Το κακό το μάτι κι η ιστορία του

Κακό μάτι, βασκανία ή μάτιασμα, σύμφωνα με τα παγκόσμια λεξικά, είναι «η πεποίθηση κατά την οποία μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά ένας άνθρωπος εξαιτίας του φθόνου ή μονάχα ενός βλέμματος από έναν άλλο άνθρωπο (πιθανόν ακούσια)». Σας θυμίζει κάτι αυτός ο ορισμός;

Για ανατρέξτε λιγάκι στο παρελθόν και φέρτε στον νου σας μια μέρα κατά την οποία συναντήσατε στον δρόμο ένα άτομο με το οποίο δε, συμπαθιέστε και ιδιαίτερα. Ένα άτομο που σας κοίταξε από πάνω μέχρι κάτω μ’ ένα περίεργο βλέμμα σαν να σας διαπερνούσε με ακτίνες Χ, κάνοντάς σας να ανατριχιάσετε και να νιώσετε πως από μέσα του σας επικρίνει έντονα. Την επόμενη ακριβώς στιγμή σας έτυχε μια αναποδιά. Ή εκείνη τη μέρα που ένας γνωστός σας έκανε ένα πολύ όμορφο κομπλιμέντο για κάτι που φορούσατε ή κάποιο άλλο αντικείμενο στην κατοχή σας και το επόμενο λεπτό αυτό με κάποια διαβολική σύμπτωση χάλασε ή το χάσατε.

Στην πρώτη περίπτωση κι ασπαζόμενοι τη θεωρία του evil eye, τείνουμε να πιστεύουμε πως το άτομο που δε μας συμπαθεί, διοχετεύει τόσο μεγάλη αρνητική ενέργεια προς εμάς που μ’ ένα βλέμμα του και μόνο, έχει τη δύναμη να ευχηθεί και να προκαλέσει άσχημες εκβάσεις κι αναποδιές στη ζωή μας. Στη δεύτερη περίπτωση, μπορεί το αποτέλεσμα να είναι εξίσου καταστροφικό, όμως η διαφορά είναι πως το άτομο που μας έκανε το κοπλιμέντο δεν είναι ένα άτομο που θέλει το κακό μας, αλλά κάποιος που όντως θέλει να εκφράσει τη δεδομένη στιγμή τον θαυμασμό του για κάτι δικό μας και χωρίς να το θέλει, έχει γίνει η αφορμή για την πρόκληση μιας αναποδιάς.

Θα ξεχάσω εγώ, που ένα ανέμελο πρωί συνάντησα μια φίλη μου από το δημοτικό με την οποία δε μιλάμε πια γιατί έχουμε τσακωθεί άσχημα κι ένιωσα το βλέμμα της να με διαπερνά μέχρι την ψυχή και για όλη την υπόλοιπη μέρα ήμουν με πονοκέφαλο κι έφυγε και ένα μου σφράγισμα καθώς έτρωγα; Για να μη θυμηθώ τότε που μια θεία μου είδε κάτι τακούνια που φορούσα και τα θαύμαζε σαν να θαύμαζε τα γυάλινα γοβάκια της Σταχτοπούτας και μετά από κάποια ώρα, με το που κατεβαίνω από το αμάξι, μένω με το ένα τακούνι στο χέρι και λυγίζει το πόδι μου; Ε, είναι να μη συνδέω μετά τα γεγονότα μεταξύ τους;

Εδώ οι αρχαίοι πίστευαν στο κακό το μάτι! Εξαιρετικά ενδιαφέρον μάλιστα, είναι το γεγονός πως στην Αρχαία Ελλάδα, το κακό μάτι εκτός από οιωνός κακοτυχίας ή ατυχήματος, θεωρούνταν ως μια υπερφυσική δύναμη σταλμένη από τους θεούς ως θεία δίκη προς εκείνους που σχεδίαζαν να κάνουν κακό σε κάποιους άλλους. Εκτός από τους αρχαίους βέβαια, το κακό μάτι έχει τις ρίζες του σε διάφορα γεωγραφικά πλάτη και θρησκείες όπως στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη, καθώς αναφορές υπάρχουν και στο Κοράνι αλλά και σε πολλά εβραϊκά και χριστιανικά κείμενα.

Γι’αυτό λοιπόν, μη σας κάνει εντύπωση που, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, θα δείτε στη χώρα μας τουρίστες που θα επιλέξουν να αγοράσουν ένα αναμνηστικό ματόχαντρο ή οτιδήποτε άλλο στο οποίο είναι αποτυπωμένη η εικόνα του συγκεκριμένου φυλαχτού, Ή αν δείτε στα social κόσμο από διάφορες χώρες να ποστάρει μια φωτογραφία και στην περιγραφή της να κολλάει και το emoji του evil eye, καθώς πολλές εθνικότητες πιστεύουν στο κακό μάτι.

