Πιο ατομιστές από ποτέ, μα στα χαρτιά πολιτικοποιημένοι

Σε όλους είναι γνωστή η αντίληψη του Αριστοτέλη για την αναπόσπαστη πολιτική φύση του ανθρώπου. Η πολιτική υπόσταση του καθενός είναι καθοριστικής σημασίας τόσο για την ατομική του εξέλιξη όσο και για τη συνολική πρόοδο. Παρά την ευρέως γνωστή σημασία της πολιτικής συμμετοχής και ενασχόλησης με τα κοινά, αυτή σήμερα μοιάζει να ξεθωριάζει με όλο και περισσότερους ανθρώπους να δέχονται απαθώς τη δυσλειτουργία του πολιτικού συστήματος, να χάνουν την πίστη και την ελπίδα τους για αλλαγή, μένοντας άπραγοι κριτές των πολιτικών πραγμάτων και περιορίζοντας την δύναμη που ιστορικά κατακτήθηκε, αλλά δυστυχώς μοιάζει να λησμονείται.

Πραγματική απεικόνιση της επικρατούσας κατάστασης πολιτικής αδιαφορίας, είναι αρχικά τα απογοητευτικά ποσοστά συμμετοχής στις εκάστοτε πολιτικές διεργασίες. «Πολίτες» που αδιαφορούν για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος και συνάμα της συμμετοχής τους στις πολιτικές πρακτικές, που προτιμούν καφέδες κι εκδρομές από την άσκηση του ύψιστου πολιτικού δημοκρατικού κεκτημένου. Απορίας άξιο είναι το γεγονός της εναπόθεσης της μοίρας ενός λαού σε χέρια άλλων. Η χαρακτηριστική δικαιολογία είναι πως όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι και η αδιαφορία του εκλογικού σώματος είναι η έμπρακτη απάντηση στην πολιτική αναποτελεσματικότητα. Όμως, όσοι απέχουν πρέπει να γνωρίζουν καλά πως μία από τις μεγαλύτερες τιμωρίες της πολιτικής αδιαφορίας είναι να σε κυβερνούν κατώτεροί σου.

Παράλληλα, όσοι είναι εναντίον της υπάρχουσας πολιτικής και αδιαφορούν, αυτομάτως είναι υπέρ της πολιτικής που εν τέλει τους επιβάλλεται. Έτσι, δίνεται το δικαίωμα μίας ενδιαφερόμενης μειοψηφίας να υπερισχύσει έναντι μιας αδιάφορης πλειοψηφίας. Τελικά, ο χαμένος είναι ο απέχων που πια στέκεται απλά στη δριμεία κριτική του εκλογικού αποτελέσματος στο οποίο δε συμμετείχε· άλλωστε είναι ευκολότερο να κρίνεις όντας εκτός του κύκλου ευθυνών. Πραγματικό χαρακτηριστικό τον ελεύθερων πολιτών θα έπρεπε να είναι το αίσθημα της πολιτικής τους ευθύνης σε σχέση με τις πολιτικές πρακτικές και όχι μία ισοπεδωτική αδιαφορία και ανεύθυνη κριτική των πάντων.

Πέραν όμως της ανά τετραετίας αναδυόμενης πολιτικής αποχής, υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα που καθρεπτίζουν την πολιτική αδιαφορία του λαού. Χαρακτηριστική είναι η ελλιπέστατη ενημέρωση πλήθους πολιτών σχετικά με τις πολιτικές εξελίξεις, τόσο τις επιχώριες όσο και τις διεθνείς. Είναι πράγματι αμήχανη η σκέψη της άγνοιας που δείχνουμε για πρακτικές που ουσιαστικά προδιαγράφουν του μέλλον μας. Αυτή η αντιμετώπιση οφείλεται σε δύο παράγοντες.

