Η ματαιοδοξία κρύβει και κάμποση ανασφάλεια

Η ιδιότητα του ματαιόδοξου ανθρώπου; Να νοιάζεται κανείς και να επιδιώκει πράγματα ανούσια, κενά ­–με μια πρόχειρη ματιά στο λεξικό– και μάλιστα να τα επιδεικνύει όσο περισσότερο μπορεί. Προφανώς, όλο και κάποιος απ’ το περιβάλλον σου έρχεται στο μυαλό σου όταν ακούς αυτόν τον ορισμό. Μπορεί και περισσότερα άτομα γύρω σου να ορίζουν έτσι ματαιόδοξα τη συμπεριφορά τους, όπως επίσης υπάρχουν πολλές πιθανότητες να φέρεσαι έτσι κι εσύ, είτε σε μικρότερο είτε σε μεγαλύτερο βαθμό.

Και δεν είναι κάτι τραγικά αρνητικό, αρκεί να υπάρχει αυτογνωσία. Ένα απλό quiz: Βαριέσαι να μιλάς για πιο εσωτερικά θέματα, όπως πολιτική, θρησκεία, στόχοι, όνειρα, αγάπη, παγκόσμια ειρήνη και ούτω καθ’ εξής; Κι όχι απλά βαριέσαι, αλλά το θεωρείς και cool τα μόνα θέματα συζήτησής σου (αλλά κι η ζωή σου γενικότερα) να περιστρέφονται γύρω απ’ την ύλη, όπως για παράδειγμα να σε απασχολούν αποκλειστικά η μόδα, τα λεφτά, τι έφαγες χθες και πού θα πας για να βγάλεις τα πιο γαμάτα stories; Αναζητείς όλο και περισσότερο κοινωνική αναγνώριση, κάποιου είδους δόξα, σίγουρα φήμη και θέλεις να έχεις μια κάποια εξουσία πάνω στους ανθρώπους; Τότε ναι, πληροίς τις προϋποθέσεις κι η ζυγαριά τείνει στο χαρακτηρισμό σου ως ματαιόδοξο.

Οι ματαιόδοξοι ακολουθούν μια βασική γραμμή πλεύσης. Είναι επιφανειακοί μέχρι το κόκαλο, το 90% της ζωής τους είναι η εικόνα τους και τους νοιάζει μόνο πώς θα αποκτήσουν όλο και περισσότερα, με κάθε κόστος. Στη ζωή τους, λοιπόν, το μόνο που κυνηγάνε είναι οτιδήποτε έχει να κάνει με την εικόνα τους, τα λεφτά, τον υλισμό γενικότερα. Γι’ αυτό φέρονται και δείχνουν σνομπ. Προσπαθούν να το παίξουν ανώτεροι και να αποδείξουν την αξία τους μέσα από αυτά που έχουν ή έστω από αυτά που δείχνουν ότι έχουν.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι ανθρώπων σε κάθε κοινωνία κι ο καθένας κάνει τις επιλογές του για τους λόγους του. Απλά συνήθως στη συγκεκριμένη κατηγορία μπορείς να δεις τι οδηγεί σε αυτή τη στάση: Η ανασφάλεια. Η ανασφάλεια ότι ίσως δε γίνουν αποδεχτοί αν δεν τα κάνουν όλα αυτά, πως δεν είναι αρκετοί. Ανασφάλεια πως αν φανεί κάτι παραπάνω από αυτά που έχουν στο μυαλό τους, πέρα από αυτά που ασχολούνται οι πολλοί, θα εκτεθούν στους άλλους. Γιατί για τους ματαιόδοξους οι άλλοι είναι τα μέτρα και τα σταθμά τους, σύμφωνα με αυτούς ορίζουν τον εαυτό τους, κοιτώντας πώς λειτουργούν οι άλλοι κι όχι πώς θα ήθελαν οι ίδιοι να λειτουργήσουν. Μέχρι που κάποια μέρα ξυπνάνε κι αναρωτιούνται πού πήγαν οι δήθεν φίλοι τους, που προσπαθούσαν να εντυπωσιάσουν.

Ο ματαιόδοξος κυριαρχείται σε γενικές γραμμές από μια νοοτροπία που ταΐζει την απληστία και την πλεονεξία του -κι αυτός ο τρόπος σκέψης με τη μέρα βρίσκει όλο και περισσότερους αποδέκτες. Σε μια εποχή του φαίνεσθαι και της εικόνας, δικαιολογημένα πολλοί πιστεύουν πως μπορούν να δείξουν την αξία και τη δύναμή τους με όσα έχουν. Γιατί έτσι έμαθαν. Είδαν ανθρώπους να σέβονται άλλους για όσα έχουν κι όχι για όσα είναι.

Στον αντίποδα, σε εξοργίζει αυτή η συμπεριφορά, αυτό το τουπέ κι ο σνομπισμός τους. «Ποιοι νομίζουν ότι είναι αυτοί και το παίζουν έτσι;» αναρωτιέσαι. Στην πραγματικότητα, όμως, κάθε χαρακτήρας διαμορφώνεται απ’ τον κύκλο ζωής, τα βιώματα και τις προτεραιότητές του. Ίσως είναι σνομπ γιατί έτσι έμαθε να είναι, έτσι νιώθει ασφαλής με τον εαυτό του, αφού αυτή είναι η άμυνά του, έτσι σκεπάζει την αλήθεια του.

Κάνε ένα βήμα πίσω, προσπάθησε να δεις μέσα κι όχι μόνο εξωτερικά αυτόν τον άνθρωπο και θα καταλάβεις. Θα καταλάβεις ότι είναι απλά φοβισμένος απ’ τον ίδιο του τον εαυτό, βυθισμένος στην ανασφάλειά του, στην εσωτερική του έλλειψη, στο συναισθηματικό κενό και το αίσθημα του ανικανοποίητου, που προσπαθεί επιφανειακά να καλύψει. Γιατί είτε όντως έχει τα υλικά αγαθά που προσπαθεί να προβάλλει είτε όχι, ποτέ δε θα είναι ευχαριστημένος κι ευτυχισμένος, αφού πάντα θα ζητά περισσότερα.

Κι αν είσαι εσύ που κατέληξες άπληστος και προτιμάς να παίρνεις τη λάμψη σου απ’ την αποδοχή και τον εντυπωσιασμό των άλλων κι όχι απ’ τον εαυτό σου, σκέψου, πότε ένιωσες πιο γεμάτος; Όταν πέτυχες επιτέλους ένα στόχο σου, ένα ολόδικό σου όνειρο, ή όταν μάζεψες τα περισσότερα like στο Instagram; Όταν έκανες κάτι επειδή το έκανε κι ο διπλανός σου και το επιβάλλει εποχή, ή όταν έκανες κάτι γιατί το λαχταρούσες εσύ;

Η ματαιοδοξία μπορεί να νιώθεις ότι σε πάει μπροστά, αλλά στην ουσία μένεις στάσιμος, μη μπορώντας να δεις πίσω απ’ το δάχτυλό σου. Υπάρχει μόνο το «εγώ» κι η (μάλλον προσποιητή) αλαζονεία του. Μα οι κενές φιλοδοξίες σου για το εφέ είναι για λίγο, ενώ η αλήθεια σου για πάντα.