4 αρχαίοι ελληνικοί μύθοι με στοιχεία κακοποίησης

Όπως σίγουρα θα έχετε προσέξει η μυθολογία δεν περιορίζεται σε ρομαντικά κι ηρωικά μόνο δρώμενα αλλά διακρίνεται και από μια παθογένεια. Εμπνευσμένη από την (άγρια) ανθρώπινη φύση κι από ένστικτα που δεν είχαν ακόμη χαλιναγωγηθεί συχνά αποδίδει καταστάσεις ή εικόνες που σήμερα θα ήταν από κατακριτέες έως ποινικά κολάσιμες. Θα μου πείτε βέβαια αυτοί ήταν οι καιροί και πως συχνά πρόκειται για παραδείγματα προς αποφυγήν όμως δεν ήταν όλα ακριβώς έτσι.

Βλέπεις, αν ήσουν βασιλιάς ή θεός και έκανες κάτι που σε σημερινούς όρους θα ήταν παράνομο μάλλον την «έβγαζες λάδι». Αν πάλι ήσουν απλός θνητός και κάποιος θεός σε έβαζε στο μάτι ή με κάποιον τρόπο έθιγες τα θεία ουαί κι αλίμονο σε σένα, στα παιδιά σου και όποιον άλλο τολμούσες να αγαπήσεις! Άλλωστε οι θεοί στη μυθολογία ήταν εκδικητικοί, ζηλόφθονες και συχνά κακούργοι.

Η Λήδα και ο Κύκνος

Μια από τις πιο γνωστές ιστορίες με στοιχεία κακοποίησης είναι κι ο μύθος της Λήδας και του Κύκνου. Ο Δίας, είδε τη Λήδα και την ερωτεύτηκε τόσο, που κατέστρωσε σχέδιο με την Αφροδίτη ώστε να την ξεγελάσουν. Η Αφροδίτη τον μεταμφίεσε σε κύκνο ενώ εκείνη πήρε τη μορφή γερακιού και τον καταδίωξε προκαλώντας τη συμπόνια της Λήδας. Η Λήδα έτρεξε να τον προστατεύσει αλλά ο πανούργος Δίας την εκμεταλλεύτηκε αφήνοντάς την έγκυο. Από αυτό το συμβάν ο μύθος θέλει να γεννήθηκαν οι Διόσκουροι, η Ωραία Ελένη και η Κλυταιμνήστρα.

Αν διαβάσουμε όμως πίσω από τον «ερωτευμένο Δία», ο οποίος εδώ που τα λέμε δεν έκανε και τίποτα άλλο απ’ το να ερωτεύεται, να μεταμφιέζεται και να διακορεύει παρθένες και μη, θα δούμε πως μια γυναίκα θυματοποιείται γιατί ήταν όμορφη και βιάζεται από εκείνον με τη μεγαλύτερη εξουσία. Η Τέχνη έχει αποδώσει αυτόν τον μύθο με έντονο ερωτισμό, όμως, αναρωτιέμαι αν έχει κάτι ερωτικό ο βιασμός- γιατί περί αυτού πρόκειται.

Η πρακτική αυτή μάλιστα, όπου ο Δίας μεταμορφώνεται σε κάποιο ζώο για να «ξελογιάσει» το αντικείμενο του πόθου του, συναντάται και στον μύθο για τη γέννηση της Περσεφόνης, όπου ο Δίας μεταμορφώνεται σε ταύρο, ξεγελάει την αδερφή του θεά Δήμητρα που δεν καταδεχόταν να πλαγιάσει με κανέναν κι εννιά μήνες μετά γεννιέται η Περσεφόνη.

Η αρπαγή της Περσεφόνης

Η Περσεφόνη, θεωρητικά πάντα, ως παιδί δύο θεών θα έπρεπε να χαίρει καλύτερων συνθηκών, όμως το να είσαι γυναίκα και μάλιστα όμορφη ήταν αρκετό για να προκαλέσεις μια κακή τύχη. Όπως μάζευε μια μέρα λουλούδια, απομακρύνθηκε από τη συντροφιά της, την Άρτεμις, την Αθηνά και τις Ωκεανίδες νύμφες, έσκυψε να κόψει έναν νάρκισσο κι η γη άνοιξε στα δύο. Από μέσα ξεπρόβαλε το άρμα του Πλούτωνα που την άρπαξε και την πήρε μαζί του στον κάτω κόσμο.

Η Δήμητρα απ’ τη λύπη της μαράζωσε την πλάση κι ο Δίας επενέβη –λόγω των ικεσιών των ανθρώπων που λιμοκτονούσαν, όχι γιατί τον έπιασε ο πόνος για την κόρη του ή την αδερφή του- κι απαίτησε την επιστροφή της Περσεφόνης στη μητέρα της. Ο Πλούτωνας αναγκάστηκε να το δεχτεί αλλά πρώτα έδωσε στην Περσεφόνη να φάει ένα ρόδι, ώστε να δεθεί μαζί του και να περνάει 6 μήνες στον κάτω κόσμο κι 6 μήνες με τη μητέρα της.

