Η λέξη «ναι» αποτελείται από τρία γράμματα κι αρκετή προθυμία. Επίσης στα περιεχόμενα της λέξης, θα βρεις συγκαταβατικότητα και φόβο μη αποδοχής. Είναι εύηχη λέξη αναμφισβήτητα, σύντομη, γεμάτη θετικά συναισθήματα, μέχρι ν’ αλλοιώσει λίγο το χαρακτήρα κάποιου, μετά συναντάμε ακαριαία τη λέξη «όχι».
Ζούμε σε μια πραγματικότητα που ‘χει χτιστεί με άπειρα «ναι» είτε για να μη χάσεις φίλους, ακολουθώντας ευλαβικά τις επιλογές τους, είτε για να μη χάσεις επαγγελματικές ευκαιρίες που κάθε άλλο παρά ευκαιρίες δεν είναι, εν τέλει. Το ν’ αποδέχεσαι κάθε συμβάν στη ζωή σου μ’ ένα «ναι», σε μετουσιώνει χωρίς δεύτερες σκέψεις σ’ ένα εύκολο θήραμα. Κάνοντας το χατίρι του περίγυρού σου, σκορπώντας ναι για να μη γίνεις το δακτυλοδεικτούμενο μαύρο πρόβατο του «όχι», αρχίζεις λίγο ν’ αποσυντίθεσαι.
Μ’ απλά παραδείγματα, το «ναι» σε μια δουλειά που οικονομικά δε σε συμφέρει, είναι ένα κραυγαλέο «όχι» που σε τρομοκρατεί. Το «ναι» στον κολλητό σου να βγείτε ενώ είσαι χάλια απ’ την κούραση, είναι ένα φυλακισμένο «όχι» που πάλι απαρνιέσαι. Το «ναι» στο ν’ αναλάβεις τη φύλαξη της ανιψιάς σου ενώ εσύ θες να δεις ταινίες ως το πρωί, είναι κι αυτό «όχι» που τρέμει να ξεπροβάλλει απ’ τα χείλη σου. Πες «όχι», «άσε με να το σκεφτώ», «ίσως», αλλά αποποιήσου τα «ναι» που παρελαύνουν σαν χαρακτηριστικό, δίπλα απ’ το μικρό σου όνομα.
Οι άνθρωποί σου σίγουρα δε θα σ’ αγαπήσουν λιγότερο αν κάτι απ’ όσα σου λένε, δε σου ταιριάζει και το αρνηθείς. Μη βιαστείς να πεις «ναι» για να τους βγάλεις ασπροπρόσωπους γιατί γίνεσαι ένας αποδέκτης έτοιμων αποφάσεων, όχι περισσότερο αγαπητός όπως περιμένεις.
Να πεις «ναι» σε κάτι που πραγματικά θες, σε κάτι που σε γεμίζει και σ’ αντιπροσωπεύει. Να πεις «ναι» μέσα απ’ την καρδιά σου, γιατί υποστηρίζεις κάτι που σου προτάθηκε, γιατί το θες μ’ όλο σου το «είναι» αυτό που επισφραγίζεις θετικά.
Αλλά προς Θεού, μην πεις «ναι» για να γίνεις συμπαθής, για ν’ αφομοιωθείς σαν ομοιογενή μάζα μες την παρέα, για να μη χάσεις ένα φλερτ που ούτε που θα έφτυνες υπό άλλες συνθήκες. Μην πεις «ναι» για να βγεις απ’ τη δύσκολη θέση γιατί μετά θα σου είναι δυσκολότερο να ζεις εγκλωβισμένος σε κάτι που ποτέ δε θέλησες. Μην ξεπουλάς το τομάρι σου μες στα θετικά πρόσημα. Δε θα σε σεβαστεί κάποιος περισσότερο αν ακούσει αυτό που θέλει ο ίδιος. Αντιθέτως ίσως και να σε χειραγωγήσει χωρίς καν να τ’ αντιληφθείς.
