Τα ριάλτι θα ‘ναι στη μόδα όσο μας ενδιαφέρει το κουτσομπολιό

Ένα απ’ τα πιο έντονα φαινόμενα ανέκαθεν είναι η ενασχόληση των ανθρώπων με τις ζωές των διπλανών και των παραδιπλανών τους. Κατά περιπτώσεις φτάνει λίγο και στα όρια της εμμονής, παρατηρώντας και σχολιάζοντας τις κινήσεις άλλων, ενώ στην τελική δεν τους πέφτει κανένας λόγος -κι ας νομίζουν ότι τους αφορούν όλα.

Όλη αυτή η αδιακρισία μας βρίσκει έδαφος να εξωτερικευτεί αφού σε όλους αρέσει το κουτσομπολιό, όλοι θέλουν είτε θετικά είτε αρνητικά να ασχολούνται έστω και λίγο με το τι κάνει κάποιος άλλος. Άλλοι, λοιπόν, θα παρατηρήσουν τη ζωή κάποιου τρίτου γιατί να εμπνευστούν θαυμάζοντάς την κι άλλοι για να την επικρίνουν, ώστε να νιώσουν καλύτερα οι ίδιοι με τον εαυτό και τη μιζέρια τους. Και στις δύο περιπτώσεις το σίγουρο είναι πως ασχολούνται.

Ακριβώς, λοιπόν, γιατί σε όλους αρέσει να ασχολούνται με κάποιον τρόπο και για όποιον λόγο με κάποιον άλλο (ή με πολλούς άλλους), είναι και πάντα στη μόδα τα ριάλιτι σόους. Από εποχές Big Brother που Πρωτοχρονιάτικα όλοι ασχολιόντουσαν με το αν κέρδισε ο Πρόδρομος ή ο Τσάκας, μέχρι και σήμερα με το Survivor, το Power of love και το Next top model, βλέπουμε ότι και στην Ελλάδα η τάση αυτή καλά κρατεί. Ένας εύκολος τρόπος να κουτσομπολέψεις, χωρίς να εκτεθείς ή να κακοχαρακτηριστείς αφού αυτό κάνουν όλοι κι αυτός είναι κι ο σκοπός του συγκεκριμένου προγράμματος. Κι αφού το προϊόν διαχρονικά πουλάει, η τηλεόραση μας το σερβίρει. Πότε, όμως, αυτή η ανάγκη για σχολιασμό και «κοινωνικό ενδιαφέρον» αρχίζει να γίνεται τρομακτικά επικίνδυνη;

Γιατί μας αρέσει τόσο πολύ αυτό το κοίταγμα απ’ την κλειδαρότρυπα; Γιατί έτσι ξεφεύγουμε απ’ τη δική μας καθημερινότητα, θα πουν κάποιοι. Γιατί μας αρέσει να γελάμε με τα χάλια των άλλων, θα πουν άλλοι. Γιατί έχουμε κάτι να συζητάμε, γιατί ταυτιζόμαστε με αυτό που βλέπουμε, γιατί μας διασκεδάζει κι άλλα τόσα μπορεί να πει κάποιος, χωρίς να το αναλύσει και πολύ.

Όσο και να προσπαθείς να δικαιολογήσεις την ψυχολογία σου ως τηλεθεατής, προφανώς και τις όχι και τόσο ποιοτικές επιλογές σου, τόσο εθίζεσαι σε μια υποκουλτούρα, που δε σου προσφέρει ουσιαστικά τίποτα. Δεν ξεφεύγεις μπαίνοντας στη θέση ενός άλλου, προφανώς γιατί τα τηλεοπτικά πρότυπα είναι πλαστά άρα αδύνατον να σου μοιάζουν και κυρίως γιατί περισσότερο σε αγχώνουν και σε πιέζουν, ρίχνοντάς σε συγκρίσεις. Η ζήλια είναι σίγουρα κάτι που σ’ απομακρύνει απ’ την ευτυχία σου. Κι η ενασχόληση με τις ζωές άλλων θεωρώντας πως έχεις λυμένα όλα τα δικά σου θέματα μόνο πίσω σε κρατάει.

Αν, απ’ την άλλη, παρακολουθείς κάτι που θεωρείς κατώτερό σου για να ανεβάσεις (ίσως κι ασυνείδητα) εσένα, χλευάζοντας κι υποτιμώντας ένα προϊόν που εσύ ο ίδιος συντηρείς βλέποντάς το, αλήθεια, πιστεύεις πως αυτός ο τρόπος μπορεί να λειτουργήσει υπέρ σου, ανεβάζοντας πραγματικά την αυτοπεποίθησή σου; Πότε ήταν η τελευταία φορά που κοιτάχτηκες στον καθρέφτη κι έκανες την αυτοκριτική σου; Προφανώς όσοι συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα αποφάσισαν από μόνοι τους να εκτεθούν και περιμένουν (φαντάζομαι) και τα αρνητικά και τα θετικά σχόλια, αλλά οι προσβολές κι οι κακίες που σκορπάς, λένε περισσότερα για εσένα παρά για εκείνους στους οποίους απευθύνεσαι.

Για όποιον λόγο και να αποφάσισε κάποιος να μπει σε ένα τέτοιο παιχνίδι, ακόμα κι ο πιο επιφανειακός λόγος να είναι, εσύ γιατί να τον κρίνεις, πόσο μάλλον να τον βρίσεις; Επηρεάζει με κάποιον τρόπο τη δική σου ζωή; Ας μην ξεσπάμε τα δικά μας ελλείμματά πάνω σε (άγνωστους) άλλους.

Κι αν πάλι, ορισμένοι τα παρακολουθούν για να ‘χουν κάτι να συζητάνε με την παρέα τους, όπως λένε, πέρα απ’ το ότι θα έπρεπε να τους τρομάζει το αν δεν έχουν κάτι ουσιαστικότερο να πουν για τη ζωή, τα όνειρα, έστω τη δική τους καθημερινότητα κι όχι κάποιων που δε γνωρίζουν, αποδέχονται έτσι και παγιώνουν μια κατάσταση θεωρώντας την παρακολούθηση απ’ την κλειδαρότρυπα κάτι απολύτως φυσιολογικό.

Τα ριάλιτι δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα θέαμα που αντανακλά την αισθητική και την ποιότητα της κοινωνίας. Για να παραμένουν διαχρονικά ψηλά στις προτιμήσεις του κοινού, σημαίνει πως τα αποδέχεται και τα επιλέγει η πλειοψηφία, κι αυτό είναι πιο τρομακτικό απ’ το ίδιο το τηλεοπτικό προϊόν.

Ο καθένας ας το ερμηνεύσει όπως θέλει, απλώς ας αναρωτηθούμε τουλάχιστον: Είναι φυσιολογικό να μένουμε απαθείς στη δική μας ζωή, παρατηρώντας τις ζωές άλλων; Να ανεχόμαστε ή να μην τολμάμε, αλλά να κρίνουμε για όλους τους υπόλοιπους από έναν καναπέ, ενώ ονειρευόμαστε ποιοι θα θέλαμε να είμαστε;