Ο Stephen R. Covey, ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας, εκπαιδευτικός και ομιλητής, είχε πει κάποτε το εξής «Νομίζουμε πως βλέπουμε τον κόσμο όπως αυτός είναι, ενώ στην πραγματικότητα βλέπουμε τον κόσμο όπως εμείς είμαστε». Αυτό σημαίνει πως βλέπουμε τα πάντα από τη δική μας οπτική και αυτό που βλέπουμε είναι αυτό που έπειτα θα καθορίσει πώς θα αντιδράσουμε, τι θα κάνουμε και κατ’ επέκταση τι θ’ αποκομίσουμε στο τέλος της μέρας. Στο βιβλίο του που εκδόθηκε στα τέλη του ’80 με τίτλο «The 7 habits of Highly Effective People», το οποίο και έμελλε να προσφέρει μια ολιστική προσέγγιση στον τρόπο με τον οποίο ζούμε και εργαζόμαστε, ο Covey αναλύει σε βάθος και με παραδείγματα 7 συγκεκριμένες συνήθειες τις οποίες παρακινεί τους ανθρώπους να υιοθετήσουν, ούτως ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν στο μέγιστο δυνατό της αποτελεσματικότητάς τους, τόσο στην προσωπική τους ζωή όσο και στον επαγγελματικό τομέα.
Στην αρχή του βιβλίου του, κάνει αναφορά σε έναν πολύ χρήσιμο κανόνα ώστε να βοηθήσει τον κόσμο να αντιληφθεί τη δύναμη που έχει στην επιλογή και πως η μεγαλύτερη ελευθερία που έχει είναι η δυνατότητα να επιλέγει σε κάθε περίσταση. Ο κανόνας αυτός είναι γνωστός ως «Ο κανόνας 90/10», αρχή του οποίου είναι πως από όλα όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου, μόνο το 10% είναι τυχαίο και μη ελεγχόμενο. Το υπόλοιπο 90% της εξέλιξης μιας κατάστασης και εν δυνάμει της ζωής μας, εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε κάθε κατάσταση.
Συγκλονιστική διαπίστωση αν σκεφτούμε ότι ακούμε διαρκώς ανθρώπους να παραπονιούνται για το πόσο άτυχοι είναι, πως όλα στραβά τους πάνε και τίποτα καλό δεν έρχεται, και τους βλέπουμε να μεμψιμοιρούν και να παρατείνουν το συναίσθημα του θυμού και του εκνευρισμού ως αποτέλεσμα ενός συμβάντος. Αυτό σημαίνει πως δίνουν υπερβολική βαρύτητα στο 10% αντί να κάνουν μια παύση, να αξιολογήσουν πώς νιώθουν και έπειτα να προχωρήσουν σε μια πιο συνειδητοποιημένη και ελεγχόμενη πράξη. Το ίδιο γεγονός μπορεί να καταλήξει διαφορετικά αναλόγως του τρόπου με τον οποίο το άτομο θα επιλέξει να το αντιμετωπίσει. Είναι σαν να λέμε πως έχεις στα χέρια σου το εργαλείο που σου επιτρέπει να αποφασίσεις εσύ το τέλος που θέλεις να έχει μια ιστορία. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να αναγνωρίσεις και να μάθεις να χειρίζεσαι ορθά τη δύναμη του εργαλείου αυτού.
Μόλις κάτι αναπάντεχο και αρνητικό μάς συμβεί είναι απόλυτα φυσιολογικό να εκνευριστούμε και να θυμώσουμε. Δεν μπορείς να το ελέγξεις, άλλωστε είναι και ο θυμός μέσα στα συναισθήματα που βιώνουμε στη ζωή μας. Το θέμα έγκειται στον τρόπο με τον οποίο θα διοχετεύσεις αυτά που νιώθεις, καθώς στο χέρι σου και στον αποκλειστικό σου έλεγχο είναι το πώς θα αντιδράσεις. Το κλειδί είναι να αποδεχθείς πώς αισθάνεσαι εκείνη τη στιγμή, αλλά παράλληλα να κάνεις και τη διαπίστωση πως δεν είσαι οι σκέψεις και τα συναισθήματά σου. Δε σε ορίζουν, δε σε ελέγχουν και δε σε καθοδηγούν. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή χρειάζεται να αποστασιοποιηθείς από το συμβάν και να συνειδητοποιήσεις πως έχεις επιλογή. Πως από εδώ και πέρα εσύ κρατάς τα ηνία, εσύ αποφασίζεις, εσύ έχεις τον έλεγχο της κατάστασης.
