Έχεις σκεφτεί πόσες φορές έχεις ακούσει την ερώτηση: «Και ποιος φταίει τότε»; Μη σκεφτείς να μετρήσεις, είναι άπειρες οι φορές, σίγουρα. Περί ευθυνοφοβίας πρόκειται; Περί εγωισμού; Μήπως επειδή ο ρόλος του θύματος είναι πιο πιασάρικος;
Το μπλουζάκι σου είναι στ’ άπλυτα, εννοείται δε φταις εσύ. Αρχικά, μπορεί να φταίει το μπλουζάκι ή και κάποιος που μπόρεσε αλλά δεν το έπλυνε ποτέ. Άργησες στο ραντεβού. Η ευθύνη δεν είναι δική σου, αναμφισβήτητα. Φταίει το ρολόι, ο ταξιτζής ή το πιθανότερο ο άλλος που ξεκίνησε νωρίτερα. Κεράτωσες; Ναι, αλλά σ’ ανάγκασε ο άλλος με τις πράξεις του. Εσύ απλώς ήσουν αδύναμος, δεν έφταιγες.
Μη γελάς, το ‘χεις πει. Έχεις κατηγορήσει τον άλλο για δικά σου λάθη. Πήρες το φταίξιμο με πάσα και το σούταρες στη μούρη του άλλου. Πάλι όμως δε φταις εσύ. Ο άλλος φταίει που το δέχεται και δε σε βουτάει απ’ το χέρι να σε κάνει να παραδεχτείς το φταίξιμό σου. Αν φταις, εννοείται.
Εδώ που τα λέμε, από πού κι ως πού φταις εσύ αν έβαλες τρία κιλά και το παντελόνι δεν ανεβαίνει; Το παντελόνι αγοράστηκε μόνο και μόνο επειδή υποτίθεται ήταν ελαστικό. Όπως επίσης δε βρίσκεις λόγο να φταις όταν ξεσπάς στους άλλους. Γνωρίζουν καλά ότι έχεις νεύρα, γιατί πάνε γυρεύοντας;
Αν το καλοσκεφτείς όμως, μήπως πέρα απ’ το φταίξιμο αποποιείσαι και την ευθύνη της βλακείας σου, της παράλειψής σου και της απρεπούς συμπεριφοράς σου; Φέρθηκες σαν σωστό γουρούνι, δικαιολογείσαι αυτόματα με το δήθεν φταίξιμο κάποιου άλλου. Θυματοποιείσαι, δικαιολογείσαι και χρήζεις κατανόησης.
Μ’ ένα «εσύ φταις», το εγώ σου έχει υπερτιμηθεί και ξεκινάει το ξεσάλωμα. Πόσο βαρύ είναι να πεις «Εγώ φταίω»; Ασήκωτο. Γι’ αυτό και προτιμάμε να το δίνουμε σε κάποιον άλλον προκειμένου να μας βοηθήσει στο κουβάλημα. Κάτι σαν σακούλα του σούπερ μάρκετ είναι και το φταίξιμο.
Η άρνηση του λάθους μας, τελειοποιεί στα μάτια μας τον αλάνθαστο εαυτό μας κι έτσι σιγά-σιγά συνεχίζουμε προς την αυταρέσκεια. Η αυταρέσκεια είναι λίγο μετά την κατρακύλα, όπως στρίψεις για την αηδία. Τα ψεγάδια σου δε θα σβηστούν μ’ ένα παραπάνω «φταις». Δεν έγινες άψογος, ακόμη ο ναρκισσισμός σου προσπαθεί να σε πείσει πως δε φταις, αλλά ακόμα και γι’ αυτόν είναι κόντρα ρόλος.
Αν δεν έχεις μάθει να φταις, θεωρείσαι βάσει λογικής ανεύθυνος. Διώχνεις κάθε ευθύνη από μπροστά σου κι ονομάζεσαι αναίσθητος, ακλόνητος κι αμέτοχος. Η υπευθυνότητα ανήκει στ’ άγνωστα λήμματα που δεν έμαθες στο σχολείο. Μπορεί να μη φταις εσύ, αλλά το σχολείο ή οι γονείς σου που δε σε βοήθησαν. Βλέπεις;
Αυτό δε σημαίνει πως δεν μπορείς να βοηθήσεις μόνος σου τον εαυτό σου κάνοντας μόνο την ερώτηση «Μήπως κάπου φταίω κι εγώ;». Πολύ δειλά θα δεις ότι θα σταματήσεις να φοβάσαι πως θα υποφέρεις ανεπανόρθωτα, αν έφταιξες κάπου κι εσύ.
Θ’ αρχίσεις να παραδέχεσαι, να παίρνεις μερίδιο ευθύνης, να μοιράζεσαι μάζι με τον άλλον τη «στραβή». Θα σταματήσει να είναι εφιάλτης η ευθύνη και θα την αγκαλιάσεις γιατί κι εκείνη από σένα ήρθε. Αν σ’ αγαπάς όπως λες, θ’ αγαπήσεις και τη χαζομάρα σου. Ό,τι παρέλειψες, ό,τι ξέχασες κι ό,τι έκανες λάθος.
Θα φταίξεις, θα παραδεχτείς, θα διορθωθείς και πάλι απ’ την αρχή. Πρέπει να φταίξεις για να δεις πως ένιωσαν όσοι έφταιξαν αντί για σένα, όταν ήσουν τάχα αλάνθαστος. Μόλις δεις το αίσθημα πόσο άβολο μπορεί να γίνει κάποιες φορές, θα παίρνεις κι από άλλους το φταίξιμο κι ας μη φταις εσύ. Θα τους απαλλάσσεις και θα το επωμίζεσαι εσύ ολοκληρωτικά. Κάτι σαν εκδίκηση στον εαυτό σου που είχε κατάμαυρα μεσάνυχτα για το αυχενικό που προκαλεί το βάρος της ευθύνης.
Στην προκειμένη που πάντα στα μάτια σου έφταιγαν οι άλλοι, στ’ αλήθεια φταίνε. Φταίνε που όταν κατηγορούσες και μοίραζες αβέρτα «εσύ φταις» δεξιά κι αριστερά, δε σου είπαν ότι δε φταίνε όντως, επειδή σ’ αφήνουν να λακίζεις στην πρώτη ευθύνη. Τότε, ίσως και το μπλουζάκι σου να έπλενες και μπαταρία στο ρολόι σου να άλλαζες.
Το φταίξιμο κι η ευθύνη είναι κάτι σαν τη βασιλόπιτα. Την κόβεις, τη μοιράζεις και μπορεί ν’ ανταμειφθείς με το φλουρί αν είσαι τυχερός. Το φλουρί στην περίπτωση του φταιξίματος είναι η ηθική ικανοποίηση πως είσαι άνθρωπος και παραδέχεσαι πως έχεις κι αδυναμίες.
Κάπως έτσι, οι αδυναμίες σου αυτόματα είναι κι η δύναμή σου να ξεχωρίζεις για το θάρρος σου. Φέρε τώρα το μαχαίρι.
Επιμέλεια κειμένου Μένιας Ντελαβέγκα: Νάννου Αναστασία.
Συντάκτης: Μένια Ντελαβέγκα
