Τι γίνεται αν μ' αυτούς που δουλεύεις είσαι η μέρα με τη νύχτα;

Έχεις αναλογιστεί καθόλου πού θα έφτανες προκειμένου να ισορροπήσεις ανάμεσα στον ηθικό σου κώδικα από τη μία και στην καλή σχέση με τους συνεργάτες σου από την άλλη; Πάμε να σου πω μία ιστορία: Είσαι στη δουλειά, χαζολογάς λίγο με τους συναδέλφους, λέτε τα έτσι και τα εκείνα σας, μέχρι που ένας από τη συναδελφική παρέα ξεστομίζει ένα ομοφοβικό κατά την άποψή σου σχόλιο.

Στην αρχή δε λες κάτι, αλλά μέσα σου αρχίζεις και σιγοβράζεις σαν ρύζι που γίνεται λαπάς. Ρίχνεις μια κλεφτή ματιά από δω και από εκεί, στα υπόλοιπα μέλη της συναδελφο-παρέας μπας και βρεις έναν σύμμαχο στο βλέμμα, έναν άνθρωπο να μοιραστείς διανοητικά τη φόρτισή σου. Ας δούμε τώρα το ίδιο σενάριο, από τη μεριά αυτού που έκανε το ομοφοβικό σχόλιο: Είσαι σε μία συναδελφο-παρέα και έχεις νιώσει αρκετά άνετα ούτως ώστε να κάνεις ένα σχόλιο επί του θέματος της συζήτησης. Παρατηρείς ωστόσο μία αμηχανία από ορισμένους. Πάμε να ενώσουμε και τα δύο κομμάτια αυτής της ιστορίας τώρα με μία κοινή ερώτηση (είτε είσαι από τη μία πλευρά της ιστορίας είτε από την άλλη): Τι κάνεις;

Μπορείς να υπερασπιστείς τη γνώμη σου -να ανταπαντήσεις στην προσβολή που εντόπισες και να βγάλεις την αγριόγατα από μέσα σου. Να δείξεις στην ουσία τόσο σε εσένα όσο και στους συναδέλφους πως παλεύεις για μια αξία ολόδική σου. Για να αποκαταστήσεις μια αδικία, για να βάλεις το λιθαράκι σου στο πολίτικαλ κορέκτνες και ούτω καθεξής. Μπορείς να το κάνεις αβαβά και να νιώσεις λίγο καλύτερα αν βρεις το βλέμμα που αναζητούσες- μια βουβή συμπαράσταση η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα γίνει θέμα συζήτησης στην επόμενη ευκαιρία.

Στην πρώτη περίπτωση, ενέχει ο κίνδυνος να σε κατακλύσει το συναίσθημα και να δημιουργήσεις ένταση και ρήξη, στη χειρότερη των περιπτώσεων. Στην καλύτερη, θα έχει ακουστεί και μία άλλη άποψη, θα πείτε agree to disagree με τον συνομιλητή και θα κοιμηθείτε το βράδυ ήσυχα σε κάποιο μακρινό ελβετικό χωριό.

Ταυτόχρονα, αν είσαι στην άλλη πλευρά της ιστορίας, τότε έχεις να αναλογιστείς μέχρι πού φτάνει η ελευθερία λόγου σε ένα περιβάλλον που δεν έχεις επιλέξει, μέσα σε ένα ορισμένο πλαίσιο κανόνων ακόμη και για την ελευθερία λόγου (αν υποθέσουμε ότι είσαι σε μία εταιρεία με συγκεκριμένα πλαίσια και πολιτικές). Αν πάλι είσαι σε ένα μη δομημένο κατά αυτόν τον τρόπο πλαίσιο, τότε αφουγκράζεσαι καθαρά το πνεύμα και τη διάθεση της ομάδας που απαρτίζει εκείνη τη στιγμή τους συνομιλητές σου. Και επιλέγεις λοιπόν να εκφέρεις την άποψή σου είτε γνωρίζοντας είτε μη γνωρίζοντας ότι μπορεί να προκληθούν αντιδράσεις.

Η καλή σχέση με τους συνεργάτες μας είναι κάτι που θα συμφωνήσουμε όλοι πως είναι όχι μόνο επιθυμητό, αλλά και αναγκαίο σε πολλές περιπτώσεις. Είμαστε από τη φύση μας κοινωνικά όντα οι άνθρωποι, έχουμε μια εγγενή ανάγκη για ανήκειν σε ομάδες τόσο στην προσωπική μας ζωή (οι φίλοι μας και η οικογένειά μας) όσο και στην επαγγελματική (οι συνεργάτες μας). Και αυτό προκειμένου να επιβιώσουμε, κοινωνικά πλέον. Το στάτους μας και η ταυτότητά μας είναι άμεσα συνδεδεμένα με τους ανθρώπους με τους οποίους συνδεόμαστε.

