Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για οτιδήποτε κάνουμε στη ζωή· ο πρώτος είναι επειδή μας κάνει να αισθανόμαστε καλά κι ο δεύτερος γιατί πιστεύουμε ότι είναι καλό ή σωστό. Μερικές φορές αυτοί οι δύο λόγοι ευθυγραμμίζονται, όμως όχι πάντα.
Δεν είναι λοιπόν λίγες οι φορές που καλούμαστε να κάνουμε κάτι το οποίο δε μας προσφέρει κάποια ευχαρίστηση αλλά είναι το σωστό, όπως παραδείγματος χάρη το να ξυπνάμε νωρίς το πρωί για να ετοιμαστούμε για τη δουλειά. Άλλες φορές πάλι συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή κάνουμε κάτι που επιθυμούμε, αλλά θεωρητικά δεν είναι το σωστό, το πρέπον ή το κοινώς αποδεκτό, όπως λόγου χάρη ένας απαγορευμένος έρωτας. Το θέμα είναι ότι κάνοντας αυτό που είναι σωστό, χτίζουμε την αυτοεκτίμησή μας και πιστεύουμε πως προσθέτει νόημα στη ζωή μας. Γίνεται όμως ν’ αγνοούμε συνεχώς τα συναισθήματά μας και να κάνουμε μόνο ό,τι είναι πρέπον; Το «ναι» φαντάζει απλό αλλά δεν είναι.
Σ’ αυτόν τον απόλυτο διαχωρισμό επιθυμίας-σωστού βασίζεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος έτσι ώστε να κατατάξει, να ελέγξει και να διαχειριστεί τα κάθε είδους συναισθήματα που μας προκύπτουν. Αυτός ο κάθετος διαχωρισμός λοιπόν μοιάζει να είναι η εύκολη λύση. Μάλιστα θα μπορούσε να τον παρομοιάσει κανείς με το ξύσιμο όταν έχεις φαγούρα, αφού ξύνοντας το σημείο υπάρχει μια αίσθηση ανακούφισης και παύσης της. Είναι λοιπόν μια δράση που φέρνει άμεση ικανοποίηση όμως η ίδια φεύγει όσο γρήγορα έρχεται. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και μ’ αυτόν, αφού τα συναισθήματα για οποιαδήποτε απόφασή μας έχουν ήδη μπει σε κουτάκια και καλούπια, είναι προαποφασισμένα κι έτσι νομίζουμε πως ξέρουμε ακριβώς τι μας γίνεται -προσωρινή ανακούφιση. Είναι όμως έτσι; Ασφαλώς κι όχι αφού τα πραγματικά μας συναισθήματα βγαίνουν κάποια στιγμή στην επιφάνεια.
Τότε είναι που ο εγκέφαλος μας μπλοκάρει ακριβώς επειδή νιώθουμε αντικρουόμενα συναισθήματα σχετικά με τη λήψη των αποφάσεών μας. Δε μας αρέσει η αβεβαιότητα ή η ασάφεια ασφαλώς κι έτσι αυτός αναπτύσσει μηχανισμούς προστασίας μας. Σε μια τέτοια περίπτωση λοιπόν θα προβεί σε διάφορα διανοητικά ακροβατικά ώστε ν΄ αποφύγει οποιαδήποτε δυσφορία. Κι ο αγαπημένος του τρόπος να το κάνει αυτό είναι να προσπαθεί να μας πείσει ότι το να αισθανόμαστε καλά με μια κατάσταση είναι το ίδιο μ’ αυτό που θεωρείται σωστό. Αν αφεθούμε δε και βολευτούμε σ’ αυτήν την κατάσταση γι’ αρκετό καιρό -αν πείσουμε δηλαδή τον εαυτό μας ότι αυτό που νιώθουμε εμείς καλό είναι το ίδιο με το σωστό- τότε ο εγκέφαλός μας θ’ αρχίσει να συγχέει αυτά τα δύο και θ’ αρχίσει να θεωρεί -μαζί του κι εμείς- ότι το νόημα της ζωής είναι απλώς η αναζήτηση για την προσωπική μας ευχαρίστηση.
Άλλωστε από μικροί μάθαμε να δαιμονοποιούμε τα όποια αρνητικά συναισθήματά μας κι έτσι δεν κατανοήσαμε ότι το να ζητάμε να νιώθουμε καλά όλη την ώρα είναι απλά ένα εισιτήριο πρώτης κατηγορίας για την αυτοκαταστροφή. Σημαντικό παράδειγμα αυτού η αποτυχία, την όποια δύσκολα αποδεχόμαστε και χρησιμοποιούμε προς όφελός μας, αφού δεν κατανοούμε ότι αυτή είναι που μας προετοιμάζει για την επιτυχία. Ουσιαστικά πείσαμε τον εαυτό μας ότι αφού η αποτυχία μάς προκαλεί αρνητικά συναισθήματα κι άρα δεν παίρνουμε ευχαρίστηση απ’ αυτήν τότε πρέπει να τα παρατήσουμε.
