Το μέρος που πρέπει οπωσδήποτε να πας όταν βρεθείς στις Βρυξέλλες

Η πόλη των Βρυξελλών είναι γνωστή για πολλούς λόγους κι ανάμεσα σε αυτούς είναι και τα μουσεία και η πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά. Ένα από τα μουσεία που σίγουρα αξίζει να επισκεφτεί κανείς αν βρεθεί στην πόλη όπου χτυπά η καρδιά της Ευρώπης, είναι το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες. Ίσως ένα από το πιο σύγχρονα μουσεία του κόσμου, μέσα στο οποίο το παρόν και το παρελθόν γίνονται ένα με τρόπο αρμονικό.

Όσο και αν σε μεγάλο βαθμό έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στα μουσεία κυρίως τουρίστες ή σχολεία που πραγματοποιούν σχολικές επισκέψεις, στο μουσείο αυτό μπορεί να δει κανείς ανθρώπους όλων των ηλικιών, νέα παιδιά και εφήβους από όλες τις χώρες της Ευρώπης. Τα ψηφιακά διαδραστικά εργαλεία που προσφέρονται καθώς επίσης και οι άνετοι και ευχάριστοι χώροι που διατίθενται στους οποίους κάποιος μπορεί απλά να περάσει όμορφα, να χαλαρώσει και να συζητήσει, καθιστά το μουσείο αυτό πραγματικά ανοιχτό προς όλα τα μέλη της κοινωνίας. Το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας ταξιδεύει τους επισκέπτες του στην ιστορία της Ευρώπης από την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι σήμερα, καλώντας τους να οραματιστούν το μέλλον της αλλά και το ρόλο που επιθυμούν να διαδραματίσουν εκείνοι στη διαμόρφωσή του.

Πηγή φωτογραφίας

Το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στεγάζεται στο εντυπωσιακό και ανακαινισμένο κτήριο Eastman, στο ειδυλλιακό και καταπράσινο πάρκο Léopold. Το πάρκο, έκτασης περίπου 100 στρεμμάτων, βρίσκεται στον χώρο του παλαιού βασιλικού ζωολογικού κήπου και είναι ανοικτό για το κοινό από το 1880. Η γραφική λίμνη του φιλοξενεί πολλά είδη πανίδας, ενώ το πάρκο διαθέτει επίσης χώρο για πικ-νικ που ειδικά κατά την ώρα του lunch break μπορεί να δει κανείς πολλούς εργαζόμενους να απολαμβάνουν το διάλειμμά τους την άνοιξη και τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν ο καιρός το επιτρέπει. Η είσοδος είναι ελεύθερη και το μόνο που ζητείται από τους επισκέπτες είναι η δωρεάν προκράτηση της θέσης η οποία γίνεται διαδικτυακά. Μετά το σχετικό έλεγχο ασφαλείας στην είσοδο, κάθε επισκέπτης λαμβάνει ένα τάμπλετ που περιλαμβάνει ξεναγήσεις, επεξηγήσεις των εκθεμάτων μέσω κειμένων, εικόνων και βίντεο. Το περιεχόμενο είναι διαθέσιμο και στις 24 επίσημες γλώσσες της ευρωπαϊκής ένωσης ενώ το μόνο που έχει να κάνει ο επισκέπτης είναι να περιηγείται και να επιλέγει τις πληροφορίες που τον ενδιαφέρουν για κάθε έκθεμα από όροφο σε όροφο.

Η περιήγηση ξεκινά από την εποχή των μεγάλων ανακαλύψεων συνεχίζοντας με τη φρίκη των δυο Παγκοσμίων Πολέμων, το χάος του 20ου αιώνα αλλά και την επικράτηση της ειρήνης και της σταθερότητας μέσω της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Είναι πολύ εύκολο για τον επισκέπτη που θα βρεθεί στο συγκεκριμένο μουσείο να αφουγκραστεί το παρελθόν, να προβληματιστεί αλλά και να σχεδιάσει νοερά το μέλλον του ακόμη και αν πολλές φορές,  οι ομοιότητες της δικής μας ζωής σε αυτή την πλευρά του κόσμου όπου η ειρήνη θεωρείται δεδομένη με τη ζωή όπως τη γνώριζαν οι άνθρωποι κάποτε σοκάρουν.

Ο πόλεμος, η ειρήνη, η απώλεια της ζωής λόγω του πολέμου σε νεαρή ηλικία, οι ακρωτηριασμοί, ο αποχωρισμός, η συνεχής απειλή ενός επικείμενου πολέμου εξαιτίας του οποίου θα έχανες τα πάντα και κυρίως τους αγαπημένους σου ή και την ίδια σου τη ζωή, ήταν καταστάσεις που είχαν να αντιμετωπίσουν νέοι άνθρωποι μιας εποχής όχι και τόσο μακρινής. Έμεινα για αρκετή ώρα στις μάσκες προστασίας από τα δηλητηριώδη αέρια κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα τεχνητά μέλη της εποχής σε περίπτωση ακρωτηριασμού και τα αποσπάσματα του τύπου της εποχής που καλλιεργούσαν το μίσος αλλά και τον φόβο. Οι γυναίκες που έμεναν πίσω και έπρεπε να φροντίσουν το σπίτι και την οικογένεια υπό  αντίξοες συνθήκες, η φτώχεια και ο τρόπος που από το τίποτα ολοκληρωτικά καθεστώτα μπορούν να γιγαντωθούν, είναι στοιχεία έντονα στη μόνιμη συλλογή του μουσείου που αποτυπώνονται σε αντικείμενα, δημοσιεύματα και φωτογραφίες. Δεν είναι δύσκολο άλλωστε να ταυτιστεί κανείς με τους ανθρώπους που απεικονίζονται σε φωτογραφίες του τύπου της εποχής όταν και εμείς οι ίδιοι έχουμε δει την καθημερινότητα, τη ζωή και την ευημερία μας να απειλούνται μέσα από αλλεπάλληλες κρίσεις, οικονομικές, ηθικές και κοινωνικές, πανδημίες αλλά κυρίως μέσω της αποξένωσης του ενός από τον άλλο πολλές φορές στη ζωή μας μέχρι τώρα.