Αν δε δαμάσεις αυτή σου την παρόρμηση και ξεσπάσεις έντονα, τότε αφήνεις την κατάσταση να σε καταβάλει πλήρως και πέφτεις στην παγίδα να αρχίσεις να κατηγορείς το σύμπαν και τους πάντες γύρω σου για τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζεις. Και ενώ μπορεί αυτό να φαίνεται η νόρμα, είναι ο ίδιος ακριβώς λόγος που σε κρατά δέσμιο στα προβλήματα. Υιοθετώντας μια τέτοια στάση, παίρνεις αυτόματα το ρόλο του θύματος, καταλήγεις να νιώθεις αβοήθητος και αμέτοχος και χάνεις οποιοδήποτε κίνητρο, καθώς πιστεύεις ότι δεν είσαι σε θέση να ελέγξεις κάτι που συμβαίνει. Είναι πιο βολικό να βρίσκεις μια δικαιολογία και να ρίχνεις το φταίξιμο αλλού παρά να βρεις το θάρρος και να δεις πως για την τροπή που πήραν τα πράγματα υπόλογος είσαι εσύ και η επιλογή σου.
Επιπρόσθετα, σαν άνθρωποι επιζητούμε την αναγνώριση από τους άλλους, θέλουμε να συμφωνήσουν μαζί μας. Μας αρέσει να ακούμε «Ναι έχεις δίκιο, είσαι άτυχος, δε φταις εσύ, έτυχε έτσι». Ανακουφιζόμαστε και τρεφόμαστε από την επιβεβαίωση που παίρνουμε, διότι στιγμιαία νιώθουμε ότι δικαιωνόμαστε, και αφαιρούμε κάθε ίχνος ευθύνης που μας βαραίνει. Άσε που μας αρέσει και η προσοχή που λαμβάνουμε από τον κόσμο εξιστορώντας την ατυχία και γκαντεμιά μας. Αδυνατούμε όμως να αντιληφθούμε ότι αυτό που φαινομενικά μοιάζει σαν κέρδος, είναι απλώς ένα άδειο βραβείο, μια κατάσταση αυτολύπησης καμουφλαρισμένη σε προσωρινή νίκη που δεν έχει τίποτα να μας προσφέρει και δε μας γεμίζει με κανέναν τρόπο σαν προσωπικότητες. Αν το παρομοιάζαμε με εικόνα, αυτή θα ήταν μιας μισογεμάτης μπαταρίας που αντί να γεμίζει, καταλήγει να χάνει και την ενέργεια που έχει ήδη μέσα.
Η γιαγιά μου πάντα μου έλεγε «Μην αγχώνεσαι για πράγματα που διορθώνονται και για πράγματα που δε διορθώνονται». Εδώ βρίσκεται η παύση που μας παρακινεί και ο Covey να κάνουμε, ώστε να αποφασίσουμε τι μας πρεσβεύει σαν προσωπικότητες και συνεπώς πώς θα το χειριστούμε. Γι’ αυτό κι εσύ αναρωτήσου. Θα έχει καμία αξία αυτό που συνέβη, σε λίγες μέρες, μήνες ή και χρόνια; Ειλικρινά, τις πλείστες των περιπτώσεων η απάντηση είναι όχι. Μπορείς να κάνεις κάτι για να βελτιώσεις την κατάσταση; Αν ναι, τότε γιατί να χαλαστείς σε τέτοιο βαθμό που θα επηρεάσει αρνητικά την υγεία σου, τη συμπεριφορά σου και τη σχέση με τους δικούς σου ανθρώπους λόγω του τρόπου με του οποίου ξέσπασες επάνω τους (φταίνε δε φταίνε); Kι όλα αυτά για ένα γεγονός που όχι μόνο ανήκει πλέον στο παρελθόν, αλλά δεν είχες έλεγχο σ’ αυτό από την αρχή. Είναι πιο σοφό να συγκεντρώσεις την ενέργειά σου στην προσπάθεια εύρεσης μιας εναλλακτικής λύσης. Αδιαμφισβήτητα υπάρχουν περιπτώσεις που ακόμη και όταν προσπαθήσεις να διορθώσεις κάτι, αυτό να είναι δύσκολο και χρονοβόρο. Αλλά ακόμη κι έτσι, με μια αρνητική στάση σίγουρα δε βοηθάς την κατάσταση. Αντίθετα, κάτι που ήταν ήδη δύσκολο καταλήγεις να το κάνεις ακόμη δυσκολότερο.
Αν πάλι δε διορθώνεται, το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να συμφιλιωθείς μ’ αυτό. Όσο και αν «κλοτσήσεις», όσο κι αν εξαγριωθείς, όσο κι αν φωνάξεις, όσο κι αν χτυπηθείς, δε θα κερδίσεις τίποτα. Μάλλον χάνεις, οπόταν γιατί να εκτροχιαστείς χάρη σ’ αυτό; Άσε που το πιθανότερο είναι κι αυτό να ανήκει στην κατηγορία των γεγονότων που δε θα θυμάσαι καν με το πέρας του χρόνου, άρα τζάμπα κι όλη αυτή η παράσταση. Έχε λοιπόν πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού σου, την εξής χιουμοριστική φράση «You may have been given a cactus, but that doesn’t mean you have to sit on it!»
Συντάκτης: Άννα Μετόχη
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