Ωστόσο, δεν είναι πάντα εύκολο να συμβεί κάτι τέτοιο. Θέλεις από ασυμφωνία χαρακτήρων και πεποιθήσεων όπως στο παραπάνω παράδειγμα; Θέλεις από το κυνήγι του γωνιακού γραφείου; Όπως θέλεις πες το, πάντως δεν είναι εύκολο. Συνήθως βρίσκεις ένα περιβάλλον έτοιμο σε μία νέα δουλειά και κοιτάζεις να προσαρμοστείς όπως-όπως σε αυτό. Αν είσαι τυχερός, τότε θα κάνεις και ωραία παρέα για όσο διαρκέσει αυτό το εργασιακό ταξίδι σου τέλος πάντων. Αν όχι, κάνεις και ένα αβαβά παραπάνω για να μη γίνεις ο αποδιοπομπαίος τράγος της φυλής.

Όπως και να έχει, το κλίμα σε μία ομάδα το ορίζει η κεφαλή. Νόμος. Είναι αυτός που θα ορίσει ποιος έρχεται, ποιος φεύγει και με ποια κριτήρια. Ιδανικά, θα εμπνέει και θα δημιουργεί ένα αίσθημα κοινού σκοπού, όπου ναι μεν θα διεκδικείς το γωνιακό γραφείο, αλλά παράλληλα το να βοηθήσεις τον συνεργάτη σου σε κάτι, σε οτιδήποτε, δε θα σημαίνει απαραίτητα πως έχεις σκάψει τον εργασιακό σου λάκκο, ούτε ότι υποβιβάζεις τη δική σου δουλειά. Λέγεται ομάδα μάι φρεντ. Και η ομάδα είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας.

Δεν είμαστε όλοι ίδιοι ούτε μπορούμε να ταιριάζουμε όλοι με όλους. Ωστόσο κάνουμε πολλά αβαβά μέσα στη μέρα μας προκειμένου να διατηρηθεί μια τάξη και να μη χαθούμε μέσα σε ένα χάος. Πάντα θα κυνηγάμε το ιδανικό, να βρεθούμε μέσα σε μια ιδανική συνθήκη, με τους ιδανικούς ανθρώπους που θα συγκεντρώνουν τα ιδανικά για εμάς χαρακτηριστικά. Αλλά θα καταντούσε και λίγο βαρετό το να μην μπορείς να συγκρίνεις και να συγκριθείς. Γιατί πώς να συγκρίνεις ίδια με ίδια. Άλλο όμοια με όμοια και άλλο ίδια με ίδια.

Στην ομάδα σου λοιπόν, θα βρεις τον ομιλητικό, τον μουρτζούφλη, τον αντιρρησία, τον φιλόδοξο, τον παράξενο, τον πάντοτε αργοπορημένο, τον παστρικοθόδωρο τύπο, τον τόσο διαφορετικό από εσένα και από όλους τους άλλους μαζί. Παρατήρησέ τον, δες τι μπορείς να πάρεις και τι όχι, δες πού μπορείτε να αλληλοβοηθηθείτε και αν καταφέρετε να γίνετε και φιλαράκια, ακόμη καλύτερα. Αν όχι, μην ξεχνάς πως στο τέλος της ημέρας, είναι μία δουλειά. Κάν’ την λοιπόν απερίσπαστα και γίνε εσύ το φιλαράκι σου.

Ας μην ξεχνάμε ότι το ιδανικό το θέλουμε όλοι να μας δοθεί. Μπορεί να παλέψουμε για να το φτιάξουμε, ωστόσο δε μας εγγυάται ποτέ κανείς ότι θα γίνει. Επίσης το ιδανικό για τον έναν είναι ο εφιάλτης του άλλου. Ας θυμόμαστε πως οτιδήποτε δεν μπορούμε να αλλάξουμε (και ειδικά σε ένα περιβάλλον εργασίας που δεν μπορούμε να αλλάξουμε και πολλά), μπορούμε κάλλιστα να το προσαρμόσουμε. Ακόμη και να προσαρμοστούμε εμείς σε αυτό.

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα σκεφτείς πως με την ελευθερία λόγου σου μπορείς να πεις ό,τι θέλεις, ξανασκέψου το λίγο. Μπορεί κάποιος να πληγωθεί. Την επόμενη φορά που θα θιχτείς με ένα σχόλιο, ξανασκέψου αν αξίζει να δοθεί αυτή η μάχη και ποιες είναι οι συνέπειές της. Όλοι θέλουμε να μαζευτούμε στο κέντρο της αίθουσας συνεδριάσεων και να φωνάξουμε “ΖΝΤΟ” ως το πιο χαρούμενο εργασιακό παρεάκι αλλά ας μη γελιόμαστε κιόλας. Δεν παίζουμε σε διαφήμιση ασφαλιστικής εταιρείας, ούτε ο εργασιακός μας βίος μπορεί να αποτυπωθεί σαν εικόνα από το Freepik προς πάσης φύσεως φριλάνσερς.  Είμαστε όλοι λίγο περίεργοι και τρελοί και ταυτόχρονα έχουμε όλοι την ανάγκη να συνυπάρχουμε για να επιβιώσουμε. Παντού. Το ίδιο και στη δουλειά. Πόσο μάλλον στη δουλειά. Τσίαρς φρεντ.