Όλοι υποτάχθηκαν κάποια στιγμή σ’ ένα ή αμέτρητα «ναι» που ούτε οι ίδιοι δε θέλησαν να συλλαβίσουν, αλλά το στόμα το υποκινούσαν δύο ανάγκες. Η μία είναι η ανάγκη γι’ αποδοχή κι η άλλη είναι για την πολυπόθητη επιβεβαίωση, πως επιτέλους ενσωματώθηκες στο σύνολο. Το σκοπό βέβαια που ξεφουρνίζεις όλα αυτά τα «ναι» σε αφεντικά, φίλους, οικογένεια, συντρόφους, δεν τον έχεις καταλάβει ούτε εσύ καλά-καλά. Λες «ναι» και μετά είσαι πνιγμένος στην επιλογή κάποιου άλλου.
Το «όχι» πώς σου φαίνεται σαν λέξη; Εύηχη σαν το «ναι» δεν είναι ούτε κι εύπεπτη. Είναι όμως ευυπόληπτη. Γίνεται αποδεκτή ίσως στο διπλάσιο χρόνο απ’ ό,τι γίνεται το «ναι». Όμως έχει ισχύ, μέγεθος, αξία κι υπερήφανο τρόπο εκφώνησης. Νιώθεις λίγο παραγκωνισμένος λέγοντας «όχ»ι, λίγο ένοχος πως κάποιον δυσαρέστησες. Το σίγουρο όμως είναι, ότι δε δυσαρέστησες εσένα.
Δεν είναι εκπληκτικό να λες κάτι, που ο εαυτός σου παλεύει να βγάλει από μέσα του χωρίς φόβο και πάθος; Πόση ανακούφιση παίρνεις ασυνείδητα, ούτε που φαντάζεσαι. Το «όχι», λειτουργεί σαν αντιβίωση της ομαδοποίησης. Εκεί που ‘χεις το σύμπτωμα της ευνουχισμένης προσωπικότητας μπαίνοντας στο καλούπι που αναγράφει «ναι», εσύ ξεστομίζεις «όχι». Κι όλα παίρνουν το δρόμο τους.
Μπορεί να κατηγορηθείς για ακατάδεκτος, για μίζερος, ή κι απλά επιλεκτικός. Δεν είναι κακό όμως να επιλέγεις τι κάνει τον εαυτό σου πλήρη και να το ζητάς, δεν είναι κατακριτέο κάτι να μην κουμπώνει στις ανάγκες σου και να τ’ αρνηθείς. Λέγοντας «όχι», υπερέχεις.
Πρώτον, γιατί ξεχωρίζεις απ’ το κοιμισμένο πλήθος του «ναι». Δεύτερον, γιατί απελευθερώνεις τις επιθυμίες σου στην κοινή θέα εκείνων που σε θεωρούν ένα φιλήσυχο αρνάκι που δε χαλάει το σερί των «ναι».
Στο τέλος άφησα το σημαντικότερο όλων. Όταν τ’ αυτιά σου είναι μαθημένα στις θετικές νότες του «ναι», το «όχι» αν δεν του ‘δινες ποτέ σημασία, όταν ταράξει αυτές τις νότες, παίρνει μεγαλύτερη έκταση. Το υπολογίζεις παραπάνω. Όχι μόνο γιατί σέβεσαι τη διαφορετικότητα, αλλά για το θάρρος και την ευθύνη που παίρνεις, τολμώντας να το εκφέρεις απτόητα.
Η απενοχοποίηση του «ναι», είναι πραγματικός εφιάλτης, γιατί έχουν ισοπεδωθεί αναρίθμητες προσωπικότητες. Συνεπώς αν κολυμπάς στο βάλτο του εύκολου «ναι», άλλαξε λέπια και βράγχια απ’ τη λάσπη, μ’ ένα ξεκάθαρο «όχι». Όσο για τους δύσπιστους, να θυμάστε πως το «όχι» ακόμα το γιορτάζουμε.
Επιμέλεια Κειμένου Μένιας Ντελαβέγκα: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Μένια Ντελαβέγκα
