Η τέχνη είναι μια γλώσσα που μπορεί να μιλήσει κάθε λαός ανά τον πλανήτη. Ο καλλιτέχνης, μέσα από τα έργα του, εκφράζει τον ίδιο του τον εαυτό αλλά και το κοινωνικό σύνολο στο οποίο ανήκει και μέσω αυτών επικοινωνεί. Ταυτόχρονα, κάθε παραγμένη τέχνη είναι αντικατοπτρισμός της κοινωνία μας, θίγοντας στερεότυπα, προβλήματα, καταστάσεις και γεγονότα. Μια τέτοια μέρα συναισθηματικά φορτισμένη για όλους μας, σας παρουσιάζουμε μια ανασκόπηση των έργων τέχνης που δημιουργήθηκαν με αφορμή το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη στις 28 Φεβρουαρίου, όπου 57 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
1. 58 καρφιά στα Τέμπη
Ίσως το πιο γνωστό έργο τέχνης μόλις 500 μέτρα από το σημείο. Ο εικαστικός Γιώργος Κόφτης έβαλε 58 μεταλλικούς σωλήνες. 57 σωλήνες για τα θύματα κι ένα ακόμη για το τραύμα όλων των υπόλοιπων, για όσους κι όσες γλίτωσαν, για τους συγγενείς των θυμάτων, τους αγνοούμενους, αλλά και για εμάς που βιώνουμε το συλλογικό πένθος. Όπως δήλωσε ο ίδιος ο εικαστικός: «αρχικά είχα σκεφτεί να κάνω σταυρούς αλλά δεν ήθελα τελικά να εμπλέξω το θρησκευτικό στοιχείο. Τα καρφιά συμβολίζουν αυτό που πονάει. Συμβολικά, είναι η εκκρεμότητα, αυτό που δεν έχει απαντηθεί».
2. «28/02/2023»
Ο 24χρονος γλύπτης Παύλος Λιαρετίδης δημιούργησε ένα ανάγλυφο τρίπτυχο έργο με τίτλο «28/02/2023», την ημερομηνία του δυστυχήματος. Κάθε ένας υπο-πίνακας έχει τίτλο, με τον αριστερό να ονομάζεται «23:21:17», τον μεσαίο «23:21:18» και τον δεξί «23:21:19». Όπως ο ίδιος έχει εξηγήσει, τα νούμερα αυτά είναι τα δευτερόλεπτα της έκρηξης, από την πρώτη λάμψη μέχρι τις επόμενες. Όπως εξήγησε ο ίδιος, είχε λόγο που χρησιμοποίησε συγκεκριμένο υλικό στη δημιουργία του πίνακα: «Χρησιμοποιώ τον γύψο και μία ορολογία του που ονομάζεται «ο γύψος θεραπεύεται», που είναι όταν ο γύψος περνάει από την υγρή μορφή στη στεγνή και ουσιαστικά με τον χρόνο σκληραίνει. Είναι η μάζα δηλαδή όπου, όλοι οι άνθρωποι κάπως αλληγορικά θεραπευόμαστε.»
3. Τοιχογραφία στο σημείο του δυστυχήματος
Από το Σάββατο 24/2 στο σημείο του δυστυχήματος υπάρχει μια τοιχογραφία από μέλη του Εργατικού Κέντρου Λάρισας σε συνεργασία με το Εικαστικό Επιμελητήριο Ελλάδας, για να τιμήσουν τη μνήμη των 57 ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους. Όπως γράφει το larissanet, καλλιτέχνες από όλη τη χώρα, μεταξύ αυτών και Λαρισαίοι, ένωσαν τις δυνάμεις τους με σκοπό να δημιουργήσουν ένα έργο που στέλνει μήνυμα για απόδοση δικαιοσύνης προς όλους τους υπαίτιους αυτού του σιδηροδρομικού δυστυχήματος. Κεντρικό μήνυμα της τοιχογραφίας: «Τα κέρδη τους ή οι ζωές μας».
4. «Τελικά δε βγήκε»
Όσον αφορά τα διαδικτυακά έργα τέχνης, η σελίδα “Je m’en fous Art” (Instragram: je_men_fous_art) δημιουργεί χρωματιστές εικόνες που αποτυπώνουν την καθημερινότητά μας, τις συνήθειες μας και κοινωνικά γεγονότα. Η εικόνα με τις ράγες του τρένου βαμμένες κίτρινες γράφοντας πάνω “crime scene” και μια σταγόνα αίματος να στάζει, με τίτλο «τελικά δε βγήκε» βασίστηκε στο μότο της χώρας μας που είναι το «πάμε και όπου βγει». Κι είναι τόσο απλή όσο και σκληρή συνάμα.
5. «Θα ξαναβρεθούμε»
Η δεύτερη εικόνα της σελίδας, είναι η εικόνα με δυο χέρια ενωμένα· ένας άνθρωπος μέσα στο τρένο δίνει τα χέρια του σε έναν άνθρωπο εκτός τρένου και φαίνεται να λέει «Θα ξαναβρεθούμε», ενώ ο άλλος απαντά «Μα δεν πρόλαβα να σε χορτάσω». Η εικόνα είναι για όλους αυτούς που δεν πρόλαβαν, για όλους αυτούς τους ανθρώπους που έχασαν ξαφνικά τη ζωή τους στα Τεμπη, άνθρωποι με τόσα όνειρα.
