Πομπηία: Τα μυστικά της πόλης που θάφτηκε κάτω από τη λάβα

Κάποιες πόλεις καταστράφηκαν χρόνια, ή ακόμη κι αιώνες πριν κι ακόμη και σήμερα μνημονεύονται κι αποτελούν έναν πολύ εντυπωσιακό προορισμό, για όσους θέλουν να δουν έστω και τα ερείπιά τους. Μία από αυτές είναι και η Πομπηία, η οποία θάφτηκε κάτω από τη λάβα του Βεζούβιου χιλιάδες χρόνια πριν κι ακόμη και σήμερα αποτελεί προορισμό-θρύλο για όσους αναζητήσουν έστω και λίγη από τη μαγεία που την περιβάλλει.

Ο Πλίνιος ο Νεότερος, δικηγόρος, συγγραφέας και δικαστής της αρχαίας Ρώμης, ήταν αυτόπτης μάρτυρας της καταστροφής της, ο οποίος επέζησε κι έγραψε για όσα είδε. Μάλιστα, σε γράμμα του προς τον Τάκιτο ανέφερε πως «η ιστορία αυτής της καταστροφής θα ζει για πάντα». Όπως απέδειξε το πέρασμα των χρόνων τα λόγια του ήταν όντως προφητικά. Όλη η ιστορία της καταστροφής της Πομπηίας είναι γεμάτη από ανθρώπους που σώθηκαν ή σκοτώθηκαν, αντικείμενα που άντεξαν ή χάθηκαν αλλά ακόμη και ιστορίες που ειπώθηκαν ή όχι.

Μέρος όσων γνωρίζουμε οφείλεται στην αφήγηση του Πλίνιου του Νεότερου, που ήταν και αυτόπτης μάρτυρας, αλλά είναι και πολλά όσα δε γνωρίζουμε. Ακόμη κι η ημερομηνία της έκρηξης είναι υπό αμφισβήτηση. Σύμφωνα με τον Πλίνιο το σύννεφο του καπνού φάνηκε στον ουρανό την ένατη μέρα πριν τις Καλένδες του Σεπτεμβρίου (24 Αυγούστου). Ημερομηνία που αμφισβητείται από τα αρχαιολογικά στοιχεία φυτικής ύλης κι υπονοείται πως η έκρηξη έγινε αργότερα μέσα στο φθινόπωρο. Ακόμη κι ο αριθμός όσων έχασαν τη ζωή τους είναι αμφισβητήσιμος. Ως τώρα βρέθηκαν 1.100 σωροί, αλλά καθώς ακόμη ανασκάβεται είναι πιθανό ο αριθμός τους να φτάσει τις 2.000. Οι υπόλοιποι πρέπει να διέφυγαν όταν άρχισαν οι σεισμικές δονήσεις που προηγήθηκαν της έκρηξης.

Πιθανό είναι λόγω της διάσωσης των επιστολών του Πλινίου ανά τους αιώνες, από αντιγραφείς, να υπάρχουν λάθη στα χειρόγραφα. Γεγονός είναι πως κάθε ανασκαφή φέρνει στο φως όλο και πιο πολλά στοιχεία για την πόλη αυτή, ακόμη και σήμερα. Τα ευρήματα ως τώρα είναι κάτι παρά πάνω από αξιοπρόσεκτα και φυσικά εντείνουν τον ενθουσιασμό των αρχαιολόγων που λαμβάνουν μέρος στην έρευνα. Μερικά από τα πρόσφατα ευρήματά τους στην περιοχή 5, είναι το σπίτι των Δελφινιών, που διατηρούσε μια υπέροχη είσοδο, ζωγραφισμένη με πουλιά και δελφίνια, αλλά και η Οικία Vettii με εντυπωσιακές νωπογραφίες, όπως αυτή του Πρίαπου του θεού της γονιμότητας και της αφθονίας.

Η Πομπηία είναι μία πόλη που πριν το 79 μ.Χ δεν αναφέρεται συχνά στις ιστορικές πηγές, ωστόσο επρόκειτο για μια πολυσύχναστη ρωμαϊκή πόλη, όπου ζούσαν χιλιάδες άνθρωποι στη σκιά του Βεζούβιου. Ειρωνεία της τύχης; Θεία Δίκη; Παιχνίδι της μοίρας; Ένα είναι βέβαιο πως η πόλη αυτή της Καμπανίας απέκτησε λόγο ύπαρξης και μπήκε στον σύγχρονο παγκόσμιο χάρτη ακριβώς επειδή καταστράφηκε.

Λένε, πως κατά την έκρηξη το ηφαίστειο εκτόξευσε καπνό και τοξικά αέρια 20 μίλια στον αέρα, τα οποία σύντομα εξαπλώθηκαν στην πόλη. Σχεδόν εν μία νυκτί, η Πομπηία -και πολλοί από τους 10.000 κατοίκους της- εξαφανίστηκαν κάτω από μια κουβέρτα στάχτης. Για πολλούς αιώνες η Πομπηία κοιμόταν κάτω από αυτήν την κουβέρτα, η οποία διατήρησε τέλεια τα ερείπια. Όταν αυτά τελικά αποκαλύφθηκαν, λοιπόν, το 1700, ο πλανήτης έμεινε έκπληκτος από την ανακάλυψη μιας εξελιγμένης ελληνορωμαϊκής πόλης που είχε παγώσει στον χρόνο, με πολυτελείς επαύλεις, φόρουμ, λουτρά και κάθε είδους σπίτια, που χρονολογούνταν από τον 4ο αιώνα π.Χ. Μέχρι τη δεκαετία του 1990, περίπου τα δύο τρίτα της πόλης είχαν ανασκαφεί.

Σήμερα, η Πομπηία είναι ανοιχτή για τους επισκέπτες κάθε μέρα της εβδομάδας (με εποχιακό ωράριο) εκτός από τις 25 Δεκεμβρίου, την 1η Μαΐου και την 1η Ιανουαρίου που είναι κλειστή. Μια πόλη που η μοίρα της έγραφε να μείνει στην ιστορία περισσότερο για την καταστροφή της παρά για την περίοδο ακμής της, είναι βέβαιο πως κρύβει πολλά μυστικά και θα φέρει στο φως αξιοθαύμαστα ευρήματα για πολλά χρόνια ακόμη. Ένας θρύλος που θα παραμείνει ζωντανός, να σιγοκαίει κάτω από τις στάχτες της για αιώνες.