Ένα ακόμη πρόβλημα είναι ότι μάθαμε να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας και να προσπαθούμε να τα ελέγξουμε, χωρίς ασφαλώς να τα διαχειριζόμαστε και να τους δίνουμε τον απαραίτητο χώρο. Κι όταν συμβαίνει αυτό, τα συναισθήματά μας διογκώνονται -δεν υποχωρούν όπως θέλουμε να πιστεύουμε. Γιατί; Επειδή δεν έχουμε απλώς συναισθήματα για τις εμπειρίες μας, τις αποφάσεις μας και τη συμπεριφορά μας, αλλά αναπτύσσουμε συναισθήματα και για τα συναισθήματά μας. Απίστευτο;
Αυτά λοιπόν ονομάζονται «μετα-συναισθήματα» και λίγο πολύ είναι αυτά που κάνουν όλη τη ζημιά. Τα μετα-συναισθήματα είναι μέρος των ψεμάτων και του παραμυθιάσματος προς στον εαυτό μας για τα συναισθήματά μας. Ουσιαστικά αυτά είναι η αίσθηση που μας προσδίδει τι είναι δικαιολογημένο και τι όχι, είναι η δική μας αποδοχή του πώς πρέπει να αντιδρούμε συναισθηματικά κατά περίπτωση.
Για παράδειγμα αν το να νιώθεις καλά σε κάνει να νιώθεις άσχημα με μια δεύτερη σκέψη, τότε θα γίνεις αυτό το άτομο που θα μιλάει συνέχεια για ενοχή και ντροπή ή ακόμη και για φόβο -δε γίνεται να μου πηγαίνουν όλα καλά σκέφτεσαι. Αν πάλι νιώθεις άσχημα κάποια στιγμή της ζωής σου και νιώθεις άσχημα που αισθάνεσαι καταβεβλημένος κι απογοητευμένος, δείχνει ότι φοβάσαι ν’ αντιμετωπίσεις και να ξεπεράσεις τα συναισθήματα με αρνητική χροιά. Κι έτσι καταλήγεις σ’ έναν φαύλο κύκλο αυτολύπησης, με αποτέλεσμα να νιώθεις πως κάτι πάει πολύ λάθος με σένα. Το χειρότερο όμως μετα-συναίσθημα και το πιο συνηθισμένο είναι όταν νιώθεις καλά που αισθάνεσαι άσχημα. Μη σας κάνει εντύπωση αφού λίγο-πολύ όλοι μας έχουμε προσπαθήσει -έστω κι άθελά μας- να προκαλέσουμε τη συμπόνοια των άλλων, δείχνοντας την αγανάκτηση μας για όσα μας συμβαίνουν. Όσοι αρέσκονται σ’ αυτήν την κατάσταση μόνιμα, νιώθουν ηθικά ανώτεροι, αφού θεωρούν ότι εξ αιτίας των βασάνων τους αποτελούν ένα είδος μάρτυρα σ’ αυτόν τον σκληρό κόσμο.
Για να καταφέρουμε να ξεφύγουμε και να ξετυλίξουμε το κουβάρι του χάους των συναισθημάτων μας πρέπει ν’ αποδεχτούμε μια σκληρή αλήθεια. Τα συναισθήματα δε σημαίνουν τίποτα από μόνα τους, απλώς σημαίνουν ό,τι τους επιτρέπουμε εμείς. Αυτή ακριβώς είναι κι η δεξιότητα που λείπει σήμερα, η ικανότητα δηλαδή ν’ αποσυνδέουμε το νόημα από την αίσθηση, ν’ αποφασίζουμε ότι επειδή νιώθουμε κάτι δε σημαίνει ότι η ζωή μας διαμορφώνεται ολοκληρωτικά γύρω απ’ αυτό. Πρέπει ν’ αποδεχτούμε ότι μερικές φορές τα σωστά θα μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα κι ότι τ’ άσχημα θα μας κάνουν να νιώθουμε καλά. Το πώς νιώθουμε εμείς γι’ αυτά όμως δεν αλλάζει το γεγονός ότι είναι σωστά ή άσχημα αντίστοιχα.
Σε καμία περίπτωση όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι πρέπει ν’ αγνοούμε παντελώς τα συναισθήματά μας. Είναι όντως σημαντικά, απλώς όχι για τους λόγους που νομίζουμε. Είναι σημαντικά, επειδή λένε κάτι για εμάς, για τον κόσμο και για τις διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτό που πρέπει να λάβουμε υπόψιν είναι ότι δεν υπάρχει νόημα να συνδεόμαστε βαθύτατα με τα συναισθήματα αφού αυτά έχουν τελικά τη χροιά που εμείς τους προσδίδουμε.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Μυρτώ Στυλιανού
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
