Όλα όσα χρειάζεται να ξέρεις για την κρυοσυντήρηση ωαρίων

Δυστυχώς στη χώρα μας υστερούμε κατά πολύ σε ενημέρωση όσον αφορά σημαντικά ζητήματα τα οποία απασχολούν κάθε σύγχρονη γυναίκα κι όχι μόνο. Ωστόσο, είναι το μόνο βέβαιο ότι διακρινόμαστε από περίσσεια προκατάληψη σε ό,τι αφορά κυρίως τη σ@ξουαλική αγωγή και τις δυνατότητες αναπαραγωγής που μπορεί να έχει ένα σώμα εφόσον κι αν αυτό επιθυμεί ο άνθρωπος που το έχει. Το συγκεκριμένο ζήτημα η χώρα μας αγνοεί επιδεκτικά, μένοντας σε απαρχαιωμένες ιδέες κι αντιλήψεις, οι οποίες έχουν ριζωθεί βαθιά μέσα μας κι απεικονίζονται καθημερινά σε μια πληθώρα στερεοτύπων.

Η θέση της γυναίκας δεν ξέρω αν έχει αλλάξει κι αυτό γιατί καθημερινά ακούω πολλά που μου επιβεβαιώνουν ότι έχουμε πολύ δρόμο ακόμη μπροστά μας, αν θέλουμε να μιλάμε για πραγματική πρόοδο. Θυμάμαι που στο Λύκειο υπήρχε ένα μάθημα που λεγόταν Ερευνητική Εργασία και μπορούσες εσύ να επιλέξεις όποιο θέμα ήθελες· μέσα σ’ αυτά ήταν το μάθημα της Σ@ξουαλικής Αγωγής. Η μερίδα των μαθητών που το είχε επιλέξει ήταν ξεκάθαρα για να «σπάσουν πλάκα» κι όχι για να ενημερωθούν, αφού έχουμε μάθει να θεωρούμε σημαντικά θέματα που αφορούν την υγεία μας και την εξέλιξή μας ταμπού. Αρνούμαστε να τα συζητήσουμε κάνουμε πως δεν υπάρχουν, ενώ η μόνη πηγή ενημέρωσής μας είναι το π*ρν*. Φοβερή ενημέρωση κι καθοδήγηση! Έτσι καταλήγουμε με καταπιεσμένα θέλω, μια αποκλίνουσα πορεία από αυτό που θα μας κάνει χαρούμενους και τρομερές τύψεις κι ενοχές γιατί κυρίως μας απασχολεί αυτό το τι θα πει ο κόσμος. Αυτός ο κόσμος που έμεινε στη σκιά για πολλά χρόνια.

Στο κομμάτι λοιπόν της προκατάληψης συγκαταλέγεται κι η κατάψυξη ωαρίων στην οποία μπορεί να προβεί μια γυναίκα. Γιατί αν υπήρχε μια σωστή καθοδήγηση, όλες μας θα γνωρίζαμε από την εφηβεία μας ότι γεννιόμαστε με καθορισμένο αριθμό ωαρίων κι αυτόν αρχίζεις να χάνεις, οπότε θα μπορούσαμε όλες μας στη δεκαετία των 20 να προβούμε σε μια απλή αιματολογική εξέταση που θα μας έδειχνε τι γίνεται με το σώμα μας, έτσι ώστε να προβούμε σε όποια απόφαση εμείς θέλουμε από τα 30 κι έπειτα. Και μέσα σ’ αυτές, συγκαταλέγεται κι η κατάψυξη ωαρίων.

Πάμε όμως να δούμε τα πράγματα από την αρχή. Η κατάψυξη ωαρίων είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει την εξαγωγή, την κατάψυξη και την αποθήκευση των ώριμων ωαρίων μιας γυναίκας για μελλοντική χρήση. Είναι μια πάρα πολύ σημαντική διαδικασία γιατί δίνει στη γυναίκα το πλεονέκτημα ν’ αποκτήσει τα δικά της παιδιά -εφόσον το επιθυμεί η ίδια- σ’ ένα μελλοντικό χρόνο με ασφαλή τρόπο. Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία το επιθυμεί μια γυναίκα. Ωστόσο, όσο μικρότερη είναι ηλικιακά, από τα 20 κι έπειτα, τόσο καλύτερα ποιοτικά θα είναι και τα ωάριά της χωρίς να σημαίνει ότι η ηλικία είναι κάτι απαγορευτικό. Κι αυτό γιατί η διαδικασία είναι παρόμοια με αυτή της εξωσωματικής γονιμοποίησης, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί ανεξάρτητα από την ηλικία μιας γυναίκας.

Η διαδικασία είναι αρκετά απλή. Ένα ωάριο το οποίο έχει καταψυχθεί μπορεί ν’ αποψυχθεί και να γονιμοποιηθεί με το σπερματοζωάριο στο εργαστήριο και στη συνέχεια να εμφυτευθεί είτε στη μήτρα της γυναίκας που έχει δώσει το ωάριο, είτε σε παρένθετη μητέρα. Για την πραγματοποίηση αυτής της διαδικασίας η γυναίκα θα πρέπει να απευθυνθεί σ’ έναν εξειδικευμένο γιατρό σε θέματα γονιμοποίησης προκειμένου να εξακριβωθεί η γενικότερη κατάσταση της υγείας της και ν’ αξιολογηθούν τα αποθέματα ωαρίων στον οργανισμό της, προτού ξεκινήσει ο κύκλος της διέγερσης των ωοθηκών.

