Οι μυρωδιές είναι μνήμες

Θα ‘λεγε κανείς πως είναι δύσκολο να αντιληφθούμε το πόσο πολύ μας επηρεάζει κάτι που κανείς δεν μπόρεσε να δει ή να αγγίξει. Για να καταλάβεις σε τι αναφέρομαι θα σε πάω μια βόλτα στο βασίλειο τον αισθήσεων. Θα σου συστήσω τους κυβερνώντες, μα είμαι σίγουρη πως τους γνωρίζεις ήδη. Θα ξέρεις φυσικά την Αφή, την Ακοή, την Όραση, τη Γεύση και την Όσφρηση, οι οποίες στον καθένα από εμάς παίζουν έναν ξεχωριστό ρόλο κι η κυριαρχία αυτών αλλάζει συχνά, μιας και –ανάλογα με τη στιγμή ή τις ανάγκες μας– κάποια θα υπερισχύσει της άλλης.

Παρ’ όλα αυτά, μία εξ αυτών ξεχωρίζει, μιας και δεν υπάρχει τρόπος να κρατηθεί, να παραμείνει στην ιστορία ή στο μυαλό μας, σαν απτή ανάμνηση με τον τρόπο που μπορούν οι υπόλοιπες. Και δε θα μπορούσε να ‘ναι άλλη απ’ την Όσφρηση, την αίσθηση της οσμής.

Σκέψου κάθε ταινία που είδες, κάθε βιβλίο που διάβασες και δες αν μπορείς να απομονώσεις σαν ανάμνηση κάποια μυρωδιά που αναφέρθηκε χωρίς να ‘ρθει στο μυαλό σου το υπόλοιπο της εικόνας που είδες ή έπλασες στον νου σου εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή. Αδύνατον, ε;

Μπορείς, όμως, να αναπολήσεις με τεράστια ευκολία κάποια σκηνή του παρελθόντος με μια έντονη μυρωδιά, ένα χαρακτηριστικό άρωμα, μόλις πλανηθεί γύρω σου ξανά, έστω και για λίγο. Αυτό συμβαίνει γιατί μπορείς να ανιχνεύσεις μια πληθώρα μυρωδιών χρησιμοποιώντας τους νευρώνες οσφρητικών υποδοχέων της μύτης. Αυτοί οι υποδοχείς κωδικοποιούνται με ένα μοναδικό γονίδιο. Αν δεν έχεις αυτό το γονίδιο, τότε δεν μπορείς να καταλάβεις αυτή τη συγκεκριμένη μυρωδιά. Μα αν το ‘χεις, όχι μόνο θα καταλάβεις αμέσως τη μυρωδιά, μα θα σε ταξιδέψει σε ‘κείνη την πρώτη φορά που την εισέπνευσες, προβάλλοντας στο μυαλό σου τη σκηνή, ή σε εκείνη την απίστευτη εμπειρία, που τη συνόδευσε και στιγμάτισε τη μνήμη σου.

Θυμήσου πώς με κάθε πρωτοβρόχι αναδυόταν η μυρωδιά της βρεγμένης ασφάλτου ή του χώματος κι αμέσως ερχόταν στο μυαλό σου ο συννεφιασμένος ουρανός από όταν ήσουν ακόμα παιδί για να σημάνει το φθινόπωρο που μόλις έκανε την εμφάνισή του, μαζί με το ξεκίνημα των σχολείων, των ημερών που θα κρατούσαν ολοένα και λιγότερο, όπως και τόσα ακόμα που συνδύασες ασυναίσθητα με αυτή τη μυρωδιά.

Θυμήσου πάλι εκείνο το άρωμα που φορούσε ο πρώην ή η πρώην σου και κάθε φορά που περπατάς στον δρόμο ή βρίσκεσαι ανάμεσα σε πολύ κόσμο και κάποιος το φοράει τον/τη φέρνεις κατευθείαν στον νου, έστω και στιγμιαία, αν όχι παραπάνω, με πολλές ακόμα εικόνες μπερδεμένες ή ανακατεμένες απ’ το παρελθόν με οτιδήποτε άλλο συνδύασες αυτό το άρωμα ή με το άτομο αυτό.

Βλέπεις, δεν μπορείς εύκολα να την απομονώσεις αυτή την αίσθηση, μα βρίσκει αυτόν τον μοναδικό τρόπο να κυριαρχήσει. Μάλιστα, επηρεάζει τόσο έντονα τη διάθεσή σου, ακόμα και την κρίση σου σε κάποιες περιπτώσεις, χωρίς πάντοτε να το αντιλαμβάνεσαι.