Πρώτον, στη σύγχυση που προκαλεί η ασφυκτική καθημερινότητα στο σύγχρονο άνθρωπο. Ένας άνθρωπος, που πια θυμίζει δρομέα και τρέχει να προλάβει, με αποτέλεσμα την πνευματική του ανισορροπία και εξάντληση. Είμαστε τόσο υπερφορτωμένοι με επαγγελματικές και άλλες υποχρεώσεις που ξεχνάμε ή δε διαθέτουμε τα απαραίτητα αποθέματα ενέργειας να ασχοληθούμε με την πολιτική ζωή. Περιοριζόμαστε στη στείρα, υποκειμενική και αρκετές φορές χρωματισμένη παρουσίαση των γεγονότων από πηγές αμφιβόλου δημοσιογραφικής ποιότητας και ορθολογικής οπτικής. Όλη αυτή η κατάσταση έχει ως αποτέλεσμα να αποτελούμε εύκολη θήρα της προπαγανδιστικής πρακτικής.

Δεύτερον, αφιερώνουμε πολύτιμο από τον ελάχιστο χρόνο μας παρακολουθώντας προσηλωμένοι τις εξελίξεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανθρώπων και καταστάσεων που ουσιαστικά δε μας επηρεάζουν καθόλου, ενώ αδιαφορούμε πλήρως για αποφάσεις, ψηφίσματα, προτάσεις και γενικώς κυβερνητικές και άλλου είδους ενέργειες που καθορίζουν θεμελιωδώς τις ζωές μας. Πώς είναι δυνατόν στην εποχή του οργασμού της πληροφορίας από πολλαπλώς προσφερόμενες και μάλιστα δωρεάν πηγές, εμείς να κλείνουμε μάτια και αυτιά και να συνεχίζουμε τόσο αδαείς;

Κι όμως κάτι τέτοιο αποτελεί πραγματικότητα στην εποχή της αποθέωσης του ατομικισμού. Ο άνθρωπος πλέον τείνει να απομακρυνθεί από τη συλλογική του υπόσταση και να «κοιτάξει» μόνο τον εαυτό του. Ο καθένας από μας έχει ως κύριο στόχο την ατομική του αποκατάσταση αδιαφορώντας πλήρως για την κοινωνικοπολιτική αποκατάσταση του συνόλου που ανήκει. Το ειρωνικό και αφελές μίας τέτοιας συλλογιστικής είναι πως όσο καλά κι αν θεμελιώσει φαινομενικά ο καθένας τον εαυτό του, αυτός θα είναι μετέωρος πάνω σε ένα σαθρό και διαβρωμένο συλλογικό βάθρο, που η παραμικρή ριπή ανέμου θα το κατακερματίσει. Η παλάμη είναι πανίσχυρη όταν σχηματίζει τη γροθιά, μα κατευθύνεται άτακτα ανοιγμένη διάπλατα.

Κάποιοι θα πουν πως έχουμε την πολιτική ζωή που μας αξίζει, κάτι το οποίο αποτελεί νοσηρά εσφαλμένη γενίκευση. Πράγματι ο Ισοκράτης παρατηρούσε πως το ήθος της πολιτείας είναι ίδιο με το ήθος εκείνων που την κυβερνούν. Βέβαια, πώς είναι δυνατόν να συμπεράνουμε το ήθος μιας ολόκληρης πολιτείας από μία σχετική πλειοψηφία που εκλέγει και εκλέγεται;

Κύριο γνώρισμα ενός υγιούς πολίτη πρέπει να είναι η συμμετοχή στην απονομή εξουσίας αλλά και η αντικειμενική κριτική και ενημέρωση για τις πολιτικές πρακτικές και γενικώς για την πολιτική ζωή. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο λόγω της ρευστότητας της εποχής και των συνεχών κρίσεων σε όλα τα επίπεδα, να είμαστε ενημερωμένοι, δημοκρατικά ενεργοί και πνευματικά συγκροτημένοι. Να αφεθούν πίσω μίση, πάθη, έχθρες και αντιλήψεις που ανήκουν σε παλαιότερες ζοφερές εποχές και να επέλθει η δημοκρατική εξυγίανση μέσω της ενεργούς συμμετοχής, όπως άλλωστε αξίζει σε μία πολιτισμένη και εκσυγχρονισμένη κοινωνία.