Αφού ο γιατρός βεβαιωθεί ότι όλα βαίνουν καλώς ξεκινά η διέγερση των ωοθηκών. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τη χορήγηση ενέσιμων ορμονικών φαρμάκων -όπως ακριβώς και στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης- προκειμένου να ληφθούν τα ωάρια, να εκτιμηθεί η ωριμότητά τους και να προχωρήσει η διαδικασία της κρυοσυντήρησης. Στη συνέχεια ακολουθείται η διαδικασία της υαλοποίησης. Αυτή είναι μια μέθοδος για την κατάψυξη των ωαρίων που επιτυγχάνεται με εξαιρετικά γρήγορη ψύξη σε υγρό άζωτο όπου μπορούν ν’ αποθηκευτούν. Με τον τρόπο αυτό το εσωτερικό των κυττάρων αποκτά τη δομή ενός γυαλιού κι έτσι δε δημιουργούνται κρύσταλλοι, οι οποίοι ευθύνονται σε σημαντικό βαθμό για τη μη βιωσιμότητα των ωαρίων.

Η μελλοντική χρήση των κατεψυγμένων ωαρίων περιλαμβάνει την απόψυξη αυτών την καλλιέργεια σε ειδικό διάλυμα στο εργαστήριο κι όσα έχουν επιζήσει αυτής της διαδικασίας γονιμοποιούνται με το σπερματοζωάριο, ενώ τα γονιμοποιημένα ωάρια καλλιεργούνται σε εργαστηριακή κλίμακα μέχρι τη στιγμή που θα είναι έτοιμα για εμφύτευση στη μήτρα. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, όσο νεότερη είναι μια γυναίκα, τόσο καλύτερη είναι κι η ποιότητα των ωαρίων της, άρα τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες για μια επιτυχημένη διαδικασία. Τα ιδανικά έτη είναι από 30-36 χρόνια, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι και σε μικρότερη ηλικία. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι σε γυναίκες ηλικίας μέχρι 38 ετών, τα ποσοστά επιβίωσης των ωαρίων μετά την απόψυξή τους είναι 75% όπως και το ποσοστό γονιμοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι αν μια γυναίκα έχει 10 ωάρια κατεψυγμένα, τα 7 αναμένεται να επιβιώσουν μετά την απόψυξη και 5 έως 6, αναμένεται να γονιμοποιηθούν και να γίνουν έμβρυα. Συνήθως 2 έμβρυα μεταφέρονται σε γυναίκες μέχρι 38 ετών.

Η κατάψυξη ωαρίων αναφέρεται σε κάθε γυναίκα που επιθυμεί να πραγματοποιήσει αυτή τη διαδικασία, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως είναι και το καλύτερο που μπορεί να συμβεί. Ποιες είναι όμως αυτές οι περιπτώσεις; Γυναίκες με ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης, καθώς ορισμένες μορφές πρόωρης εμμηνόπαυσης ή αλλιώς πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας έχουν κληρονομικό υπόβαθρο κι η διαδικασία αυτή τους προσφέρει μια ασφαλή επιλογή για το μέλλον. Γυναίκες οι οποίες διαγιγνώσκονται με καρκίνο ή προδιάθεση αυτού. Οι χημειοθεραπείες ή θεραπεία με ακτινοβολίες ενδεχομένως να επηρεάσει τη γονιμότητα μιας γυναίκας. Οι περισσότερες από αυτές τις θεραπείες καταστρέφουν τα αποθέματα ωαρίων κι οδηγούν σε παροδική ή μόνιμη αμηνόρροια. Η κατάψυξη των ωαρίων σ’ αυτή την περίπτωση διαφέρει και ποικίλει ανάλογα με το είδος του καρκίνου και την αντιμετώπιση αυτού.

Τώρα, σ’ αυτό το σημείο αξίζει ν’ αναφερθεί κι η χρονική διάρκεια που μπορούν να παραμείνουν τα ωάρια κατεψυγμένα, καθώς η ελληνική νομοθεσία θεσπίζει τα 20 έτη ως το μέγιστο επιτρεπτό όριο κατάψυξης των ωαρίων και μετά από έγγραφη αίτηση, η διάρκεια κατάψυξης μπορεί να παραταθεί για 5 ακόμη έτη. Τέλος, αυτό που αξίζει ν’ αναφερθεί είναι ότι μέχρι και σήμερα, πάνω από 5000 μωρά έχουν γεννηθεί από κατεψυγμένα ωάρια. Μάλιστα, η μεγαλύτερη δημοσιευμένη έρευνα με πάνω από 900 μωρά από κατεψυγμένα ωάρια δεν έδειξε αυξημένο ποσοστό γενετικών ανωμαλιών σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό, ούτε αυξημένα ποσοστά χρωμοσωμικών ανωμαλιών σε σύγκριση με τα έμβρυα που προέρχονται από φρέσκα ωάρια. Αυτό, την καθιστά μια εξαιρετικά ασφαλή διαδικασία η οποία αποτελεί κι ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον στην όλη αναπαραγωγική διαδικασία.

Δυστυχώς αν ήμασταν μια ευρωπαϊκή χώρα η οποία προάγει, προασπίζει και θεμελιώνει τα δικαιώματα των γυναικών γύρω από την όλη διαδικασία, τα πράγματα αυτά θα θεωρούνταν αυτονόητα και δε θα χρειαζόντουσαν σαχλά συνέδρια υπογονιμότητας για να υποδείξουν μάταια σε μια γυναίκα τι πρέπει να κάνει με το σώμα της. Γιατί η ίδια ξέρει καλύτερα και το μόνο πρόβλημα είναι η ελλιπής ενημέρωση κι οι στερεοτυπικές απόψεις που καλείται ν’ αντιμετωπίσει.