Προνόμιο του αδύνατου, ή αγγλικά “thin/skinny privilege”. Τι εννοούμε όμως με την έννοια αυτή και κατά πόσο το να είσαι αδύνατος σου προσφέρει προνόμια σε σχέση με έναν άνθρωπο μεγαλύτερου βάρους; Το skinny privilege μπορεί να εντοπιστεί σε πολλές μορφές και τομείς όπως η εργασία, ο ρουχισμός, η υγεία, ο έρωτας, τα κοινωνικά πιστεύω. Αυτό σίγουρα δε σημαίνει όμως πως ένας άνθρωπος με ένα λεπτό σώμα έχει λύσει όλα τα προβλήματα της ζωής και δεν περνάει δυσκολίες, άλλα έχει κάποια χαρακτηριστικά που του δίνουν ένα πλεονέκτημα στην κοινωνία της diet culture που ανήκουμε.
Το συγκεκριμένο είδος προνομίου είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη χονδροφοβία, έναν όρο που είδαμε πρόσφατα και τις κοινωνικές ανισότητες, προκαταλήψεις και στερεότυπα τα οποία επιφέρει. Η χονδροφοβία βρίσκεται παντού γύρω μας και καλλιεργείται συνεχώς όλο και περισσότερο μέσω των ΜΜΕ, social media, ακόμα και παιδικών τραγουδιών. Ποιος θα ξεχάσει το ανεκδιήγητο τραγούδι «Τραμ» που τραγουδάμε και θεωρούμε τόσο αστείο (wtf??!).
Πολλές έρευνες έχουν αναλύσει αυτό το κοινωνικό φαινόμενο κι έχουν αποδείξει πως υπάρχει προκατάληψη προς τους ανθρώπους με παραπάνω κιλά στους τομείς της υγείας και της εργασίας, σε αντίθεση με αυτούς πιο αδύνατης φιγούρας. Οι άνθρωποι με παραπάνω κιλά βιώνουν μια προκατάληψη από τους επαγγελματίες υγείας κι οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας τους είναι συνδεδεμένο με το βάρος τους και τις διατροφικές τους συνήθειες, κάτι που δε συμβαίνει σε κάποιον με λεπτότερη φιγούρα. Στον τομέα εργασίας, το βάρος ενός ανθρώπου και η εμφάνισή του, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, συνδυάζεται με το πόσο υπεύθυνος κι οργανωμένος είναι, αφού το στερεότυπο θέλει τους ανθρώπους με παραπάνω κιλά ως τεμπέληδες κι ανθρώπους που έχουν αφεθεί και δεν τους νοιάζει, μια άκρως προσβλητική κι εκτός πραγματικότητας πεποίθηση. Αντίθετα, ένας άνθρωπος αδύνατος, είναι στο μυαλό μας πιο επιμελής κι υπεύθυνος. Ακόμα και στις κινηματογραφικές ταινίες, οι ηθοποιοί με παραπάνω κιλά παρουσιάζονται σαν καρικατούρες ή σαν κακοί (βλέπε Ούρσουλα).
Ο σωματότυπος ο οποίος έχει ο καθένας μας έχει να κάνει με πάρα πολλούς παράγοντες όπως είναι τα γονίδια, η διατροφή, η άσκηση, οι ορμόνες, πιθανές ασθένειες και η λίστα συνεχίζεται κι είναι πολυδιάστατη. Αυτό που δεν είναι πολυδιάστατο είναι η συμπεριφορά απέναντι σε έναν άνθρωπο με παραπάνω κιλά σε αντίθεση με κάποιον με λιγότερα κιλά. Έχετε σκεφτεί ποτέ το άγχος του να μη βρίσκεις ρούχα στο μέγεθός σου ή να χρειάζεται να πληρώνεις χρυσάφι κάτι όμορφο σε μεγαλύτερο μέγεθος; Κι αυτό γιατί η βιομηχανία της μόδας μέχρι και πρόσφατα θεωρούσε όμορφο μόνο έναν συγκεκριμένο τύπο σώματος και οτιδήποτε πέρα από αυτό δεν ήταν αποδεχτό, ούτε στις πασαρέλες άλλα ούτε στα καταστήματα. Έχει νιώσει ποτέ άγχος κάποιος απλά επειδή θα μπεις σε ένα αεροπλάνο που οι θέσεις του γίνονται όλο και πιο μικρές για την κερδοφορία μιας αεροπορικής; Ακόμα και στον έρωτα οι άνθρωποι για να είναι ταιριαστοί στα μάτια μας πρέπει να έχουν παρόμοιο σωματότυπο γιατί αλλιώς «τον τύλιξε η χοντρή», ή «την πήρε για τα λεφτά της».