Αν μπορούσαμε να το μεταφέρουμε σε σημερινούς όρους η Περσεφόνη θα ήταν μια σύγχρονη σύζυγος που διχάζεται συναισθηματικά κι αδυνατεί να μείνει μακριά από τον άντρα της, ακόμα κι αν της προκαλεί κακό ή την εμπαίζει, ή της ασκεί κάποιου είδους ψυχολογική βία. Η Περσεφόνη είναι ένα κορίτσι που το πήραν πρώιμα από την προστατευτική μητέρα του και δεν έχει γνωρίσει κάτι άλλο έξω από την οικογένεια και τον δυνάστη της.

Ο Δίας κι ο Γανυμήδης

Τον Δία δεν μπορούμε να τον κατηγορήσουμε για σεξιστή, μιας και δεν έκανε διακρίσεις. Το ωραίο το «ερωτευόταν» είτε σε γυναίκα, είτε σε άντρα. Τέτοιο παράδειγμα είναι κι ο πρίγκιπας Γανυμήδης που θεωρούταν ο ομορφότερος έφηβος στη γη που δεν μπορούσε κανείς να του αντισταθεί. Τι να έκανε λοιπόν ο Δίας; Έβαλε μπροστά τη συνήθη τακτική του, μεταμορφώθηκε σε αετό και τον άρπαξε. Τον κράτησε μαζί του στον Όλυμπο και του πρόσφερε μέχρι και την αθανασία.

Ίσως αν τον ρώταγε πριν τον αρπάξει κι ίσως αν δεν ήταν ένα έφηβο αγόρι, να μην είχαμε κάτι να πούμε γι’ αυτόν τον μύθο, όμως νομίζω πως εδώ κάτι έχει πάει πολύ λάθος. Για να το φέρουμε στα σημερινά μέτρα είναι σαν να πηγαίνει ένας μεσήλικας και ν’ αρπάζει ένα ανήλικο παιδί τάζοντάς του ζωή χαρισάμενη. Εντελώς λάθος. Για την ιστορία πάντως, ο Γανυμήδης έγινε ο οινοχόος των θεών και μετά από πιέσεις της οργισμένης Ήρας, ο Δίας τον έκανε αστερισμό -τον αστερισμό του Υδροχόου.

Κι όλα αυτά γιατί ο πατέρας του Δία δεν του έμαθε ποτέ ότι δεν μπορεί να έχει ό,τι του κάνει όρεξη κι όποτε του κάνει όρεξη· θα μου πεις βέβαια τι περίμενες από τον τύπο που έτρωγε τα παιδιά του;

Κρόνος, ο παιδοκτόνος Τιτάνας

Ο Κρόνος ήταν ο μικρότερος ηλικιακά Τιτάνας, αλλά ο πιο φιλόδοξος και πανούργος. Αφού εκθρόνισε τον πατέρα του Ουρανό, προσπάθησε να αποφύγει την επανάληψη της ιστορίας κι έτρωγε τα παιδιά του. Ο Δίας γλίτωσε γιατί η μητέρα του, Ρέα, τον έκρυψε δίνοντας στον Κρόνο αντ’ αυτού μια πέτρα. Καθώς πεπρωμένο φυγείν αδύνατο, μια ωραία μέρα ο Δίας τον δηλητηρίασε κι έσωσε τ’ αδέρφια του, με τα οποία συμμάχησε και κατόρθωσαν να φυλακίσουν τους Τιτάνες στα Τάρταρα.

Εδώ δε νομίζω πως χρειάζεται να δώσω κάποιο εφάμιλλο παράδειγμα στο σήμερα, μιας που το έγκλημα τις παιδοκτονίας είναι το πλέον στυγερό. Κι όμως, η παιδοκτονία συναντάται σε αρκετούς ακόμα μύθους: για παράδειγμα ο Αγαμέμνονας θυσίασε την κόρη του Ιφιγένεια για να έχει ούριο άνεμο στην εκστρατεία της Τροίας, ο Ηρακλής σκοτώνει τα παιδιά του θολωμένος θεωρώντας πως πρόκειται για τα παιδιά των εχθρών του, η Μήδεια σκοτώνει τα δικά της για να πληγώσει τον Ιάσονα.

Οι μύθοι, όσο κι αν τους έχουμε εξωραΐσει, παρουσιάζουν αιμομικτικές σχέσεις, κινούνται με πρόσχημα τον «έρωτα» ή το «πάθος» και συχνά χρησιμοποιούν τεχνάσματα, δόλο κι εξαπάτηση. Αυτό όμως δεν είναι κάτι τόσο μακρινό, αν σκεφτεί κανείς πως μέχρι χθες ρωτάγαμε τα θύματα βιασμού τι φορούσαν όταν έλαβε χώρα το συμβάν και συχνά το θύμα είναι αυτό που ενοχοποιείται. Στη μυθολογία, τα θύματα «προκαλούσαν» με την ομορφιά τους ή κάποια ικανότητά τους, όπως για παράδειγμα η Αράχνη που ήταν η καλύτερη υφάντρια και τιμωρήθηκε γι’ αυτό από την Ήρα. Στο σήμερα, τα θύματα «προκαλούν» με τη συμπεριφορά, τα ρούχα ή απλά με κάποια τους ιδιαιτερότητα. Μήπως αυτό θα έπρεπε επιτέλους να μας κάνει να σκεφτούμε, ότι παρά τους αιώνες που μας χωρίζουν, δεν έχουμε εξελιχθεί αρκετά;

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!