«Το μέρος»: Tο πιο απλό αλλά και χειρότερο βασανιστήριο των φυλακών

Οι άνθρωποι, κατά κανόνα και διαχρονικά, καταλήγουν εσώκλειστοι σε σωφρονιστικά ιδρύματα διότι έπραξαν αδικήματα -άλλοι πολύ βαριά άλλοι λιγότερο σημαντικά- με κάποιους από αυτούς, όμως, να έχουν βιώσει καταστάσεις που ξεπερνούν τα όρια της νομικά προσδιοριζόμενης τιμωρίας που τους έχει επιβληθεί. Έχουν βασανιστεί σκληρά, ενδεχομένως και παράνομα, με κάθε δυνατή μέθοδο. Σε όλες τις φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας, ένα μέρος των φυλακισμένων υποβάλλεται σε βασανιστήρια από διοικητές φυλακών και σωφρονιστικούς υπαλλήλους οι οποίοι νομίζουν ότι έχουν το δικαίωμα να καταπατούν ανθρώπινα δικαιώματα στο όνομα των γαλονιών τους.

Ένα από τα πιο σκληρά, τα οποία έχουν επιβληθεί σε φυλακισμένους, είναι το να τους οδηγούν σε ειδικά κελιά όπου αναγκάζονται να στέκονται όρθιοι για ώρες, μέσα σε ένα συγκεκριμένοτετράγωνο πλαίσιο. Φαινομενικά, αυτό μπορεί να μην ακούγεται τόσο απάνθρωπο όσο το να τους ασκηθεί σωματική βία, λόγου χάρη, αλλά το να στέκεται κάποιος όρθιος κι ακίνητος για πολλές ώρες μέσα σε ένα μικρό τετραγωνάκι, μπορεί να είναι κανονικό μαρτύριο. Μετά από κάποιο διάστημα ωρών ο άνθρωπος που στέκεται όρθιος κι ακίνητος αρχίζει να πονάει φριχτά, ενώ σταδιακά οδηγείται στην εξάντληση. Όπως χαρακτηριστικά έχει αναφερθεί από τους ειδικούς ανακρίσεων της CIA, μια τέτοια τακτική μετατρέπει έναν φυλακισμένο σε βασανιστή του εαυτού του.

Τέτοιου είδους κελιά υπήρχαν σε διάφορες ιστορικές περιόδους ως τιμωρία για τους φυλακισμένους. Το πρώτο πείραμα με την επιβολή απομόνωση έγινε το 1829 στις Ηνωμένες Πολιτείες και συγκεκριμένα σε σωφρονιστικό ίδρυμα στη Φιλαδέλφεια. Εφαρμόστηκε διότι πίστευαν ότι οι κρατούμενοι που απομονώνονται σε πέτρινα κελιά με μόνο μια Βίβλο, θα αξιοποιήσουν τον χρόνο για να μετανοήσουν, να προσευχηθούν και να κάνουν ενδοσκόπηση. Αλλά πολλοί από τους κρατούμενους τρελαίνονταν, @τοκτονούσαν ή δεν ήταν πλέον σε θέση να ενταχθούν κοινωνικά μετά τον εγκλεισμό με αποτέλεσμα η μέθοδος να εγκαταλειφθεί.

Στο τέλος του 19^ου αιώνα, όμως, ο διοικητής των φυλακών Φόρσομ στην Καλιφόρνια την επανέφερε με ακόμα πιο ακραίο τρόπο, για να τιμωρήσει τους απείθαρχους κρατούμενους. Τους οδηγούσαν στο λεγόμενο «μέρος» όπου ήταν υποχρεωμένοι να στέκονται όρθιοι μέσα σε έναν κύκλο διαμέτρου 60 εκατοστών για δύο τετράωρα ανά ημέρα, για όσο διάστημα είχε αποφασίσει ο διοικητής των φυλακών. Η ύπαρξή κελιών αυτής της μορφής, όμως, έγινε ευρύτερα γνωστή όταν τα χρησιμοποίησαν οι Ναζί στη Γερμανία.

Χώροι για να στέκονται άνθρωποι απομονωμένοι υπήρχαν και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Νταχάου και στο Άουσβιτς, από στοιχεία που έδωσαν σε δίκες πολλοί κρατούμενοι που επέζησαν. Στο Νταχάου, οι κρατούμενοι έμπαιναν στο κελί σέρνοντας το σώμα τους μέσα κι όταν κατάφερναν να σταθούν όρθιοι δεν μπορούσαν να κάνουν κανέναν ελιγμό, λόγω της στενότητας του χώρου. Αν κατάφερναν να κοιμηθούν, το έκαναν σε όρθια στάση, ενώ ακόμα και το λίγο νερό και ψωμί που τους έδιναν, έπρεπε να τα καταναλώσουν στην ίδια θέση. Ένας άνθρωπος μπορεί να έμενε στην κατάσταση αυτή για μέρες. Το διάστημα για το οποίο έμεναν οι άνθρωποι στο κελί δεν ήταν σταθερό κι ήταν στη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε Ναζί Διοικητή, ενώ εξαρτιόταν κι από το ποιο παράπτωμα είχε διαπράξει ο κρατούμενος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αιτιών που μπορούσαν να οδηγήσουν έναν άνθρωπο από τους Ναζί σε ένα τέτοιο κελί ήταν το ότι μπορεί να είχε ζητήσει μια δεύτερη μερίδα φαγητό ή γιατί είχε μαζέψει ένα μήλο από κάποιο δέντρο, χωρίς πρώτα να έχει ζητήσει άδεια για να κάνει κάτι τέτοιο.

Δυστυχώς, το εν λόγω βασανιστήριο με την ίδια μορφή ή και με παραλλαγές εντοπίζεται και σε άλλες φυλακές του κόσμου μέχρι και σήμερα. Στην Κίνα, το κελί έχει χαμηλότερο ύψος από τον φυλακισμένο, ενώ οι διαστάσεις είναι μετρημένες, έτσι ώστε το άτομο που βρίσκεται εκεί να μην μπορεί ούτε να σταθεί όρθιο, αλλά ούτε και να ξαπλώσει. Επίσης, ο φυλακισμένος μπορεί να είναι και δεμένος με χειροπέδες στα κάγκελα του κελιού. Ο πόνος που προκαλείται μετά από ακόμα και μια σύντομη περίοδο παραμονής σε μια τόσο αφύσικη θέση είναι τόσο αφόρητος που η δίψα, η πείνα και η έλλειψη ύπνου σχεδόν ξεχνιούνται.

Η φυλάκιση ενός ανθρώπου, από μόνη της, μπορεί να βλάψει βαθιά την ψυχοσύνθεση, αλλά κι όλη τη μετέπειτα ζωή ενός ανθρώπου. Οι εμπειρίες που βιώνει εκεί εγγράφονται βαθιά μέσα του και τον καθορίζουν μελλοντικά. Όταν, επιπλέον, βιώσει μια εμπειρία όπως κάποια από τις παραπάνω, σίγουρα, δεν μπορεί να επιστρέψει σε μια κανονικότητα, ενδεχομένως και ποτέ στη ζωή του, μέσα ή έξω από τη φυλακή.