Να μη μιλήσουμε για τα αγαπημένα μας social media και τηλεόραση, που εκεί το πράγμα έχει ξεφύγει πέραν κάθε προηγούμενου με το «ιδανικό σώμα παραλίας» να φιγουράρει παντού και να αναδεικνύει έναν και μόνο σωματότυπο, τον τέλειο και αψεγάδιαστο. Αυτή η κρέμα για την κυτταρίτιδα, αυτό το χάπι για το αδυνάτισμα κι αυτός ο κορσές για να μην πετάει η κοιλιά και να είναι πλάκα. Το πριν και το μετά ενός ανθρώπου, που «δείτε τον τι όμορφος κι ανανεωμένος είναι τώρα». Με μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων να ποντάρει στις ανασφάλειες και την κουλτούρα που η ίδια επέβαλλε, ο αδύνατος άνθρωπος είναι κι ο μόνος με προοπτική. Στην καριέρα, στις σχέσεις, στο κύρος που έχει και την επιρροή που ασκεί.
Είναι υπέροχο και θεμιτό να προσέχεις τη διατροφή σου, το σώμα σου, την υγεία σου και το να γυμνάζεσαι σου προσφέρει ευεξία ψυχική και σωματική. Είναι απαιτητικό και χρειάζεται θέληση. Αυτό που δεν είναι θεμιτό είναι να πιστεύουμε ότι ένας άνθρωπος μεγαλύτερου βάρους δεν τα κάνει όλα αυτά, δεν είναι όμορφος έτσι όπως είναι ή δεν αγαπάει τον εαυτό του γι’ ακριβώς αυτό που είναι και πρέπει να του πούμε εμείς τι να κάνει για να αλλάξει. «Για την υγεία του πάνω από όλα». Τι κι αν τη συγκεκριμένη βέβαια φράση δε θα την ακούσεις τόσο συχνά και από τους πάντες σε κάποιον αδύνατο που τρώει ανθυγιεινά, καπνίζει, πίνει. Εκεί, εκτός από τη μανούλα που μπορεί να τον κυνηγάει με ένα σπανακόρυζο, οι υπόλοιποι θα ανεβάσουν φώτο στα social με ταγκ «για πάντα χοντροί» και θα γελάσουν χωρίς να ξέρουν ότι ένας χοντρός, όπως λένε, με την αντιμετώπιση που έχει και το bullying που μπορεί να έχει δεχθεί για το σώμα του, όχι απλά δε θα ποστάρει το φαγητό του, άλλα πολλές φορές θα φοβηθεί να φάει σε εξωτερικούς χώρους. Η ακόμα κι η ίδια αντιμετώπιση, μπορεί να τον αποτρέψει από το να γυμναστεί σε χώρο με άλλους.
Το υγιές κι αποδεκτό κορμί έχει αλλάξει ανά τα χρόνια με τα τωρινά σώματα με καμπύλες που τους λέμε «χάσε κάνα κιλάκι έχεις πολύ όμορφο πρόσωπο», να θεωρούνται πρότυπα ομορφιάς, ευεξίας και καλής ζωής σε παλαιότερα χρόνια. Κανένας άνθρωπος μεγαλύτερου βάρους, που θα νιώσει καλά με τον εαυτό του, δεν προσπαθεί να προωθήσει την παχυσαρκία ως τρόπο ζωής. Αυτό που θέλει απλά να πει είναι ότι όλα τα σώματα είναι όμορφα και πρέπει να βλέπουμε και τον άνθρωπο πίσω από ένα σώμα. Οι τρόποι για να γίνει αυτό είναι μέσω της διάδοσης, ευαισθητοποίησης κι εκπαίδευσης επί του θέματος. Πρέπει οι ίδιοι, σε όποιον σωματότυπο και να ανήκουμε, να κατανοήσουμε την αντίληψη, τα πιστεύω και τα στερεότυπα τα οποία έχουμε σε σχέση με το βάρος και το σώμα μας και το από πού αυτά προήλθαν.
Το φαινόμενο του αδύνατου προνομίου και η χονδροφοβία είναι κοινωνικά φαινόμενα που θέλουν πολλή δουλειά για να κατανοηθούν και να αναγνωριστούν. Αξίζει να εκπαιδευτούμε και να καταλάβουμε το πόσο επιβλαβή είναι, πόσες προκαταλήψεις και πόνο επιφέρουν. Ο αποκλεισμός και η περιθωριοποίηση μιας ομάδας ανθρώπων με βάση το μέγεθος τους εξισώνεται με την κουλτούρα του ρατσισμού. Μπορούμε και καλύτερα.
Συντάκτης: Ισμήνη Κ.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
