Έτσι εξηγείται γιατί φοβάσαι τους κλόουν!

Οι αιτίες από τις οποίες μπορεί να προκαλείται το αίσθημα του φόβου στους ανθρώπους είναι πολλές κι οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, προσωπικούς και κοινωνικούς. Κάποιες φοβίες είναι αρκετά κοινές και γίνονται κατανοητές εύκολα από τους γύρω μας- όπως ο φόβος για το ύψος ή για τον βυθό της θάλασσας- ενώ κάποιες άλλες είναι πιο ιδιαίτερες και μπορεί να χρειάζεται βαθύτερη ανάλυση προκειμένου να εξηγηθούν. Ένας από τους πιο παράδοξους- για πολλούς- φόβους των ανθρώπων είναι αυτός που προκαλείται στην όψη ενός κλόουν.

Στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, ο φόβος για τους κλόουν αναφέρεται ως «coulrophobia». Πρόκειται για μια φοβία που μπορεί να εμφανίζεται τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά, ενώ η ελλιπής στοχευμένη έρευνα σε σχέση με το ζήτημα αυτό διατηρεί μέχρι σήμερα μια ασάφεια αναφορικά με την προέλευση της φοβίας. Γενικά, πάντως, φαίνεται να υπάρχουν κάποιες λογικές εξηγήσεις σε σχέση με την επιφυλακτική στάση που μπορεί να διατηρεί ένας άνθρωπος απέναντι σε έναν κλόουν. Για παράδειγμα, το έντονο μακιγιάζ ενός κλόουν κρύβει, όχι μόνο την ταυτότητα του ατόμου, αλλά και τα όποια συναισθήματά του. Έτσι, ενώ φαινομενικά μπορεί να χαμογελά, στην ουσία ο άνθρωπος που τον υποδύεται μπορεί και να είναι οργισμένος, απαθής, ειρωνικός, ακόμα και σε παροξυσμό. Το ίδιο το μακιγιάζ μπορεί από μόνο του να είναι τρομακτικό, καθώς αποδίδει μια εικόνα που σαφώς δεν είναι φυσική και παραπέμπει σε μη ανθρώπινη, κάτι που είναι εύκολο να τρομάζει κάποιους.

Σημαντικό στοιχείο, επίσης, είναι το γεγονός ότι οι κλόουν έχουν συνδεθεί με αρνητικές απεικονίσεις σε διάφορες κουλτούρες. Για παράδειγμα, ο Αμερικανός κατά συρροή δολοfόνος της δεκαετίας του 1970, John Wayne Gacy -ο οποίος συμμετείχε ως “Πόγκο ο Κλόουν” σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις και παιδικά πάρτι– συνέδεσε τον χαρακτήρα αυτό με τον τρόμο. Ας μην ξεχνάμε ότι και σε διάφορες κινηματογραφικές παραγωγές, όπως το «It» του Stephen King, στην εικόνα του κλόουν αποδίδεται το απόλυτο κακό.

Σε δημοσκόπηση που έγινε στις Η.Π.Α. το 2016, αναδείχθηκε ότι οι πολίτες φοβούνταν περισσότερο τους κλόουν παρά μια τρομοκρατική επίθεση, ή ακόμα και τον θάνατο. Σε πιο πρόσφατη έρευνα, συμμετείχε ένα δείγμα 987 ατόμων μεταξύ 18 κι 77 ετών από όλο τον κόσμο το οποίο συμπλήρωσε ένα ψυχομετρικό ερωτηματολόγιο προκειμένου να εκτιμηθεί ο επιπολασμός και η σοβαρότητα της φοβίας απέναντι στους κλόουν. Μερικά από τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας  ήταν και τα παρακάτω:

• Το 53,5% του δείγματος ανέφερε ότι φοβάται τους κλόουν, ως έναν βαθμό.

• Το 5% ανέφερε ότι φοβάται εξαιρετικά τους κλόουν και μάλιστα, η φοβία αυτή ήταν εντονότερη σε σχέση με σχέση με την κλειστοφοβία, τον φόβο για το νερό και τα ύψη, μεταξύ άλλων.

• Οι γυναίκες φοβούνται πιο συχνά τους κλόουν, σε σύγκριση με τους άνδρες, αν και δεν μπορεί να ξεκαθαριστεί ο λόγος που συμβαίνει αυτό. Τα αποτελέσματα σε σχέση με την ένταση του φόβου αυτού, όμως, ομοιάζουν με ερευνητικά συμπεράσματα που καταδεικνύουν ότι οι γυναίκες φοβούνται, επίσης, περισσότερο τα φίδια και τις αράχνες.

Σε σχέση με την προέλευση του φόβου, όσοι από το δείγμα της έρευνας -το 53,5%- είχαν αναφέρει ότι φοβούνται τους κλόουν συμπλήρωσαν κι επόμενο ερωτηματολόγιο όπου ως βασικές αιτίες του εν λόγω φόβου προσδιορίστηκαν οι παρακάτω:

1. Το έντονο make-up που χρησιμοποιούν οι κλόουν τους κάνει να δείχνουν εξωπραγματικοί και τρομακτικοί, κάτι που συμβαίνει και με πολλές κούκλες.
2. Τα έντονα χαρακτηριστικά στο πρόσωπο των κλόουν, μεταδίδουν μια ξεκάθαρη αίσθηση απειλής.
3. Το make-up καλύπτει τα όποια συναισθήματα και προκαλεί αβεβαιότητα.
4. Το χρώμα του make-up ενός κλόουν θυμίζει θάνατο ή τραυματισμό με αίμα, κάτι που μπορεί να προκαλεί αποστροφή και δυσφορία.
5. Η απρόβλεπτη συμπεριφορά τους κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν άβολα.
6. Ο φόβος για τους κλόουν μπορεί να μεταδίδεται μέσα στο περιβάλλον της οικογένειας.
7. Μπορεί να έχει προηγηθεί κάποια άσχημη εμπειρία όπου ενεπλάκη κάποιος κλόουν.

Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, λοιπόν, φαίνεται ότι τελικά ο φόβος απέναντι στους κλόουν δεν είναι και τόσο παράδοξος. Η στάση που κρατά ο καθένας απέναντι σε μια τέτοια εικόνα σίγουρα εξαρτάται από τις εμπειρίες του, αλλά ένα υπερβολικά μακιγιαρισμένο πρόσωπο με ένα απόκοσμο χαμόγελο που κάνει διαρκώς απρόβλεπτα πράγματα, μπορεί εύκολα να γίνει γκροτέσκο και να προκαλέσει φόβο.