Πέρα όμως από τα ιστορικά γεγονότα που παρουσιάζονται στη μόνιμη έκθεση του μουσείου, είναι σημαντικό να σταθεί κανείς και στην τελευταία περιοδική έκθεση του μουσείου με τον τίτλο “Throwaway”- «Τι Πετάμε». Η έκθεση αυτή παρουσιάζεται από τις 18 Φεβρουαρίου 2023 έως τις 14 Ιανουαρίου 2024 και δίνει σε όλα όσα πετάμε, στα καθημερινά απορρίμματα, την πραγματική τους διάσταση.

Απορρίμματα, σκουπίδια, ο καθένας μπορεί να τα πει όπως θέλει. Το μόνο σίγουρο ωστόσο είναι πως όλοι μας κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε ακούσει πως τα σκουπίδια κάποιου είναι ο θησαυρός κάποιου άλλου. Η έκθεση αυτή ωστόσο αντιμετωπίζει τα σκουπίδια ως αυτό που είναι πραγματικά, ένα απτό και ορατό σημάδι της περιβαλλοντικής κρίσης αλλά και της κοινωνίας μας. Μια αναδρομή στην ιστορία από το 19ο αιώνα κατά τον οποίο πολλοί άνθρωποι, κυρίως παιδιά, προσπαθούσαν να επιβιώσουν αναζητώντας κάτι πολύτιμο μέσα στα σκουπίδια, την ανέχεια των δύο μεγάλων πολέμων έως και την υπερκατανάλωση του σήμερα, η έκθεση αυτή καταφέρνει να συγκινήσει και να ευαισθητοποιήσει.

Τα απορρίμματα της Ευρώπης φανερώνουν πολλά και μπορούν ακόμα και να αποτελέσουν και δείκτη κοινωνικών αλλαγών και νοοτροπίας.  Η έκθεση παρουσιάζει τις βαθιές αλλαγές που έχουν συντελεστεί όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζαμε τα σκουπίδια στο παρελθόν και τον τρόπο με τον οποίο τα αντιμετωπίζουμε σήμερα. Απαντώντας στο απλό ερώτημα του «τι συμβαίνει σε όλα αυτά που πετάμε;» η έκθεση αυτή μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για μικρούς και μεγάλους ώστε να ευαισθητοποιηθούν ως προς την προστασία του περιβάλλοντος και να συνειδητοποιήσουν τις επιπτώσεις που έχουν οι δικές μας πράξεις καθημερινότητας στο περιβάλλον όπως το να πετάξουμε κάτι στο λάθος κάδο, να είμαστε λάτρεις του πλαστικού ή να μην έχουμε δώσει ποτέ το παρόν σε μια πρωτοβουλία καθαρισμού επιβεβαρημένων περιοχών ή ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Στο πλαίσιο της περιοδικής αυτής έκθεσης, ενθαρρύνεται η αλληλεπίδραση των επισκεπτών με τα εκθέματα και η δημιουργία έργων των επισκεπτών τόσο στο χώρο του μουσείου όσο και διαδικτυακά όπως επίσης και ο διάλογος μέσω της ανταλλαγής επιστολών. Μέσα από διαδραστικά παιχνίδια, οι επισκέπτες έχουν επίσης τη δυνατότητα να βρουν τη δική τους ταυτότητα και να εξηγήσουν τη δική τους στάση ως προς όλα εκείνα που πετάμε.

Ένα μουσείο θα πρέπει να είναι ένας χώρος ανοιχτός σε όλους, ένας σύγχρονος χώρος όπου όλα τα μέλη της κοινωνίας θα νιώθουν ευπρόσδεκτα να δημιουργήσουν, να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί και να νιώσουν μέρος του παρόντος και του μέλλοντος της κοινωνίας στην οποία ανήκουν. Δεδομένης και της ευεργετικής επίδρασης που έχει η τέχνη και ο πολιτισμός στην ψυχική υγεία των ανθρώπων όπως άλλωστε γίνεται φανερό και από πρωτοβουλίες όπως η συνταγογράφηση επισκέψεων πολιτισμού ως μέρος θεραπείας, η ύπαρξη τέτοιων χώρων δεν είναι μόνο ωφέλιμη αλλά και απαραίτητη.

Αυτό που μου έμεινε τελικά μετά από την επίσκεψη στο μουσείο είναι για ακόμη μια φορά η συνειδητοποίηση πως ο άνθρωπος είναι  ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο, όπως άλλωστε καταδεικνύουν τα θαύματα και οι κτηνωδίες στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μας. Χώροι σαν το Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας στις Βρυξέλλες υπάρχουν για να μας υπενθυμίζουν την ανάγκη να κάνουμε το καλό όπου μπορούμε, ενωμένοι.