Έτσι λοιπόν, ήδη από χιλιάδες χρόνια πριν, οι άνθρωποι προσπαθούν με διάφορα μέσα να πολεμήσουν τη βασκανία και να προστατευθούν σαν μια ύστατη προσπάθεια να αποκωδικοποιήσουν την τύχη και τη σύμπτωση. Τα μέσα αυτά περιλαμβάνουν κυρίως χειρονομίες, σύμβολα, χρήση λίθων, μετάλλων, φυτών και ζώων, καθώς και τα γνωστά φυλαχτά με τη μορφή μπλε ματιών. Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε πως στα νησιά του Αιγαίου, καθώς και σε άλλες περιοχές όπου δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με μάτια ανοικτού χρώματος, θεωρείται ότι τα ανοιχτόχρωμα μάτια, ιδίως τα μπλε, μπορούν να ματιάσουν ευκολότερα. Έτσι λοιπόν, τα φυλαχτά κατέληξαν να έχουν τη συγκεκριμένη μορφή.

Άλλος ένας πολύ δημοφιλής τρόπος καταπολέμησης της βασκανίας, είναι το ξεμάτιασμα, που σύμφωνα με την παράδοση της εκκλησίας, ένας ιερέας πρέπει να διαβάσει το άτομο που έχει ματιαστεί με κάποιες συγκεκριμένες προσευχές έτσι ώστε να ξορκίσει το κακό μάτι. Βέβαια, στην Ελλάδα, πολλές γυναίκες, ιδίως πιο μεγάλης ηλικίας, παίρνουν σαν κληρονομιά από τους προγόνους τους μια προσευχή κατά του ματιάσματος και τη διαβάζουν στάζοντας μια σταγόνα λάδι σ’ ένα ποτήρι νερό ή καίγοντας ένα γαρύφαλλο, κι έτσι έχουν τη δύναμη να σε απαλλάξουν από τη βασκανία. Μαγικό, ε;

Σε άλλες πάλι χώρες, οι τρόποι αντιμετώπισης είναι διαφορετικοί. Οι Ασσύριοι για παράδειγμα, φορούν μια μπλε ή τιρκουάζ χάντρα γύρω από ένα κολιέ, οι Ινδοί αφήνουν μικρά κομμάτια αλατιού έξω από τα σπίτια τους, ενώ οι κάτοικοι της Λατινικής Αμερικής, αφού περάσουν ένα αυγό πάνω από το σώμα του ατόμου που έχει ματιαστεί, το σπάνε σε ένα ποτήρι με νερό κι αν αυτό μοιάζει με μαγειρεμένο στην όψη, τότε σημαίνει ότι η βασκανία έφυγε από το άτομο και πήγε στο αυγό.

Έτσι, βλέπουμε ότι ο κάθε λαός έχει εφεύρει τις δικές του τεχνοτροπίες προκειμένου να προστατευτεί από το κακό μάτι. Μάλιστα, το φαινόμενο του ματιάσματος είναι τόσο διαδεδομένο που έχει διχάσει ολόκληρο τον κόσμο κι έτσι, έχουν δημιουργηθεί δύο αντίπαλα δέη. Από τη μια μεριά είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι το κακό μάτι είναι η πηγή των αναποδιών κι όλων των κακών που συμβαίνουν στη ζωή τους και προσπαθούν πάση θυσία να προστατευτούν από αυτό. Από την άλλη, είναι εκείνοι που θεωρούν πως όσα συμβαίνουν δεν είναι παρά αποτελέσματα συμπτώσεων και πως εμείς οι ίδιοι -και κανένας άλλος – έχουμε τη δύναμη να επηρεάσουμε ανάλογα την τύχη μας.

Εγώ πάντως που είμαι κάπου στη μέση, και δεν μπορώ να κυκλοφορώ σαν την Ελένη Βλαχάκη με το τσαντάκι-θυμιατό και τα σκόρδα-κολιέ, θα συνεχίσω να λέω στη γιαγιά μου κάθε φορά που έχω πονοκέφαλο να με ξεματιάσει κι ας παίρνω μαζί κι ένα ντεπόν σε περίπτωση που η βασκανία ήταν τόσο δυνατή ώστε να υποβοηθηθεί κάπως η αποτελεσματικότητά της. Τι να σου κάνει άλλωστε το ντεπόν μπροστά στο ξεμάτιασμα της γιαγιάς;

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!