Είναι γεγονός ότι εστιάζουμε περισσότερο στα αρνητικά συναισθήματα. Αυτό πηγάζει από την εντονότερη αίσθησή τους καθώς και την επιθυμία μας να τα περιορίσουμε και να τα απομακρύνουμε το συντομότερο δυνατόν. Αν ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στις διεθνείς βιβλιογραφίες θα συνειδητοποιήσουμε ότι οι έρευνες και το συγγραφικό έργο των θετικών συναισθημάτων υστερούν ποσοτικά έναντι των αρνητικών, σε αναλογία περίπου 1/50. Στην πραγματικότητα η μελέτη ενός φαινομένου, όπως το γέλιο, μπορεί να προσφέρει πολλά σε προσωπικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο. Πώς δημιουργείται όμως το γέλιο και με τι γελάει ο άνθρωπος ανά πολιτισμούς;
Το χιούμορ, πέρα από προσωπικό ζήτημα με υποκειμενικό χαρακτήρα, αποτελεί και συλλογική υπόθεση με τους ερευνητές να εντοπίζουν μαζικές διαφορές ανά κοινωνία. Για παράδειγμα, οι Γερμανοί είναι γνωστοί για την κλίση τους στο “Schadenfreude”, έναν όρο που χρησιμοποιούν για να περιγράψουν το γέλιο που προκαλείται από την ατυχία του άλλου. Είναι πιο πιθανό δηλαδή να τους δεις να γελούν όταν κάποιος σκοντάφτει, πέφτει ή ρίχνει κάτι κατά λάθος. Όπως είναι αναμενόμενο, δεν εγκρίνουν όλοι αυτό το μοντέλο χιούμορ, με μεγαλύτερους αρνητές τους Άγγλους. Εάν ρωτήσεις διάφορα άτομα τι τους προκαλεί γέλιο, οι περισσότεροι θα αναφερθούν σε ανέκδοτα και είδη αστείων. Στην πραγματικότητα όμως οι καταστάσεις που το εμπεριέχουν σπάνια είναι μοναχικές και κατά κύριο λόγο οφείλονται στην παρουσία φιλικών προσώπων. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι στη διάρκεια μιας συζήτησης γελάμε συχνότερα με τον εαυτό μας, τα δικά μας λεγόμενα και όχι τόσο των άλλων.
Εκτός από τις πολιτισμικές διακρίσεις, υπάρχουν και αυτές με γνώμονα την ηλικία. Πιθανόν οι μεγαλύτερες ηλικίες να μη βρίσκουν αστείο κάτι που θα βρίσκει ένα παιδί και αντίστροφα. Τα παιδιά γελούν με το πιο απλουστευμένο χιούμορ, περισσότερο με εικόνες και ήχους παρά με τα λόγια ή τον σαρκασμό. Σε μεγαλύτερη ηλικία τα άτομα δε θα ανταποκριθούν θετικά στο θέαμα μιας πτώσης ή μιας σύγκρουσης, καθώς κρύβεται από πίσω προσωπικός φόβος ταύτισης. Άρα, όπως είναι αναμενόμενο, δεν έχει μεγάλη απήχηση το “Schadenfreude” σε αυτό το κοινό.
Όμως το γέλιο δεν υποδηλώνει πάντα αντίδραση σε ένα αστείο γεγονός αλλά μπορεί να είναι μορφή έκφρασης αμηχανίας, συμφωνίας, κατάφασης και φλερτ. Συγκεκριμένα στο φλερτ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο αφού συχνά συνδέεται με τον χαρακτήρα του άλλου. Ένα απλό χαμόγελο μπορεί να αποδώσει το αίσθημα της ζεστασιάς στον συνομιλητή, πόσο μάλλον το γέλιο που μαρτυρά την ύπαρξη της αίσθησης του χιούμορ και πολλές φορές το είδος του. Φυσικά πρόκειται για «κολλητικό» χαρακτηριστικό, το οποίο καθρεφτίζεται συχνά από άτομο σε άτομο. Με λίγα λόγια όταν βλέπουμε κάποιον να γελά, μας βγαίνει αντανακλαστική μιμητική αντίδραση. Το ίδιο συμβαίνει και με το χασμουρητό καθώς και με τις γκριμάτσες αηδίας.
Όπως όλα τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις, έτσι κι αυτό, οφείλεται σε χημικές αντιδράσεις λόγω νευρικών συνάψεων. Είναι μία όχι και τόσο απλή βιολογία που μαρτυρά ένα μοτίβο συμπεριφορών και αδιαμφισβήτητα φέρνει τους ανθρώπους που το μοιράζονται πιο κοντά. Κοινωνιολογικά αποδεδειγμένα, η πρώτη γνωριμία με κάποιον που εμπεριέχει κοινό, γνήσιο γέλιο αφήνει μία καλύτερη εντύπωση και σίγουρα οι φιλίες γίνονται δυνατότερες όταν το χιούμορ είναι κοινό και ανάλογο. Τέλος, ερευνητές και φιλόσοφοι όπως ο Αριστοτέλης και ο Νίτσε, απέδιδαν το χάρισμα του γέλιου μονάχα στην ανθρώπινη φύση. Φυσικά, αυτό διαψεύστηκε αργότερα με μελέτες να δείχνουν ότι θηλαστικά όπως γορίλες ή ακόμα και ποντίκια διαθέτουν επίσης το προνόμιο.
Συντάκτης: Ιωάννα Μ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
