Άντε παράτα μας κι εσύ κι η θετική σου σκέψη!

Είμαι βέβαιη πως θα σου ‘χει τύχει, σε μια δύσκολη στιγμή σου, να σε προτρέψουν να σκεφτείς θετικά. Εκεί που γκρινιάζεις, που βιώνεις την απογοήτευση και την απελπισία σου, να εμφανιστεί κάποιος και να αρχίσει να σου λέει πως «όλα για καλό γίνονται» ή «δες το θετικά». Κι ενώ καταλαβαίνεις τις καλές του προθέσεις, μέσα σου αλυχτά η φωνή του στριμμένου και κρατιέσαι να μη βροντοφωνάξεις αυτό το «Άντε, παράτα μας, ρε, κι εσύ κι η θετική σου σκέψη».

Μη δουλευόμαστε. Τα τελευταία χρόνια έχουμε πήξει στη «θετική σκέψη» και τα «Όταν θες κάτι πολύ, το σύμπαν συνωμοτεί να το αποκτήσεις» -καταραμένε Coelho. Χέσε με! Καμιά φορά το σύμπαν γαμιέται. Καμιά φορά όλα πάνε στραβά και νιώθεις να πνίγεσαι. Υπάρχουν στιγμές που δεν μπορείς να ‘σαι αισιόδοξος, γιατί πρέπει να ‘σαι ρεαλιστής για να επιβιώσεις. Υπάρχουν στιγμές που και να θες να το δεις αλλιώς, δεν υπάρχει θετική σκοπιά. Γιατί τόση πρεμούρα να τις παραβλέψουμε αυτές τις στιγμές; Γιατί τόση πίεση να ‘μαστε αισιόδοξοι;

Μα γιατί έχουμε συνδέσει την αισιοδοξία και τον θετικό τρόπο σκέψης με την ευτυχία και την επιτυχία. Θεωρούμε πως ένας πετυχημένος άνθρωπος είναι εκείνος που δεν πέφτει ποτέ ψυχολογικά, που τα αντιμετωπίζει όλα με το χαμόγελο. Νομίζουμε –λανθασμένα– πως ένα χαμογελαστό πρόσωπο είναι κι ευτυχισμένο, χωρίς ποτέ να ξύσουμε την επιφάνεια. Έχουμε καταλήξει να θεωρούμε πως η θετική σκέψη είναι η λύση και την έχουμε αναγάγει σε επιστήμη.

Χιλιάδες βιβλία αυτοβελτίωσης στα ράφια που λένε λίγο-πολύ τα ίδια. «Κάνε όμορφες σκέψεις», «Χαμογέλα», «Πες “ναι”». Προς θεού, δεν μπορώ εγώ να τα δικάσω γιατί πηγάζουν από μια σπουδαία ιδέα, πειράματα κι έρευνες ενώ αποσκοπούν στην εξέλιξη της ζωής μας. Όμως, βαρέθηκα να εθελοτυφλούμε στο προφανές: στην εφαρμογή του όλο αυτό κάπου νοσεί.

Λοιπόν, αδερφέ, έχεις κι ένα δίκιο που ενοχλείσαι με τις προτροπές του “positive thinking”. Μπορεί ο οποιοσδήποτε να πάρει τη δική του «θετική σκέψη» και να τη βάλει και στο πιο ανήλιαγο μέρος του κορμιού του. Εσύ, όπως κι ο καθένας μας, έχεις κάθε δικαίωμα να βιώσεις την απογοήτευσή σου, γιατί δεν είναι ντροπή. Είναι συναίσθημα. Μεταξύ μας όμως, μήπως να σκεφτείς καλύτερα αν αξίζει να στεναχωριέσαι για την όποια ατυχία σου;

Σύμφωνα με έρευνες, η θετική σκέψη δεν αρκεί για να ‘ναι κανείς ευτυχισμένος. Η επιβαλλόμενη στους εαυτούς μας αισιοδοξία συχνά έχει να κάνει με το πώς μας βλέπουν οι άλλοι και κατ’ επέκταση συνδέεται με το πώς μας βλέπουμε εμείς. Θέλουμε να ‘μαστε πετυχημένοι για το κοινωνικό σύνολο, άρα κυνηγάμε αυτό που η κοινωνία επιτάσσει κι όχι αυτό που πραγματικά μας ευχαριστεί.

Πείθουμε τους εαυτούς μας πως θέλουμε γάμο, παιδιά, αυτοκίνητο, σπίτι, εξοχικό, μια καλή θέση κι έναν παχυλό μισθό που θα μας τα εξασφαλίσει όλα και μας κάνουμε πλασματικές ενέσεις αυτοπεποίθησης κι αισιοδοξίας, θεωρώντας πως έτσι θα κατακτήσουμε τον κόσμο. Έπειτα, στην πρώτη αναποδιά όλο αυτό εκπυρσοκροτεί και το πλάνο πάει κατά διαόλου. Μόλις δεν πετύχουμε τον σκοπό μας, η αίσθηση της αποτυχίας είναι εντονότερη και το δριμύ κατηγορώ βαραίνει εμάς τους ίδιους, γιατί εξαρχής δεν εντάξαμε στην εξίσωση όλες τις μεταβλητές.

Δεν περνούν όλα απ’ το χέρι μας. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες, έξω από εμάς, που είναι μεταβλητοί κι εντελώς τυχαίοι. Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να περιμένουμε πως μόνο με τη θετική μας σκέψη θα γίνουν όσα επιθυμούμε δικά μας; Ας προσγειωθούμε επιτέλους κι ας κάνουμε τη ζωή μας ευκολότερη. Ναι, καμιά φορά όλα πάνε σκατά, το θέμα είναι αν πραγματικά αξίζει να σκας γι’ αυτό ή όχι.

Ξέρεις, το πρόβλημα ίσως να μην είναι η θετική σκέψη αυτή καθ’ εαυτή αλλά το ότι παραβλέπουμε να θέσουμε λογικούς κι απτούς στόχους. Το πρόβλημα είναι ότι επηρεαζόμαστε από κοινωνικές επιταγές και το τι θα πει ο κόσμος που ξεχνάμε να στοχεύσουμε στην ίδια την προσωπική μας ευτυχία. Συχνά, εστιάζουμε με μανία σε πράγματα πάνω στα οποία δεν έχουμε κανέναν έλεγχο και που δε μας γεμίζουν ουσιαστικά. Αλήθεια, γιατί να μας το κάνουμε αυτό;

Εντάξει, δε λέω, είναι ωραίο να βλέπεις το ποτήρι μισογεμάτο. Είναι ωραιότερο, όμως, να ξέρεις αν το ήθελες πραγματικά αυτό το ποτήρι κι αν σου προσφέρει κάποιο νόημα. Είναι σπουδαιότερο να ξέρεις πως ακόμα κι αν το ποτήρι σπάσει και το περιεχόμενό του χυθεί, δε χάθηκε κι ο κόσμος, γιατί ήταν απλά ένα ποτήρι. Δεν είσαι αναγκασμένος να τα βλέπεις όλα θετικά, λες και κουμπώθηκες με Xanax, οφείλεις όμως στον εαυτό σου να μην αυτοτιμωρείσαι και να μην αναλώνεσαι σε μικροπράγματα.

Πηγές: Daniel Kahneman , BBC , Psychology Today