Ό,τι κι αν μας οδηγεί στη βία, τίποτα δε μας δικαιολογεί

Ένα –δυστυχώς– πολύ συχνό φαινόμενο στις μέρες μας είναι αυτό της βίας και της επιθετικότητας. Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε στις ειδήσεις για γυναίκες που βιάστηκαν, που τις χτύπησαν ή και τις σκότωσαν οι σύζυγοί τους, γονείς που σήκωσαν χέρι στα παιδιά τους ή για αγνώστους που επιτίθενται σε ζώα ή περιουσίες. Τι είναι, όμως, αυτό που οδηγεί έναν άνθρωπο στο να γίνει βίαιος; Υπάρχει τρόπος να το αποτρέψει, πρώτα από όλα ο ίδιος κι έπειτα ο περίγυρός του;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο κυριότερος λόγος που οδηγεί ένα άτομο σε μια επιθετική κι άκρως κατακριτέα στάση είναι πρώτα από όλα η έλλειψη αυτοεκτίμησης κι αυτοπεποίθησης. Όταν νιώθεις ανασφάλεια –είτε με τον ίδιο σου τον εαυτό είτε με την κατάσταση– προσπαθείς να επιβληθείς με την ένταση της φωνής σου και με τη δύναμη του σώματός σου. Συνειδητά ή ασυναίσθητα, δημιουργείς τις συνθήκες ώστε εσύ να φανείς ανώτερος έναντι του συνομιλητή σου, με όποιον τρόπο μπορείς.

Υψώνεις τη φωνή σου, η στάση του σώματός σου αλλάζει, προσπαθείς να αποκτήσεις όγκο και να δείχνεις μεγαλύτερος, και το επόμενο βήμα είναι να μειώσεις τον συνομιλητή σου. Όταν, λοιπόν, αισθάνεσαι πως τα επιχειρήματα που διαθέτεις δεν αρκούν, η επιβολή τους μέσω βίαιων πράξεων σου φαίνεται μονόδρομος. Παλεύεις να επιβάλεις τη δική σου άποψη μέσω της έντασης που σταδιακά μπορεί να μετατραπεί σε βία.

Ο θυμός είναι, επίσης, μία απ’ τις αιτίες που πυροδοτούν μια επιθετική έκρηξη. Θυμώνεις σε τέτοιο βαθμό που μπλοκάρεις και δεν ελέγχεις τον εαυτό σου, τα λόγια και τις πράξεις σου. Κι εκεί μπορεί η κατάσταση να ξεφύγει από κάθε μέτρο, με πολύ δυσάρεστα αποτελέσματα. Εν βρασμώ ψυχής, μπορεί να σηκώσεις το χέρι σου, κι εν συνεχεία μπορεί να το μετανιώσεις, αν όμως δε μάθεις να το ελέγχεις, μπορεί να ‘χει καταστροφικές συνέπειες.

Επίσης, ένας άνθρωπος που έχει βιώσει ή ακόμα χειρότερα έχει μεγαλώσει σε ένα βίαιο περιβάλλον είναι πιο πιθανό να γίνει κι ο ίδιος επιθετικός. Είτε το θεωρεί φυσιολογικό ως τρόπο συμπεριφοράς είτε το βλέπει σαν μορφή τιμωρίας κι ανταπόδοσης. «Αφού εγώ έγινα δέκτης σωματικής βίας, θα εκδικηθώ εκείνον που μου την προκάλεσε, μεταφέροντας την ίδια πράξη σε κάποιον τρίτο». Ένας φαύλος κύκλος χωρίς νόημα. Και δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο, η ένταση της βίας να ‘ναι αυξανόμενη απ’ τον έναν αποδέκτη στον άλλο.

Δεν πρέπει να αγνοήσουμε και τη βία σε ανήμπορα κι ανυπεράσπιστα πλάσματα, όπως είναι τα ζώα. Έρευνες έχουν δείξει πως ένας άνθρωπος που είναι βίαιος με τα ζώα και τα βασανίζει, έχει σοβαρές ενδείξεις μιας επικίνδυνης ψυχοπάθειας. Αυτό σπάνια περιορίζεται σε ζώα, μιας και τα θεωρεί «πλάσματα κατώτερης αξίας», και δεν αργεί να περάσει σε αντίστοιχες συμπεριφορές σε ανθρώπους που, κατά τον ίδιο, έχουν ευτελή αξία επίσης ή ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, γιατί διαφέρουν απ’ το συνηθισμένο, γιατί δεν του μοιάζουν. Θύματά του ένα παιδί, μια γυναίκα, ένας άνθρωπος κοινωνικά ή μορφωτικά κατώτερος, ένας ανάπηρος, ένας ομοφυλόφιλος, οποιοσδήποτε δε θεωρείται από το άτομο αυτό φυσιολογικός ή ισάξιός του. Με όποια άρρωστη έννοια των όρων «φυσιολογικός» κι «ισάξιος» το ίδιο το άτομο ορίζει.

Η βία υπάρχει μέσα μας. Είναι σαν ένα καρκινικό κύτταρο, μόνιμα σε αδράνεια. Υπάρχουν εκείνοι που ποτέ δεν πρόκειται να το ξυπνήσουν, ήρεμοι και πρόθυμοι να λύσουν τις όποιες τους διαφορές με τον λόγο και θεωρώντας κάθε πλάσμα ισάξιό τους -ανθρώπινο ή μη. Κι υπάρχουν κι εκείνοι που θα πυροδοτήσουν εκρήξεις. Κι όπως συμβαίνει με κάθε ασθένεια, αν δεν το προλάβεις στην αρχή του και δεν εφαρμόσεις την κατάλληλη αγωγή, μπορεί να σε κατακλύσει και να μην υπάρχει επιστροφή μετά.

Βία: μία λέξη, χιλιάδες σκέψεις κι άπειρα συναισθήματα. Κανένα, όμως, θετικό. Είτε αφορά τη λεκτική, είτε τη συναισθηματική, είτε –ακόμα χειρότερα– τη σωματική. Και φυσικά θα πρέπει να καταδικάζεται σε κάθε της μορφή. Δεν υπάρχει καμία απολύτως δικαιολογία για βίαιες πράξεις. Αν συμβεί μία φορά, είναι στατιστικά βέβαιο πως θα ξανασυμβεί, αν δε ληφθούν μέτρα.

Ένας ψυχολόγος ή ένας σύμβουλος ψυχικής υγείας θα βοηθήσει στη διαχείριση του θυμού, θα συμβάλει στην αποβολή των ψυχικών τραυμάτων και θα σε μάθει πώς να συγκρατείσαι.  Επίσης, μια δραστηριότητα που θα σε βοηθήσει να εκτονώσεις την ενέργειά σου είναι πολύ βοηθητική. Κανένας, όμως, δεν αξίζει να κακομεταχειρίζεται από κάποιον άλλο. Και μην ξεχνάς: Η βία φέρνει βία. Ας σταματήσουμε, λοιπόν, εδώ αυτόν τον κύκλο.