Πλατεία Δεξαμενής: Εκεί που κάποτε άραζαν ο Ελύτης κι ο Παπαδιαμάντης

Η πλατεία Δεξαμενής, περιτριγυρισμένη από λεύκες, βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας, στο Κολωνάκι κι αποτελεί στέκι συνάντησης για ούζο, μεζέδες, καφέ αλλά και θερινό σινεμά. Κάποτε σύχναζαν εκεί ώρες ατελείωτες οι σπουδαιότεροι λογοτέχνες και ποιητές όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Βάρναλης, ο Σικελιανός, ο Βλαχογιάννης κι ο Ελύτης γράφοντας ή συνομιλώντας. Έχουν καταγραφεί πολλά για τη ζωή στην πλατεία Δεξαμενής, τα καφενεία και τους εκλεκτούς θαμώνες τους, αλλά παραμένει ακόμη αδιανόητο το γεγονός πως η γη της, ακριβοπληρώθηκε τρεις φορές από τον Δήμο Αθηναίων. Ναι σωστά διάβασες, Ο Δήμος Αθηναίων πλήρωσε ξανά περισσότερο από μισό εκατομμύριο δραχμές για να αποκτήσει τα οικόπεδα που είχε αγοράσει 50 χρόνια νωρίτερα, λόγω καταπατητών.

Η ιστορία ξεκινά περίπου 2.000 χρόνια πριν, όταν η πλατεία πήρε το όνομά της από την Ανδράνειο Δεξαμενή που χτίστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ ως τμήμα του Υδραγωγείου. Πρόκειται για το όραμα του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αδριανού, το οποίο στόχευε να λύσει το πρόβλημα υδροδότησης της Αθήνας και λειτούργησε έως και τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η ευρύτερη περιοχή, κάποτε λέγονταν «Κατσικάδικα» επειδή η περιοχή λειτουργούσε ως ο μεγάλος βοσκότοπος της πόλης. Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα ήταν μια ακατοίκητη εξοχική περιοχή. Όσο κι εάν σου φαντάζει παράδοξο, οι βοσκοί αποτελούν τους πρώτους οικιστές του Κολωνακίου, πριν ακόμη η περιοχή βρεθεί στο στόχαστρο των εμπόρων γης. Η κοντινή απόσταση από τα βασιλικά ανάκτορα του Όθωνα, μετέτρεψαν αργότερα το Κολωνάκι σε τόπο συνάντησης της «αφρόκρεμας» των Αθηνών και νυν αριστοκρατική συνοικία.

Πηγή φωτοραφίας: taathinaika.gr

Το 1870, ο πολεοδόμος μηχανικός Ιωάννης Γενησαρλής ανακάλυψε τη θαμμένη Αδριάνειο Δεξαμενή κάτω από την πηγή που υπήρχε στην πλατεία. Μάλιστα, το 1939, εγκαινιάστηκε στη δεξαμενή, μία πισίνα για παιδιά ηλικίας 6-12 ετών. Δεν ήταν η μοναδική αλλά η τελευταία πισίνα ενός δικτύου 11 δεξαμενών που δημιουργήθηκαν στην Αθήνα! Ήταν γεμάτη με θαλάσσιο νερό και ανανεωνόταν διαρκώς με αντλία που είχε τοποθετηθεί μέσα στην κατασκευή. Αποτέλεσε βάλσαμο για τα παιδιά των οικογενειών των φτωχογειτονιών της πόλης που δε μπορούσαν να απολαύσουν διακοπές σε εξοχικές περιοχές.

Πάνω στα αρχαία ερείπια κατασκευάστηκε μια νέα δεξαμενή και οι δύο μαζί λειτούργησαν μέχρι και το 1940, ενώ υπολογίζεται ότι είχαν χωρητικότητα 2.200 κυβικά μέτρα (πηγή). Αποτελεί μνημείο ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς γι’ αυτό και γίνονται ενέργειες για την αποκατάσταση κι αξιοποίησή του. Προς το παρόν, δεν είναι επισκέψιμη για το κοινό. Οι εργασίες συντήρησης κι αποκατάστασης της Δεξαμενής ξεκίνησαν τον Φλεβάρη του 2023 κι αναμένεται και ολοκληρωθούν τον Απρίλη του 2024.