Μπορείς να σκεφτείς πολλές φορές μέσα στην καθημερινότητά σου όπου μετανιώνεις τη στιγμή που ανέπνευσες κι εισέπνευσες μια αποκρουστική μυρωδιά. Νευρίασες εκείνη τη στιγμή, κι αν προερχόταν κιόλας από κάποιον που στεκόταν ή απλά πέρασε από δίπλα σου, έφερες στον νου σου σκηνές από ταινίες με ανθρώπους που ζούσαν υπό άθλιες συνθήκες, ήταν απεριποίητοι και βρόμικοι και σκέφτηκες πως η εικόνα εκείνη ίσως και να μην απείχε και πολύ απ’ ό,τι μόλις έζησες. Ήταν ίσως απλώς μια άτυχη στιγμή για ‘σένα ή και μια στιγμή αφηρημάδας κάποιου που ξέχασε να φορέσει λίγο άρωμα και καλώς ή κακώς οποιαδήποτε άλλη μυρωδιά πάνω του φαντάζει αποκρουστική, για τον οποιοδήποτε λόγο.

Κάποιοι συνηθίζουν τέτοιες καταστάσεις ή παύουν να δίνουν σημασία από ένα σημείο και μετά, μα πάντα για κάποιον θα υπάρχει αυτή η δυσάρεστη αναμπουμπούλα μέσα στο μυαλό.

Μα υπάρχουν κι εκείνες οι περιπτώσεις όπου ένα ευχάριστο άρωμα ή μια μυρωδιά που συνδύασες με κάποιες όμορφες παιδικές και τρυφερές αναμνήσεις μπορούν να σε απογειώσουν. Νιώθεις μια απρόσμενη χαρά, με μια περίεργη αίσθηση πως κάτι όμορφο θα συμβεί ή αρχίζεις να βλέπεις τον κόσμο πιο φωτεινό, βλέπεις τα πάντα αισιόδοξα κι είναι πραγματικά υπέροχο.

Μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο σε πολλούς τομείς της ζωής του καθενός. Υπάρχουν άνθρωποι που έλκονται περισσότερο απ’ τη μυρωδιά κάποιου –και δεν εννοώ τα αρώματα που θα έχει στην κατοχή του μα την ολόδική του μυρωδιά– παρά απ’ την εξωτερική εμφάνιση κάποιου.

Έχεις ακούσει ποτέ πως σ’ ένα δάκρυ, σ’ αυτή τη μικρή σταγονίτσα, είναι συσσωρευμένα όλα όσα νιώσαμε εκείνη τη στιγμή κι απλά δεν αντέξαμε να κρατήσουμε μέσα μας; Με την ίδια λογική, με κάπως βάναυσο ίσως τρόπο, προς δική μας ευχαρίστηση και για την προσωπική μας φροντίδα, συσσωρεύεται σε μια σταγόνα αρώματος η μυρωδιά δεκάδων λουλουδιών, η καρδιά τους. Η μυρωδιά που διαχέεται γύρω από ένα άνθος, όποιο κι αν είναι αυτό, είναι τόσο έντονη όσο κι η μυρωδιά κάθε ανθρώπου.

Υπάρχουν λουλούδια που δε σε ελκύει η όψη μα το άρωμά τους, η ψυχή τους, ας το πούμε. Από ‘κείνα συλλέγεται, από τεράστιες ποσότητες, για μία μόνο σταγόνα, ενώ στον άνθρωπο μένει πλέοντας πάντα γύρω του, μαγνητίζοντας περισσότερο εκείνους που αγάπησαν μια παρόμοια μυρωδιά ή αυτούς που θα μαγεύονταν από αυτήν ακριβώς επειδή δε συνάντησαν παρόμοια.

Γι’ αυτό, ποτέ μην υποτιμάς τη δύναμη αυτής της αίσθησης. Θα μπορούσες να πεις πως είναι η πιο δυνατή αίσθηση, διότι συνδέεται πιο έντονα από οποιαδήποτε άλλη με τη μνήμη. Η μνήμη, άλλωστε, ή μάλλον οι αναμνήσεις είναι αυτές που καθορίζουν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο κάποια πράγματα στη ζωή μας, τον τρόπο που σκεφτόμαστε, τα γούστα μας…

Οπότε, ίσως πρέπει να δώσεις την προσοχή που της αρμόζει για να δεις, τελικά, τη μαγεία που κρύβει.