Πολύς ο θυμός κι η έκρηξη έγινε συνήθειο

Στην ταινία «Ασκήσεις Ηρεμίας», ο κατά τ’ άλλα ήρεμος διαφημιστής Ντέιβ Μπάζνικ (Άνταμ Σάντλερ) υποχρεώνεται να παρακολουθήσει μαθήματα καταπολέμησης θυμού από τον ειδικό Μπάντι Ραϊντέλ (Τζακ Νίκολσον), ύστερα από μια παρεξήγηση σε μια δίκη. Ο δόκτωρ Ραϊντέλ όμως εφαρμόζει τόσο ανορθόδοξες μεθόδους, που αντί να ηρεμεί τον Μπάζνικ, τον οδηγεί σε ακόμα χειρότερες εκρήξεις θυμού με τραγελαφικά αποτελέσματα. Αυτό το σενάριο βέβαια είναι μέρος μιας κωμικής ταινίας για όλη την οικογένεια. Τι γίνεται όμως όταν στην πραγματική ζωή αναγκάζεσαι να ζεις με ένα άτομο, για το οποίο οι εκρήξεις θυμού είναι στο καθημερινό μενού του ή ακόμα χειρότερα, εσύ είσαι αυτό το άτομο;

Ας δούμε πρώτα τι είναι όμως ο θυμός. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο θυμός είναι ένα από τα πιο έντονα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει ένα άτομο, κατατάσσεται μάλιστα στα συναισθήματα πάθους, αλλά η πηγή του είναι κάποιο αρνητικό ερέθισμα, όπως μια προσβολή, μια άρνηση, μια ταραχή ή ακόμα και μια απώλεια. Ο θυμός έχει συνήθως δύο αποτελέσματα που μπορεί να προκαλέσει. Το πρώτο είναι η γνωστή μας έκρηξη. Μπορεί λοιπόν το άτομο που βιώνει μια κατάσταση θυμού να αντιδράσει είτε προς την ίδια την πηγή που προκάλεσε αυτό το συναίσθημα, είτε μπορεί να καταπολεμήσει αυτό που νιώθει με το να μετρήσει μέχρι το 10, να πάει μια βόλτα, να πάει στο γυμναστήριο, να κάνει διαλογισμό ή απλά να πάρει μια κάποια απόσταση και μερικές ανάσες.

Σε περιπτώσεις θυμού, το άτομο αφού βγάλει από μέσα του όλη την πίκρα και τον πόνο που το συναίσθημα που νιώθει του προκάλεσε, συνήθως νιώθει τύψεις κι ενοχές, επανέρχεται λοιπόν για να ζητήσει συγνώμη για τη συμπεριφορά του και φροντίζει να λύσει όσο πιο ανώδυνα γίνεται το θέμα και να προχωρήσει απαλλαγμένο πλέον από την όλη ιστορία κι ανακουφισμένο από την πίεση την ίδια. Ήρεμο πλέον συνεχίζει την καθημερινότητά του.

Υπάρχει όμως κι η δεύτερη «αντίδραση» του ατόμου που αισθάνεται να βράζει μέσα του. Είναι η «αντίδραση» της μη δράσης. Δεν κάνει δηλαδή τίποτα απολύτως για να εκτονώσει όλη αυτή την ένταση που νιώθει. Καταπίνει τον θυμό του σε μια διαρκή σιωπή, προσπαθώντας να ηρεμήσει από μόνο του. Αυτό όμως είναι το χειρότερο που μπορεί να κάνει. Μετατρέπει τον εαυτό του σε μια «χύτρα ταχύτητας», συσσωρεύοντας τον θυμό του ως άλλον ατμό, βράζοντας ασταμάτητα, έχοντας όμως κλειστή τη βαλβίδα εκτόνωσης της πίεσης. Ο «ατμός» όμως αυτός, πιέζοντας συνεχόμενα κι ασταμάτητα για να βρει μια διέξοδο για να εκτονωθεί, φτάνει σε ένα τέτοιο σημείο που σκάει το περίβλημα στο οποίο έχει κλειστεί.

Δυστυχώς σε τέτοιες περιπτώσεις, οι συνέπειες είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό μοιραίες, είτε για το ίδιο το άτομο, μιας και δεν είναι λίγες οι φορές που καταπιέζοντας τον θυμό του φτάνει σε ένα σημείο να βλάψει την ίδια του την υγεία με ένα καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο, είτε προς τον περίγυρό του, κάνοντας μια έκρηξη τόσο μεγάλη κι απρόβλεπτη που, σε ακραίες καταστάσεις που μπορούν να φέρουν μέχρι και μοιραία αποτελέσματα.

Οι ελεγχόμενες εκρήξεις θυμού, όσο κι αν μας ακούγεται παράλογο κι ίσως και τρελό σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι μια απόλυτα υγιής εκδήλωση συναισθημάτων. Κι από θέμα υγείας κι από θέμα ψυχολογίας. Ο καταπιεσμένος θυμός, ειδικά εάν προέρχεται από την παιδική ηλικία, μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο να αποκτήσει ψυχικά τραύματα ή ακόμα και νοσήματα, ή και πλήρη απάθεια. Γενικότερα, ένα άτομο που δεν εκτονώνει ένα αίσθημα θυμού, συνήθως είναι κάποιος που δεν εκδηλώνει κανένα συναίσθημά του κι όπως γνωρίζουμε πολύ καλά πλέον, ύστερα από χρόνια ερευνών και μελετών, τα καταπιεσμένα συναισθήματα δεν έχουν καλή κατάληξη.

Από την άλλη, δεν είναι καθόλου σώφρον να περάσουμε στο άλλο άκρο. Δε χρειάζεται να είμαστε μόνιμα στην τσίτα, να αρπαζόμαστε με το παραμικρό και σε κάθε υποψία αδικίας να θυμίζουμε τον Βεζούβιο και να μετατρέπουμε σε απανθρακωμένη Πομπηία τα πάντα γύρω μας. Στα πάντα υπάρχει μέτρο κι αν δε γνωρίζουμε εμείς τη λειτουργία της βαλβίδας αποσυμφόρησης της έντασης, ένας ειδικός είναι πάντα η καλύτερη ιδέα που θα μας διδάξει τον σωστότερο τρόπο ελέγχου του θυμού μας.

Τέλος, μπορούμε πάντα να απομακρυνθούμε από εκείνες τις καταστάσεις που μας πυροδοτούν τον θυμό μέσα μας. Εμείς επιλέγουμε τις μάχες μας και μια μάχη όταν είμαστε σε έξαλλη κατάσταση, συνήθως είναι μια χαμένη μάχη. Χάνουμε το μέτρο και το δίκιο μας , οπότε χάνουμε και τη μάχη την ίδια. Οι διπλωματικές σχέσεις έχουν πάντα καλύτερα αποτελέσματα, οπότε οφείλουμε να κατευνάζουμε τα πνεύματα δια της διπλωματικής οδού σε όλες τις περιπτώσεις.