Λόγω της τοποθεσίας της και της γραφικότητάς της, σε μια άκρη της πλατείας, δημιουργήθηκε το καφενεδάκι του κυρ-Σωτήρη που έγινε αργότερα φιλολογικό και πολιτιστικό καφενείο. Λογοτέχνες, ποιητές, ιστορικοί, μουσικοί, γλύπτες, καραγκιοζοπαίκτες και πάσης φύσης καλλιτέχνες έδωσαν το δικό τους χρώμα στην ξεχωριστή αυτή γωνιά της Αθήνας (πηγή). Εκεί σύχναζε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, όπου απαθανατίστηκε καθιστός στην πασίγνωστη πόζα που γέρνει το κεφάλι, με τη φωτογραφία αυτή να κοσμεί τοίχο του μαγαζιού. Μάλιστα, ένας από τους τελευταίους θαμώνες της ήταν ο Οδυσσέας Ελύτης, γι’  αυτό και το άγαλμά του, δεσπόζει στην πλατεία. Δίπλα από τη δεξαμενή, στην οδό Ξανθίππου, εικάζεται ο,τι γυρίστηκε και η θρυλική ελληνική ταινία του Αλέκου Σακελλάριου το 1957, «Η θεία από το Σικάγο». Ίσως, περπατώντας εκεί να έχεις την αίσθηση ότι ακούς ακόμη εκείνα τα περιβόητα κανάτια να σπάνε.

Πηγή φωτογραφίας: ΣΚΑΙ

Σήμερα, στον ίδιο χώρο της Δεξαμενής, υπάρχει ακόμη το καφενείο-μεζεδοπωλείο που υπηρετεί τη φιλοσοφία και την αύρα της ιστορίας της πλατείας. Είναι χαλαρό, ανεπιτήδευτο και τα καλοκαίρια σφύζει από ζωή. Η Δεξαμενή λειτουργεί όλη την ημέρα τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά τον χειμώνα κλείνει στις 6 το απόγευμα γιατί έχει τραπεζάκια μόνο έξω, σε κατηφορική κλίση.

Εκεί ανάμεσα στα αντικριστά πεζοδρόμια, με πολλές λεύκες ολόγυρα, μπορείς να απολαύσεις τον καφέ σου ή γευστικούς μεζέδες και μπιρίτσα. Μην παραλείψεις να δοκιμάσεις για επιδόρπιο, χαλβά σιμιγδαλένιο με παγωτό. Μπορείς να συνεχίσεις τη βόλτα σου στα μαγαζιά του Κολωνακίου. Η πλατεία διαθέτει πλέον και την δική της παιδική χαρά, τόπος συνάντησης για τους μικρότερους ηλικιακά επισκέπτες της. Το 1991, το Πολιτιστικό Κέντρο Εργαζομένων της ΕΥΔΑΠ πήρε την πρωτοβουλία να μετατρέψει την ταράτσα στο θερινό σινεμά, «Cine Δεξαμενή». Έκτοτε αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα θερινά του κέντρου και λειτουργεί μέχρι και σήμερα.

Πηγή φωτογραφίας: Cine Δεξαμενή

Η Δεξαμενή των Αθηνών και η πλατεία της, με επίκεντρο το καφέ- σύμβολο, σε συνδυασμό με την κατοικημένη περιοχή γύρω τους, αποτελούν ένα από τα σπουδαιότερα και πιο ελκυστικά τοπόσημα της ελληνικής πρωτεύουσας. Εάν δεν την έχεις ήδη σεργιανίσει, σε προτρέπουμε να τη γνωρίσεις, θα την αγαπήσεις γιατί:

1. Είναι γραφική, βρίσκεται σε εξαιρετική τοποθεσία, στο κέντρο της πόλης, μια ανάσα από το Λυκαβηττό και τον εμπορικό δρόμο του Κολωνακίου, ωστόσο θυμίζει εξοχή!

2. Έχει ιστορική αξία ως στέκι διανοούμενων, όλα γύρω σου σε βυθίζουν στα χνάρια της διαδρομής τους και σε μεταφέρουν σε μια άλλη εποχή με άρωμα Ελλάδας.

3. Το καφενείο δεν έχει τον χαρακτήρα μουσείου, παραμένει ζωντανό, εξυπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες των θαμώνων με εξαιρετικά εδέσματα, είναι οικονομικό και μπορεί να γίνει το δικό σου παρεΐστικο στέκι.

4. Το Cine Δεξαμενή, είναι από τα ομορφότερα θερινά σινεμά που θα μπορούσες να επισκεφτείς.

5. Διαθέτει παιδική χαρά για τους μικρούς μας φίλους.

Κεντρική φωτογραφία: Νίκος Ραζής / CNN Greece