δε σταματούν εδώ. Νιώθεις λαχτάρα, ιδρωμένες παλάμες, έντονο καρδιακό χτύπο, κοκκινισμένο πρόσωπο όπως όταν έχεις μία έξαψη ή αγωνία πριν από μία παρουσίαση και τα συμπτώματα αυτά οφείλονται στην έκκριση αδρεναλίνης και νορεπινεφρίνης. Οι κόρες των ματιών των ερωτευμένων που αισθάνονται ισχυρή έλξη για κάποιον διαστέλλονται και συμβαίνει μυδριάση, γιατί ο οργανισμός θέλει να είναι προετοιμασμένος για οτιδήποτε, όπως ακριβώς συμβαίνει και όταν ξυπνάμε που οι κόρες διαστέλλονται για να χαρτογραφήσουν όσο περισσότερο τον περιβάλλοντα χώρο μας. Νιώθεις «πεταλούδες στο στομάχι» και όντως το στομάχι ενός ερωτευμένου μπορεί να αναστατωθεί από την έκκριση κορτιζόλης, γνωστή και ως «ορμόνη του στρες». Νιώθεις συμπτώματα «στέρησης», καθώς όταν αποχωρίζεσαι το αντικείμενο του πόθου, το σώμα απελευθερώνει την εκλυτική ορμόνη της κορτικοτροπίνης (CRH), προκαλώντας αίσθηση άγχους, κατάθλιψης και αναταραχής μέχρι να έρθει το σώμα κοντά σ΄αυτό που χρειάζεται για να επανέλθει, δηλαδή στον έρωτα.

Οι εθιστικές επιδράσεις του έρωτα συνεχίζουν με την ενεργοποίηση των φερομονών. Οι φερομόνες παράγονται φυσικά από το σώμα και σε αυτές οφείλεται η ιδιαίτερη μυρωδιά κάθε ανθρώπου. Μάλιστα Σουηδοί ερευνητές έκαναν τη διαπίστωση πως μέσω αυτών αποστέλλονται υποσυνείδητα μηνύματα και θα τις έλεγε κανείς και «έκτη αίσθηση» που σε βοηθά να εντοπίσεις εύκολα το άρωμα – μυρωδιά του άλλου σου μισού. Έπειτα φυσικό επακόλουθο του έρωτα είναι η μείωση χρόνιων πόνων, καθώς σύμφωνα με μία μελέτη του Στάνφορντ, συναισθήματα αγάπης και έρωτα επιδρούν στον εγκέφαλο όπως και τα παυσίπονα, καταστέλλοντας χρόνιους πόνους. Εντυπωσιακό σύμπτωμα που βιώνουν οι ερωτευμένοι είναι ότι συγχρονίζονται οι αναπνοές και ο ρυθμός των καρδιακών χτύπων τους. Οι παραπάνω αντιδράσεις του οργανισμού στον έρωτα τον κάνουν να μοιάζει πολύ με τις επιδράσεις των ουσιών.

Σε όλα αυτά έρχονται να προστεθούν στη συμπεριφορά των ερωτευμένων και ορισμένα ήπια χαρακτηριστικά ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, όπως τελειομανία, έλλειψη προσαρμοστικότητας σε περιβάλλον που δεν είναι το άλλο σου μισό και αδυναμία να σκεφτείς κάτι άλλο εκτός από το αντικείμενο του πόθου. Προσοχή λοιπόν σε ερωτευμένους και μη για το πώς διαχειρίζεστε τα συναισθήματά σας ώστε να έχετε πάντα ένα μέρος του ελέγχου της όλης κατάστασης (αφού τον πλήρη μοιάζει αδύνατο) χωρίς να φτάσετε στο άλλο άκρο. «Παν μέτρον άριστον» ακόμη και στον έρωτα λοιπόν για να μην έρθει απότομα η επιστροφή στην πραγματικότητα όταν πέσουν για ύπνο οι πεταλούδες στο στομάχι.