Είναι στη φύση μας να μιμούμαστε άλλους. Συνειδητά και μη, ανιχνεύουμε συμπεριφορές και τις επαναλαμβάνουμε σε μια προσπάθεια να διαμορφώσουμε προσωπικότητα. Δεν είναι άτοπο να πούμε ότι είμαστε ένας συνδυασμός του περιγύρου μας. Άλλες φορές απορροφάμε άκριτα χαρακτηριστικά -κυρίως στην παιδική ηλικία- και άλλες σκόπιμα. Στη δεύτερη περίπτωση αναφερόμαστε στα «πρότυπα», τα οποία αποτελούν ένα μέσο να φτάσουμε ένα βήμα πιο κοντά στο υποκειμενικό «τέλειο». Εντοπίζουμε δηλαδή χαρακτηριστικά που κατά την άποψή μας είναι ιδανικά και τα μιμούμαστε.
Τα κριτήρια επιλογής προτύπου ποικίλλουν. Μπορεί να εξιδανικεύσεις κάποιον απ’ τον χώρο του θεάματος λόγω μουσικού ταλέντου ή ένα άτομο στο περιβάλλον σου επειδή θαυμάζεις τη στάση ζωής του. Το γνωμικό “Never meet your hero’” δείχνει την απογοήτευση που συχνά ακολουθεί όταν γνωρίσεις πραγματικά και εις βάθος το άτομο που εξιδανικεύεις. Είναι όμως όντως απογοήτευση ή μήπως αναφέρεται στην κατανόηση της ανθρώπινης υπόστασής του;
Σε κάθε περίπτωση μπορούμε να παρομοιάσουμε την κατάσταση με έναν ανεκπλήρωτο έρωτα· πρέπει να τον απομυθοποιήσεις για να πας παρακάτω. Κακά τα ψέματα, η ανθρωπότητα απέχει πολύ από την τελειότητα και αυτό είναι εντάξει εφόσον συνειδητοποιήσουμε ότι η εικόνα από την πραγματικότητα είναι μια αλήθεια δρόμος. Κανένας δεν είναι άψογος, πάντα κάποιο λάκκο κρύβει η φάβα και αυτό είναι το υγιές. Η ζωή τα φέρνει έτσι που γινόμαστε «κακοί» καμιά φορά. Αποκλίνουμε από την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας γιατί κάπως πρέπει να διατηρήσουμε την ισορροπία στη διαχείριση των γεγονότων.
Δεν είναι λίγες οι φορές που πολλοί πέφτουν στην παγίδα των εθισμών. Κάποιοι έχουν έμφυτη τάση και είναι πιο επιρρεπείς σε εθισμούς, όμως υπάρχουν κι αυτοί που βρίσκουν παροδικά και σε κάποιες φάσεις μέσο διαφυγής. Ουσιαστικά πρόκειται για συνήθειες που απασχολούν το μυαλό υπερβολικά, ώστε να ξεφεύγεις από την πραγματικότητα και πολλοί καταφεύγουν σε αυτές στην προσπάθειά τους να καταπολεμήσουν την πλήξη και τη ρουτίνα, αναζητώντας λίγη αδρεναλίνη.
Δεν είναι απαραίτητα επικίνδυνοι όλοι οι εθισμοί, πόσο μάλλον αυτοί που οριακά κρίνονται εθισμοί ή που γίνονται ελεγχόμενα και με μέτρο. Ίσως ταιριάζει περισσότερο η ονομασία «συνήθεια» και μάλιστα από αυτές που δεν υπολογίζονται στα θετικά του χαρακτήρα. Λίγο-πολύ όλοι τις έχουμε και μας βοηθούν να ξαποστάσουμε από τα προβλήματά, έστω και προσωρινά, γιατί μπορεί η μόνη λύση να είναι η αντιμετώπισή τους, αλλά μερικές φορές θέλουμε απλώς να προσποιηθούμε ότι δεν υπάρχουν. Αυτό είναι απόλυτα κατανοητό και ανθρώπινο. Γι’ αυτό όταν συναντάς έναν συγκροτημένο χαρακτήρα που φαίνεται να τα βγάζει πέρα με τρομερή σιγουριά, ηρεμία και ψυχραιμία, παρατήρησέ τον και ταυτόχρονα να είσαι ψυλλιασμένος πως κάπου θα παρεκκλίνει κι αυτός. Κάπου θα ξεσπάει, όλο και κάποιο κρυφό λιθαράκι θα έχει που θα βοηθά το μυαλό του να ταξιδεύει. Μπορεί να είναι μια συνήθεια, όπως το κάπνισμα, ή ακόμα κάτι υποσυνείδητο που ούτε ο ίδιος αντιλαμβάνεται.
Η συνειδητοποίηση μοιάζει με τη μετάβαση από την παιδική και εφηβική ηλικία στην ενηλικίωση. Στην παιδική ηλικία θεωρούμε ότι οι γονείς μας είναι οι απόλυτες αυθεντίες, τα αλάνθαστα πρότυπα, τους θεοποιούμε και στην εφηβεία παρατηρούμε τα πρώτα ατοπήματά τους και αρχίζει η αμφισβήτηση. Ίσως δημιουργείται και θυμός απέναντί τους, σαν να σπάει μια φούσκα και να μένει μια ιδέα. Αυτό είναι το ταξίδι της ανθρώπινης κατανόησης και σκοπός είναι όσο ενηλικιωνόμαστε και ωριμάζουμε να αποκτούμε ενσυναίσθηση, να καταλαβαίνουμε και δικαιολογούμε κάποιες συμπεριφορές. Δεν είναι κακό να βρίσκουμε μια διέξοδο πού και πού. Η λεπτή γραμμή όμως που διαχωρίζει τον εθισμό από τη συνήθεια είναι αυτή του μέτρου και πρέπει να την τηρούμε αλλιώς θα χάσουμε τον έλεγχο.
Συντάκτης: Ιωάννα Μ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