6. «Μαμά έφτασα»
Διαδικτυακά έχουν δημιουργηθεί πολλές εικόνες εμπνευσμένες από το δυστύχημα των Τεμπών. Ο γελοιογράφος Γιώργος Γαλίτης δημιούργησε τρεις εικόνες βασισμένες στο δυστύχημα οι οποίες έγιναν σύντομα viral στα κοινωνικά δίκτυα. Το μήνυμα «Μαμά έφτασα» είναι από τα πιο δυνατά μηνύματα που υπήρξαν στο άκουσμα του δυστυχήματος. Η πλειοψηφία των επιβατών που χάθηκαν στα Τέμπη, ήταν φοιτητές.
View this post on Instagram
7. Η σπασμένη ελληνική σημαία
Η ομάδα σχεδιαστών Beetroot δημιούργησαν την ελληνική σημαία με τις λωρίδες της σπασμένες σε κομμάτια, σε μια διάταξη που θυμίζει τα βαγόνια μετά το δυστύχημα. Μια εικόνα, λένε, ισούται με χίλιες λέξεις, κι η συγκεκριμένη αποτυπώνει πλήρως την ελληνική πραγματικότητα στις 28 Φεβρουαρίου 2023.
8. «Το μαύρο μου μπαλόνι»
Η στιχουργός Ελεάνα Βραχάλη έγραψε ένα ποίημα εκφράζοντας τον πόνο και την οργή για το πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη. Τίτλος του ποιήματος «Το μαύρο μου μπαλόνι». Σας παραθέτουμε ένα κομμάτι του:
«Αν είχε ο πόνος πρόσωπο, θα ήταν το δικό μου
Ντροπή που δεν ξεπέρασα πολύ τον εαυτό μου
Να κάνω το καλύτερο εγώ για κάποιους άλλους
κι αξία να μην έδινα σε κάποιους παπαγάλους
που άλλοι τους κουρδίζουνε σα να είν’ φτηνά ρολόγια,
στην ώρα να αθωώνουμε τα ανάλγητα λαμόγια
Η υπομονή μου ξέφυγε και άλλο δεν τρομάζει
εκεί προς στην αλήθεια μου θα πάει κι ας λαχανιάζει
Συγνώμη που με το αίμα μου δε βάφτηκαν οι τοίχοι
Συγνώμη που δεν ψήφισα και το άφησα στην τύχη
Συγνώμη για όσους πλήρωσαν και πέθαναν για μένα
Συγνώμη που δεν πρόλαβα να πω πως είμαστε ένα
Συγνώμη που ανέχτηκα τα ολέθρια, τα μοιραία»
9. Το σταματημένο ρολόι
Για ένα διάστημα μετά το δυστύχημα πολλοί άνθρωποι πήγαιναν στην πλατεία ΟΣΕ της Λάρισας και στο Δικαστικό Μέγαρο και άφηναν εκτός από λουλούδια και κεριά, ποιήματα και γράμματα για τα θύματα. Οι άνθρωποι προσπαθούν να εκφραστούν μέσω της τέχνης, μέσω τραγουδιών, ποιημάτων, εικόνων. Στην πλατεία του ΟΣΕ, ανάμεσα στις ανθοδέσμες με τα λουλούδια, είχε τοποθετηθεί ένα μεγάλο ρολόι με τους αναλογικούς δείκτες να έχουν σταματήσει στις 11.22, την ώρα που η μοιραία επιβατική αμαξοστοιχία συγκρούστηκε μετωπικά με την εμπορική.
10. «Θα αργήσω απόψε»
Τέλος, θα ήθελα να αναφέρω το τραγούδι «Θα αργήσω απόψε» από τους «Κοινούς Θνητούς» που είναι αφιερωμένο στα θύματα και περιγράφει μέσα από τους στίχους του την κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική πραγματικότητα και τα συναισθήματα που γεννά η τραγωδία των Τεμπών. «Τον σεβασμό σου στη μνήμη μας δώσε. Το έγκλημά τους μην αφήσεις να ξεχαστεί».
View this post on Instagram
Η τέχνη έχει αξία ακόμη κι όταν προέρχεται από ανθρώπους της διπλανής πόρτας κι ίσως τότε να έχει και μεγαλύτερη αξία. Οι κάτοικοι της Λάρισας με τη δίκη τους μορφή τέχνης τοποθέτησαν ένα ρολόι σταματημένο την ώρα της τραγωδίας, οι μαθητές του γυμνασίου Αγρινίου έγραψαν ποιήματα κι εξέφρασαν τα δικά τους συναισθήματα για το τραγικό συμβάν, τόσοι και τόσοι μαθητές έφτιαξαν συνθήματα με τις τσάντες τους. Μικρές πράξεις που δείχνουν ότι ακόμη υπάρχει ανθρωπιά γύρω μας κι ενσυναίσθηση. Ας βάλουμε κι εμείς το δικό μας λιθαράκι στην προσπάθεια όλων αυτών των ανθρώπων που έχασαν τους δικούς τους στα Τέμπη, να μην ξεχαστεί αυτή η τραγωδία.
Συντάκτης: Γεωργία Καλίτση
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
