Ποιο ήταν το μυστηριώδες κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι;

Εκτός από την αινιγματική Μόνα Λίζα του Ντα Βίντσι, υπάρχει κι ένας άλλος πίνακας που απεικονίζει το πορτραίτο μιας νεαρής κοπέλας το οποίο είχε προκαλέσει αντιδράσεις και πολλά ερωτηματικά. Πρόκειται για έναν από τους πιο γνωστούς πίνακες του Ολλανδόύ ζωγράφου Γιοχάνες Βερμέερ, «Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι». Το έργο του διάσημου ζωγράφου χρονολογείται γύρω στο 1665 και βρίσκεται από το 1902 στο μουσείο τέχνης Μάουριτσχαους στη Χάγη της Ολλανδίας. Ο Γιοχάνες ή αλλιώς Γιαν Βερμέερ καταγόταν από την περιοχή Ντελφτ της Νότιας Ολλανδίας και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους του 17^ου αιώνα, της λεγόμενης «χρυσής εποχής» στην ολλανδική ζωγραφική.

Κατά κύριο λόγο, του άρεσε να ζωγραφίζει πίνακες με αναπαραστάσεις από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων μέσα στο σπίτι και πορτραίτα γυναικών να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, να διαβάζουν ή να κάνουν διάφορες δουλειές του σπιτιού. Το χαρακτηριστικό του καλλιτεχνικό γνώρισμα ήταν η χρήση της αντανάκλασης του φωτός για να δημιουργεί μια φόρμα αντί να σχηματίζει γραμμές, όπως επίσης οι διαφορετικές χρωματικές επιστρώσεις που χρησιμοποιούσε σε κάθε του πίνακα, οι οποίες δημιουργούν την ψευδαίσθηση ότι τα έργα του είναι ζωντανά, σαν καθρεπτισμοί. Η δημιουργία σπάνιων χρωστικών ουσιών όπως η ουλτραμαρίνη που χρησιμοποίησε για την απόχρωση στη μαντίλα του κοριτσιού, είναι από τις πιο πολύτιμες χρωστικές για την εποχή, έχοντας αξία μεγαλύτερη και από χρυσό.

Πάμε όμως να δούμε ποια εικάζεται ότι ήταν η περίφημη κοπέλα του πορτραίτου. Αν κι υπάρχουν διάφορες εκδοχές γύρω από το πρόσωπό της, το πιο διαδεδομένο σενάριο είναι ότι η κοπέλα ήταν υπηρέτρια στο σπίτι του Βερμέερ κι ότι είχαν αναπτύξει μια σχέση πλατωνικού έρωτα, λόγω της μεγάλης διαφοράς ηλικίας που υπήρχε μεταξύ τους. Αυτή η εκδοχή αναφέρεται και στο ομώνυμο βιβλίο της συγγραφέα Τρέισι Σεβαλιέ, στο οποίο βασίστηκε η ταινία του Πίτερ Γουέμπερ το 2003 με πρωταγωνιστές τη Σκάρλετ Γιόχανσον και τον Κόλιν Φέρθ.

Πιο συγκεκριμένα, η δεκαεξάχρονη Γκριέτ εργαζόταν στην οικία του Βερμέερ κι είχε αναλάβει να καθαρίζει το ατελιέ του. Κάποια στιγμή, έδειξε ενδιαφέρον για τα έργα του κι εκείνος γοητευμένος, της πρότεινε να τρυπήσει τα αυτιά της και να ποζάρει για εκείνον φορώντας τα μαργαριταρένια σκουλαρίκια της συζύγου του. Όταν όμως η μεταξύ τους οικειότητα έγινε αντιληπτή από τη σύζυγό του Καταρίνα, δημιούργησε εντυπώσεις για τη σχέση τους κι ένα σκάνδαλο για την εποχή. Έτσι, όταν ο πίνακας τελείωσε, απαίτησε από τον Βερμέερ να διώξει την Γκριέτ από το σπίτι τους.

Η Γκριέτ απομακρύνθηκε και παντρεύτηκε έναν κρεοπώλη, ο οποίος λέγεται ότι την αγόρασε από τον Βερμέερ! Όταν ο ζωγράφος πέθανε, της άφησε στη διαθήκη του τα μαργαριταρένια σκουλαρίκια αλλά εκείνη τα χρησιμοποίησε για να ξεπληρώσει το χρέος που είχε ο σύζυγός της από την εξαγορά της από τον Βερμέερ. Στην ταινία, φαίνεται έντονο το στοιχείο του ερωτισμού και η μεταξύ τους χημεία, αλλά και η προσπάθεια του ζωγράφου να παρακινήσει μια κοπέλα να μπει στον κόσμο της τέχνης, αν κι η ταξική τους διαφορά ήταν μεγάλη. Ο τρόπος που ο γοητευτικός Κόλιν Φερθ μυεί τη νεαρή Σκάρλετ στην τέχνη του, έχει ένα ρομαντισμό κι ένα κρυφό πάθος μιας ανεκπλήρωτης επιθυμίας.

Μια άλλη εκδοχή, ωστόσο, αναφέρει ότι το κορίτσι ήταν η Μαρία Βερμέερ, η κόρη του Γιαν Βερμέερ της οποίας έχει δημιουργήσει κι άλλα πορτραίτα και μάλιστα, λέγεται ότι ήταν και η ίδια ζωγράφος κι είχε φιλοτεχνήσει κι εκείνη πολλούς από τους πίνακες. Τελευταία, οι μελετητές θεωρούν ότι το κορίτσι ήταν απλώς δημιούργημα της φαντασίας του και δεν υπήρχε καμία σύνδεση μαζί του. Όπως και να έχει, είτε αποτελεί τη μούσα του, μέσα από έναν ανεκπλήρωτο έρωτα είτε απλώς απεικονίζει την τρυφερότητα και την αθωότητα μιας έφηβης κοπέλας, έχει καταφέρει να διατηρήσει το μυστήριο όλα αυτά τα χρόνια, γεγονός που το καθιστά ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα τέχνης του πλανήτη. Μπορεί λοιπόν να διατηρείται εσκεμμένα ως μια αινιγματική φιγούρα. Αξίζει, όπως και να έχει, να σταθείς για λίγο και να χαθείς μέσα στο βλέμμα της. Ίσως θα σου αποκαλύψει την κρυφή της ιστορία.