Μετά την πρόσφατη απόφαση των Ταλιμπάν του Αφγανιστάν να κλείσουν τα ινστιτούτα ομορφιάς για τις γυναίκες, μια νέα περίεργη- τουλάχιστον- πρωτοβουλία πήρε η Ιαπωνία για να μας καταδείξει εκ νέου τον μακρύ δρόμο που χρειάζεται να διανύσουν κάποιες γυναίκες του κόσμου, προκειμένου ν’ αντιμετωπιστούν ως ισότιμες με τους άνδρες.
Οι δημοτικές αρχές της πόλης Onomichi στην επαρχία της Χιροσίμα μοίρασαν φυλλάδια σε εγκυμονούσες γυναίκες τα οποία ανέφεραν οδηγίες για τον τρόπο που αυτές οφείλουν να φροντίζουν τους συζύγους τους. Τα όσα προτείνονταν στα φυλλάδια αυτά, προήλθαν από έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί το 2017 στην περιοχή σχετικά με το ποια πρέπει να είναι η στάση των γυναικών απέναντι στα παιδιά και τους συντρόφους τους.
Όπως αναφερόταν στα εν λόγω έντυπα, που μετά από διαμαρτυρίες αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία, ο γυναικείος και ο ανδρικός εγκέφαλος λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο. Οι άνδρες λειτουργούν με βάση τις θεωρίες, ενώ οι γυναίκες σύμφωνα με το συναίσθημα. Σημασία έχει να εντοπίζονται οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών και, κατά συνέπεια, καθένας να αναλαμβάνει τους ρόλους του, σύμφωνα με το φύλο του. Επιπρόσθετα, στα φυλλάδια αναφερόταν ότι οι γυναίκες μπορεί να γίνονται εκνευριστικές για τους άνδρες, εάν απασχολούνται μόνο με τη φροντίδα των παιδιών και δεν κάνουν τις δουλειές του σπιτιού, προσθέτοντας ότι υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να τους ευχαριστήσουν όπως το να τους μαγειρεύουν, να τους κάνουν μασάζ και να τους καλωσορίζουν στο σπίτι με χαμόγελο.
Λαμβάνοντας, υπόψιν, λοιπόν τις παραινέσεις των εν λόγω εντύπων οι νέες μητέρες οφείλουν να αναλαμβάνουν όλες τις υποχρεώσεις των παιδιών και του σπιτιού και μάλιστα χωρίς να δυσανασχετούν, ή να εκδηλώνουν αισθήματα κόπωσης. Αντίθετα, οφείλουν να είναι συνεπείς και νοικοκυρές, να έχουν ένα μόνιμο χαμόγελο στα χείλη και στο καπάκι να εκτελούν και χρέη μασέρ. Εάν δεν είχε όντως συμβεί το γεγονός και οι αντιδράσεις που προκάλεσε με αποτέλεσμα ο δήμαρχος της πόλης να απολογηθεί με δημόσια ανάρτησή του και να αναστείλει την κυκλοφορία των εντύπων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι επρόκειτο για καθυστερημένη πρωταπριλιάτικη φάρσα. Φαίνεται, όμως, ότι σε μια τόσο αυστηρά πατριαρχική κοινωνία, όπως αυτή της Ιαπωνία, η συμπεριφορά των γυναικών και η συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή περνά από το μικροσκόπιο, ενώ οι άνδρες μένουν στο απυρόβλητο.
Το πρόσφατο αυτό παράδειγμα, βέβαια, εδράζεται στη μακραίωνη και βαθιά ριζωμένη στερεοτυπική αντίληψη που υπάρχει στην κουλτούρα της Ιαπωνίας σε σχέση με τη θέση της γυναίκας. Οι αντιλήψεις του Κομφούκιου έχουν επηρεάσει βαθιά τις στάσεις των Ιαπώνων έναντι των φύλων. Σύμφωνα με τον Κομφούκιο, οι άνδρες είναι ηγέτες των οικογενειών και οι γυναίκες είναι εξαρτώμενες από αυτούς. Σε μια υγιή κοινωνία, οι γυναίκες αναμένεται να παντρεύονται, να αποκτούν απογόνους και να φροντίζουν το νοικοκυριό. Μέχρι τα μέσα, περίπου, του προηγούμενου αιώνα οι γάμοι στην Ιαπωνία είχαν τη μορφή συμβολαίου με όρους, όπου εάν η γυναίκα δεν κατάφερνε να γεννήσει απογόνους ή προκαλούσε προβλήματα στην οικογένεια του συζύγου μπορούσε να επιστραφεί στους γονείς της. Ιδανικά, έμεναν κάτω από την ίδια στέγη τρεις γενεές Ιαπώνων. Ευτυχισμένη θεωρείτο μόνο η παντρεμένη γυναίκα, ενώ όσες δεν είχαν παντρευτεί μέχρι την ηλικία των 27 ετών βίωναν τον κοινωνικό αποκλεισμό. Μέχρι και σήμερα η μητέρα θεωρείται full-time γονέας στην Ιαπωνία, ενώ οι άνδρες αφιερώνουν ελάχιστο χρόνο στην απασχόληση των παιδιών και σε οικιακές εργασίες. Χαρακτηριστικό είναι, επίσης, το γεγονός ότι η απόκτηση παιδιών είναι συνδεδεμένη με τον ιερό θεσμό του γάμου στην Ιαπωνία. Μόλις το 2% των γεννήσεων αφορούν σ’ ανύπαντρες μητέρες στη χώρα. Τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην Ιαπωνία προέρχονται από την παραδοσιακή δομή της οικογένειας, ένα σύστημα που αναφέρεται ως ie. Με βάση το σύστημα αυτό οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της ζωής τους διέρχονται από τρία στάδια υποτέλειας. Μέχρι να παντρευτούν είναι υποτελείς στους πατέρες τους, όταν παντρευτούν γίνονται υποτελείς στους συζύγους και όταν ωριμάσουν γίνονται υποτελείς στους γιους τους.
Οι γυναίκες στην Ιαπωνία προσπαθούν συνεχώς να διευρύνουν τον ρόλο και τη συμμετοχή τους στην κοινωνία, αλλά αυτό δεν είναι εύκολο. Πέρα από τις παραδοσιακές αντιλήψεις που είναι δύσκολο να καμφθούν, η συμμετοχή τους στην εργασία είναι δυσχερής λόγω του γεγονότος ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις στη χώρα απαιτούν πολλές υπερωρίες, κάτι που είναι δύσκολο να υποστηριχθεί από γυναίκες που έχουν οικογένεια. Πολλές απ’ αυτές δεν επιστρέφουν στην εργασία τους μετά τη γέννα, λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων. Έτσι, οι θέσεις εργασίας τους είναι σταθερά λιγότερο αμειβόμενες σε σχέση με τους άνδρες, ενώ η άνοδος στη διοικητική ιεραρχία σχεδόν αποκλείεται.
Μέσα σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, για κάποιους το να δίνουν οδηγίες στις νέες μητέρες για το πώς θα φροντίσουν τους άνδρες τους θεωρήθηκε απόλυτα φυσιολογικό κι αναμενόμενο, ενώ φυσικά απέκλεισαν το ενδεχόμενο να σκεφτούν τις συνέπειες που θα είχε η μiσογυνιστική τους άποψη. Σαφώς και οι παραδόσεις κάθε λαού είναι σεβαστές, αλλά μέχρι το σημείο που δεν ορίζουν τη ζωή και το μέλλον της γυναίκας, των μειονοτήτων και του κάθε ανθρώπου.
Συντάκτης: Σοφία Γουρνά
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
