Όσοι τυχαίνει να είμαστε μοναχοπαίδια, έχουμε ακούσει σίγουρα να μας χαρακτηρίζουν ως «κακομαθημένα παιδιά» γιατί όλη η προσοχή των γονιών μας είναι στραμμένη επάνω μας. Υπάρχει δε, η εντύπωση ότι όλα τα μοναχοπαίδια αναπτύσσουν εγωιστικές κι ιδιόρρυθμες συμπεριφορές, γιατί έχουν μάθει να ικανοποιούνται όλες τους οι επιθυμίες χωρίς κάποια σύγκριση, όπως θα συνέβαινε εάν είχαν αδέλφια. Αυτό μπορεί να ισχύει σε κάποιες περιπτώσεις, αλλά έχει να κάνει περισσότερο με την ανατροφή που τους έδωσαν οι γονείς τους. Για πολλούς, το να είσαι το μοναδικό παιδί μιας οικογένειας θεωρείται τύχη, καθώς απολαμβάνεις όλα τα προνόμια χωρίς να χρειάζεται να μοιράζεσαι κάτι, όπως το δωμάτιο, τα παιχνίδια, την αγάπη και τον χρόνο που σου αφιερώνουν οι γονείς σου. Είναι όμως έτσι;
Οι ευθύνες που αναλαμβάνει ένα παιδί μεγαλώνοντας χωρίς αδέρφια ξεκινούν από πολύ μικρή ηλικία και συνεχίζουν να αυξάνονται καθώς μεγαλώνει. Κατά κάποιο τρόπο ωριμάζουν πιο γρήγορα, γιατί δε θέλουν να φέρουν σε δύσκολη θέση τους δικούς τους, προσπαθούν έτσι να παραμείνουν μακριά από κινδύνους κι ακραίες συμπεριφορές. Αυτή η ευθύνη λοιπόν που έχει απέναντι στους γονείς του, για να μην τους απογοητεύσει, ανεβάζει τον πήχη των προσδοκιών στον θεό και συνεπώς αποτελεί ένα μεγάλο βάρος που κουβαλάει και φοβάται να το αντιμετωπίσει. Μπορεί μια οικογένεια με ένα παιδί να έχει αποφασίσει να είναι αυστηρή η διαπαιδαγώγησή του για να σκληραγωγηθεί και να αντιμετωπίζει με θάρρος τα προβλήματά του, γιατί κάποια στιγμή θα μείνει μόνο του. Από την άλλη, υπάρχει η πλευρά που τα παρέχει όλα στο παιδί και το κρατάει σε μια γυάλα για να μην πληγωθεί, κάτι που σίγουρα δε λειτουργεί και πολύ καλά. Παρακάτω θα σου παραθέσω μερικά από τα πιο σημαντικά θέματα που απασχολούν ένα μοναχοπαίδι στη ζωή του.
Καλείται να αναλάβει όλες τις υποχρεώσεις που αφορούν την οικογένεια
Ειδικότερα όταν οι γονείς μεγαλώνουν, το άγχος και ο φόβος δυναμώνει καθώς θα πρέπει να φροντίσει μόνο τους για την περίθαλψή τους, ενώ ταυτόχρονα δε θα έχει κάποιον να μοιραστεί τον πόνο και την κούραση που συνεπάγεται όλης αυτής της κατάστασης.
Βιώνει κατά καιρούς μοναξιά
Από την παιδική τους ηλικία, τα μοναχοπαίδια μαθαίνουν να περνούν κάποιες ώρες μόνα τους και σε όλες τις διακοπές, είτε είναι Χριστούγεννα, είτε το καλοκαίρι, ευελπιστούν σε συγκεντρώσεις με ξαδέρφια ή άλλα παιδιά οικογενειακών φίλων για να μη βαρεθούν. Μετέπειτα, σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, επιθυμούν, και καμιά φορά το επιδιώκουν κιόλας, να μένουν μόνα τους, γιατί έτσι έχουν μάθει να χαλαρώνουν, κάτι που πολλές φορές είναι ευεργετικό, αλλά και κάποιες άλλες λειτουργεί σαν τοίχος απέναντι στους άλλους, που θέλουν να βρίσκονται δίπλα τους.
Η υπερπροστασία που δέχεται από τους γονείς
Εφόσον είσαι το μοναδικό παιδί της οικογένειας, όλα τα φώτα είναι πάνω σου κι έτσι οτιδήποτε σωστό ή λάθος γίνεται θέμα συζήτησης που μπορεί να αναλυθεί στο μέγιστο βαθμό. Αυτό μπορεί για κάποιους να ακούγεται τέλειο, αλλά δεν παύει να είναι αρκετά καταπιεστικό και πολλές φορές παρεμβατικό. Ακόμη και 35 χρόνων να φτάσεις, θα πρέπει οπωσδήποτε να τους έχεις ενημερώσει για το μέλλον σου και τι ώρα γύρισες εχθές το βράδυ, κάτι που στις μεγαλύτερες οικογένειες καμουφλάρεται, γιατί το άγχος μπορεί να μοιραστεί στα υπόλοιπα αδέρφια και όλοι μαζί να το πάρετε στην πλάκα, κάτι που δυστυχώς ένα μοναχοπαίδι δεν μπορεί πάντα να αντικρούσει.
Δεν έχει δικαίωμα να κάνει λάθη
Σε κάθε περίπτωση το αίσθημα ευθύνης που βιώνει ένα μοναχοπαίδι απέναντι στους γονείς του, μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά στην πορεία της ζωής του. Ο φόβος μην τυχόν και δυσαρεστήσει τους δικούς του και θεωρηθεί ανεπαρκής άνθρωπος, έχει πολλές φορές αντίκτυπο στις προσωπικές του σχέσεις, καθώς πασχίζει να ικανοποιεί τις ανάγκες των άλλων γιατί αυτό έχει μάθει να κάνει. Επιπλέον, η πίεση που μπορεί να του ασκηθεί στην προσπάθεια του να ακολουθήσει τους ρυθμούς που του επιβάλλονται από κοινωνικά στερεότυπα ή και από τους ίδιους του τους γονείς, δεν αφήνουν περιθώρια να κάνει αυτό που επιθυμεί χωρίς την ενοχή για το τι θα πουν οι άλλοι.
Έχει ενοχές για το τι αφήνει πίσω
Συχνά δυσκολεύεται να πάρει κομβικές αποφάσεις για τη ζωή του όπως ας πούμε να αλλάξει χώρα ή να κάνει μια δουλειά που έχει ρίσκο, γιατί στο μυαλό του έρχεται η εικόνα των γονιών του να μένουν πίσω μόνοι τους κι απροστάτευτοι. Ωστόσο, έχοντας χτίσει μια δυνατή σχέση μαζί τους θέτοντας κάποια απαραίτητα όρια μπορεί να ξεπεράσει τις αναστολές του.
Ένα παιδί ή και περισσότερα, με τα καλά και τα στραβά του ως συνθήκες έχουν πάντα ένα κοινό: Το γεγονός ότι, οι γονείς μας, αυτό που πραγματικά επιθυμούν από εμάς είναι να είμαστε ευτυχισμένοι κι εμείς να έχουμε αναμνήσεις από αυτού, τέτοιες που όταν το έχουμε ανάγκη να ανατρέχουμε σε αυτές και να παίρνουμε κουράγιο και δύναμη.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου