Όταν μιλάς για καρναβάλι τότε -προφανώς- αναφέρεσαι στο Βενετσιάνικο

Οι περισσότεροι άνθρωποι τις απόκριες όταν σκεφτόμαστε τη λέξη «καρναβάλι» το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό μας είναι το καρναβάλι της Βενετίας κι οι περίτεχνες μάσκες που όλοι θα θέλαμε να φορέσουμε. Η ιστορία του καρναβαλιού αυτού ξεχωρίζει για πολλούς και διάφορους λόγους ενώ ταυτόχρονα κρύβει ένα γόητρο που το έχει κάνει διάσημο ως τα πέρατα του κόσμου.

Το Καρναβάλι της Βενετίας έχει τις ρίζες του σε μια νίκη της «Γαληνοτάτης Δημοκρατίας» εναντίον του Πατριάρχη της Ακυληίας, Ουλρίκο Ντι Τρέβεν, γεγονός που σημειώθηκε κατά το 1162. Σε μνήμη αυτής της νίκης, οι κάτοικοι άρχισαν να πανηγυρίζουν, χορεύοντας και συγκεντρώνοντας στην πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία. Έτσι, το φεστιβάλ ξεκίνησε εκείνη την περίοδο κι έγινε επίσημο στην Αναγέννηση. Τον 17ο αιώνα, το μπαρόκ καρναβάλι ήταν ένας τρόπος ανάδειξης του γοήτρου της Βενετίας στον κόσμο.

Κατά τον 18ο αιώνα, η δημοκρατία είχε καταφέρει ν’ ανακτήσει την πρώιμη δόξα της κι η πόλη είχε μετατραπεί σε κέντρο πολιτισμού και τέχνης με τη “Commedia Dell’Arte” ν’ ανθίζει και να ενσωματώνει τον εορτασμό του καρναβαλιού σ’ εκείνη. Η “Commedia Dell’Arte” ουσιαστικά ήταν λαϊκές αυτοσχεδιαστικές κωμωδίες από επαγγελματίες ηθοποιούς οι οποίοι δημιουργούσαν τα κουστούμια και τις μάσκες τους. Μέσω αυτής, οι στολές κι οι μάσκες απέκτησαν άλλη υπόσταση ενώ οι φάρσες, τα αστεία κι οι αυτοσχεδιασμοί απέκτησαν δομή ιστορίας και θεατρικής παράστασης.

Πηγή εικόνας: Unsplash

Με την κατάκτηση της Αυστρίας απ’ τη Βενετία το 1798, το καρναβάλι σταμάτησε γι’ αρκετά χρόνια. Σύμφωνα με τον κανόνα του βασιλιά της Αυστρίας, το φεστιβάλ τέθηκε εκτός νόμου εξ’ ολοκλήρου το 1797 κι η χρήση των μασκών απαγορεύθηκε αυστηρά. Κατά τη δεκαετία του 1930, ο Μουσολίνι επέβαλε απαγόρευση στους εορτασμούς κατά πάσαν διάρκεια. Η επανεμφάνιση τους σημειώθηκε σταδιακά κατά τον 19ο αιώνα, αλλά περιοριζόταν συνήθως σε μικρές χρονικές περιόδους και κυρίως για ιδιωτικές γιορτές, δημιουργώντας ευκαιρίες για καλλιτεχνικές παραστάσεις.

Στη δεκαετία του 1970 ξεκίνησε εκ νέου η μακρά ξεχασμένη τέχνη της κατασκευής μάσκας. Το 1979, μια ομάδα βενετσιάνικων τεχνιτών ενώθηκαν από κοινού για να φέρουν το καρναβάλι και πάλι στο προσκήνιο. Και τα κατάφεραν. Στις μέρες μας, περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι ταξιδεύουν στη Βενετία κάθε χρόνο για το καρναβάλι της. Σήμερα, το Βενετσιάνικο Καρναβάλι είναι μια τεράστια γιορτή που συνεχίζεται για δύο εβδομάδες. Με πολλά γεγονότα, όπως τα περίφημα πάρτι μεταμφίεσης, η παρέλαση των σκαφών, οι συναυλίες και οι παραστάσεις του δρόμου να είναι ελεύθερα και ανοιχτά στο κοινό.

Πηγή εικόνας: Unsplash

Η κυριότερη ιδιαιτερότητα του Βενετσιάνικου Καρναβαλιού ίσως είναι οι μυστηριώδεις μάσκες, οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της γιορτής και έχουν ενσωματωθεί βαθιά στον πολιτισμό του. Μέσω της μάσκας επιτυγχανόταν η ανωνυμία κι η απόκρυψη της ταυτότητας του μεταμφιεσμένου. Παρακάτω θα δούμε μερικά ενδιαφέροντα facts για το Βενετσιάνικο καρναβάλι και κυρίως τις δημοφιλείς μάσκες:

1. Οι κατασκευαστές των μασκών – οι λεγόμενοι mascherari- απολάμβαναν μία ιδιαίτερη θέση στην κοινωνία, με τους δικούς τους νόμους και τη δική τους συντεχνία.

2. Παραδοσιακά, οι άνθρωποι φορούσαν τις μάσκες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Συγκεκριμένα, είχαν τη δυνατότητα να τις φορούν μεταξύ του φεστιβάλ του Αγίου Στεφάνου που είναι στις 26 Δεκεμβρίου και την αρχή της σεζόν του καρναβαλιού, τα μεσάνυχτα της Καθαράς Δευτέρας.

3. Οι άνθρωποι με διαφορετικά επαγγέλματα φορούσαν διαφορετικές μάσκες, ανάλογα και την κοινωνική τάξη.

4. Οι αρχικές μάσκες ήταν πιο απλές στον σχεδιασμό, τη διακόσμηση και συχνά είχαν μια συμβολική και πρακτική λειτουργία. Σήμερα, οι περισσότερες από αυτές τις δημιουργίες κατασκευάζονται από γύψο και επικαλύπτονται με φύλλα χρυσού. Κάθε μια από αυτές τις φιγούρες είναι μια μοναδική χειροποίητη κατασκευή, ζωγραφισμένη με προσοχή στο χέρι. Χρησιμοποιούνται φυσικά υλικά όπως φτερά και πολύτιμοι λίθοι για να δώσουν έναν πλούσιο διακοσμητικό χαρακτήρα.

5. Ένα απ’ τα πιο σημαντικά γεγονότα είναι ο διαγωνισμός για το La maschera più bella -η πιο όμορφη μάσκα- τοποθετείται στο τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς και κρίνεται από μια διεθνή ομάδα σχεδιαστών μόδας.

Πηγή εικόνας: Unsplash

6. Μέχρι τον 18ο αιώνα, οι Βενετοί είχαν τη δυνατότητα να φορούν μάσκες για 6 μήνες το χρόνο και το εκμεταλλεύονταν πλήρως. Για παράδειγμα, όσοι πήγαιναν σε αίθουσες τυχερών παιχνιδιών, φορούσαν μαύρες βελούδινες μάσκες για να προστατεύουν τις ταυτότητές τους.

7. Μάλιστα, οι μάσκες χρησιμοποιούνταν και στην καθημερινή ζωή προκειμένου ν’ αποκρύψουν την πραγματική ταυτότητα των προσώπων, οι οποίοι μπορούσαν να συνδιαλέγονται με ανθρώπους χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων ή και να συνάψουν μαζί τους ερωτικές σχέσεις.