Υπάρχουν εμπειρίες που δεν τις βλέπεις – τις ακούς. Που δεν τις καταγράφεις σε φωτογραφίες αλλά σε μνήμη. Που δε χωρούν σε καρτ-ποστάλ, γιατί είναι φτιαγμένες από συγκίνηση, ιστορία και νότες. Αν βρεθείς ποτέ στη Μεγάλη Παρασκευή στην Κέρκυρα, στην περιφορά του Επιταφίου της Μητρόπολης, εκεί που η «Παλαιά» φιλαρμονική εκτελεί το Adagio του Albinoni, δε θα το ξεχάσεις ποτέ. Θα καταλάβεις γιατί οι Κερκυραίοι, όταν τους λείπει ο τόπος τους, δε σκέφτονται ούτε τις παραλίες ούτε τα καντούνια – αλλά τις μουσικές.
Η Κέρκυρα είναι ένα νησί όπου η μουσική δεν είναι στολίδι, είναι αναπνοή. Με 17 Φιλαρμονικές Εταιρείες και ιστορία βαθιά συνδεδεμένη με την κλασική παιδεία, η «μάνα των φιλαρμονικών» δεν είναι άλλη από τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας, την περίφημη «Παλαιά», που ιδρύθηκε το 1840 – κι έκτοτε, διατηρεί αναμμένη τη φλόγα της μουσικής στο νησί.
Ιδρύθηκε ως απάντηση στην απαγόρευση των Βρετανών να συμμετέχουν στρατιωτικά αγήματα και μπάντες στις λιτανείες. Ο λαός πήρε την παράδοση στα χέρια του. Και την κράτησε ζωντανή με κάθε νότα, σε κάθε περιφορά, σε κάθε εποχή.
Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, στην περιφορά του Επιταφίου της Μητρόπολης, η Παλαιά εκτελεί το Adagio του Tomaso Albinoni. Ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε. Γιατί η ιστορία του έργου είναι σχεδόν μυστηριώδης: μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο μουσικολόγος Remo Giazotto βρήκε μια γραμμή μπάσου σε ένα χειρόγραφο στη Δρέσδη. Από αυτή και μόνο, συνέθεσε ένα ολόκληρο έργο – το Adagio – προσθέτοντας ακόμη και εκκλησιαστικό όργανο, με την (μάλλον λανθασμένη) πεποίθηση πως προοριζόταν για εκκλησιαστική χρήση. Ένα έργο γεννημένο από μια απουσία, από μια υπόθεση, έγινε η πιο κατανυκτική μουσική εμπειρία του κερκυραϊκού Πάσχα.
Στην Κέρκυρα, το Adagio δεν παίζεται – βιώνεται. Σε κάθε βήμα του Επιταφίου, η μουσική κυλά στα καντούνια και φτάνει στους θεατές σαν προσευχή χωρίς λόγια. Σε μια ιδιότυπη εκτέλεση, με προσαρμογή σε τετραμερή ρυθμό, αποκτά μια δική της υπόσταση. Είναι το Adagio της Κέρκυρας πια, όχι της Βενετίας.
Η Παλαιά Φιλαρμονική μετρά πάνω από 300 μουσικούς. Ανάμεσά τους, νέοι, ηλικιωμένοι, ντόπιοι, μετανάστες, επισκέπτες που επέστρεψαν για να ξαναπαίξουν τη μουσική που σφράγισε την παιδική τους ηλικία. Ο διεθνούς φήμης μαέστρος Διονύσης Γραμμένος περιέγραψε το συναίσθημα ως «χρονομηχανή» που τον μεταφέρει πίσω στα χρόνια της αθωότητας. Και δεν είναι ο μόνος.
Η ιστορία λέει πως κάποια χρονιά, όταν σε ένα τμήμα της διαδρομής η Παλαιά δεν έπαιξε το Adagio αλλά το “Πόνο της Μάνας”, οι κάτοικοι αντέδρασαν. Οι ψίθυροι στα καντούνια έγιναν διαμαρτυρία – γιατί στην Κέρκυρα, η μουσική είναι ιερό πράγμα. Οι άνθρωποι δεν περιμένουν απλώς την περιφορά. Περιμένουν τη συγκίνηση που θα τους πλημμυρίσει στην πρώτη νότα του Adagio. Είναι η στιγμή που όλοι σιωπούν. Είναι η Κέρκυρα στο απόγειο της ταυτότητάς της.
Σε μια άλλη ιστορία, οι κάτοικοι του Αγίου Αντωνίου μάζεψαν υπογραφές για να ακούγεται το Adagio και στη γειτονιά τους, αντί να πέφτει η παύση της φιλαρμονικής για ανάπαυση. Μια κοινότητα που περιμένει έναν χρόνο για να βιώσει 5 λεπτά μουσικής. Κι αυτό λέει πολλά για την καρδιά της πόλης.
Αν περάσεις από την οδό Νικηφόρου Θεοτόκη 10, μπες στο Μουσείο της Παλαιάς. Θα δεις το πιάνο του Νικόλαου Μάντζαρου, την πρώτη έκδοση του Ύμνου εις την Ελευθερίαν, την παρτιτούρα του Ολυμπιακού Ύμνου, φωτογραφίες, στολές, μουσικά όργανα – όλα όσα χτίζουν το μουσικό DNA του τόπου. Αλλά το πιο σημαντικό είναι το άυλο: η αίσθηση ότι η Κέρκυρα αγαπά τη μουσική όχι σαν παράδοση, αλλά σαν τρόπο ζωής.
Πηγή εικόνας: travel.gr
Ο Σπύρος Προσωπάρης, διευθυντής των σχολών της Παλαιάς, λέει κάτι βαθιά ανθρώπινο: «Το πιο σημαντικό δεν είναι η μουσική, αλλά η αίσθηση του ανήκειν». Στην μπάντα συμμετέχουν τρεις γενιές. Παππούς, κόρη και εγγονός. Άνθρωποι από τον τουρισμό που κλείνουν τα μαγαζιά τους για να προλάβουν την πρόβα. Νέοι που γίνονται ζευγάρια στις πρόβες και φτιάχνουν οικογένειες. Και μαζί, όλοι αυτοί συνθέτουν τη μεγαλύτερη οικογένεια του νησιού: την Παλαιά.
Γιατί δεν είναι απλώς ένα έθιμο. Είναι μια μυσταγωγία. Ένα τελετουργικό που σου θυμίζει τι σημαίνει κοινότητα, μουσική, νησί. Περπατώντας στο Λιστόν, ακούγοντας την Παλαιά να παίζει το Adagio, νιώθεις ότι δεν είσαι τουρίστας. Είσαι προσκεκλημένος σε μια συλλογική μνήμη.
Φέτος, μην ακούσεις απλώς το Adagio. Ζήσε το. Κλείσε τα μάτια. Και άσε τις νότες να σε οδηγήσουν εκεί που η μουσική γίνεται πατρίδα.
Πηγή κεντρικής εικόνας: travel.gr
