Είναι όντως ρηχό να πούμε πως η εμφάνιση μετράει στον έρωτα;

Ας ξεκινήσουμε με μια σκληρή αλήθεια· η εικόνα κάποιου είναι το πρώτο ερέθισμα που λαμβάνουμε, συνεπώς η εξωτερική ομορφιά είναι και το πρώτο κριτήριο που μας δίνεται για να επιλέξουμε ή να απορρίψουμε κάποιον. Όλοι έχουμε πει για παράδειγμα βλέποντας κάποιον σε μια φωτογραφία ότι μάς φαίνεται φιλικός ή ευχάριστος, συμπαθητικός ή αντιπαθής. Χωρίς να τον έχουμε γνωρίσει, χωρίς να τον έχουμε συναναστραφεί εκφράζουμε μια επιφανειακή άποψη και ειδικά αν πρόκειται για κάποια εφαρμογή γνωριμιών εύκολα τον απορρίπτουμε ή τον προσεγγίζουμε.

Για χρόνια αναρωτιόμουν αν η ομορφιά παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στη σημερινή κοινωνία γιατί αυτή είναι η τωρινή νόρμα ή αν πρόκειται για ένα αρχέγονο ένστικτο που δεν έχουμε (ακόμη) υπερνικήσει. Η αλήθεια όμως ίσως είναι κάπου στη μέση. Σίγουρα στη σύγχρονη κοινωνία η εξωτερική ομορφιά προβάλλεται σαν θεάρεστο έργο και επιδιώκεται όσο τίποτα αλλά ακόμα κι αν δεν έχαιρε τέτοιας προβολής και δημοφιλίας, πάλι θα αποτελούσε καταλυτικό παράγοντα στην επιλογή των συντρόφων μας γιατί είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα η φυσική έλξη ορίζεται κι από το πόσο όμορφο θεωρούμε κάποιον βάσει των εξωτερικών του χαρακτηριστικών.

Σύμφωνα με τους Dion, Berscheid, & Walster, (1972) και Griffin και Langlois (2006), η φυσική έλξη είναι τόσο σημαντική γιατί τη συνδέουμε -στερεοτυπικά- με άλλα θετικά χαρακτηριστικά. Θεωρούμε πως οι πιο ελκυστικοί άνθρωποι τείνουν να είναι πιο ευτυχισμένοι, πιο επιτυχημένοι και να έχουν πιο ικανοποιητικές εμπειρίες από τα λιγότερα ελκυστικά άτομα. Επιλέγουμε δηλαδή κάποιον με γνώμονα τη φυσική του ομορφιά αποδίδοντας ωστόσο σ’ αυτήν κι άλλα γνωρίσματα που δεν τους αναλογούν απαραιτήτως.

Σε μια συζήτηση κάποτε άκουσα το εξής: «είναι σημαντικό να είσαι με κάποιον που σου αρέσει να τον χαζεύεις». Ομολογουμένως, το βρήκα πολύ τρυφερό και γλυκό κι ας μοιάζει ίσως επιφανειακό σε κάποιους. Αυτή η τόσο «ρηχή» φαινομενικά έκφραση αποτυπώνει άλλη μια αλήθεια για την ομορφιά ως κριτήριο επιλογής συντρόφου: το να είσαι με κάποιον όμορφο «σε ανταμείβει».

Θα πείτε ότι η ομορφιά έρχεται και φεύγει και δε θα διαφωνήσω, αλλά ένας φυσικά ελκυστικός άνθρωπος που απολαμβάνεις την όψη του σου προσφέρει ένα υψηλότερο κοινωνικό στάτους. Τα θετικά χαρακτηριστικά των ελκυστικών ανθρώπων (πχ η κοινωνικότητα κι η δημοφιλία) τείνουν να «κολλούν» σε εκείνους γύρω τους ως αποτέλεσμα της συλλογικής μάθησης (Sigall & Landy, 1973) κι αυτό αυτό πρόκειται για σημείο αναφοράς σε όλους τους πολιτισμούς και τις κουλτούρες (Shaffer, Crepaz, Sun 2000; Zebrowitz et al., 2012).

Εντάξει, μη φοβάστε· εμείς οι όχι και τόσο όμορφοι δε θα πέσουμε στον Καιάδα, ούτε θα μείνουμε μπακούρια φορέβερ! Αρχικά, η ομορφιά είναι πράγματι στο μάτι του παρατηρητή, οπότε το ποιος νοείται ως όμορφος πρόκειται για μια εν μέρει υποκειμενική άποψη. Κατά δεύτερον, δε χρειάζεται να είμαστε σούπερ μόντελ για να μας επιλέξουν αλλά «αρκετά όμορφοι» σύμφωνα με εκείνον που μας κοιτά.

Σύμφωνα με τον Montoya (2008), το εύρος των ατόμων που θα θεωρήσεις ελκυστικούς είναι αντιστρόφως ανάλογο με το πόσο ελκυστικός είσαι ο ίδιος, ενώ αναζητώντας κάποιον που μοιράζεται ένα παρόμοιο επίπεδο φυσικής ελκυστικότητας με το δικό μας μπορεί να ενισχύσει την επιτυχία της μακροχρόνιας σχέσης μας (Feingold, 1998 & Fugère, 2015).

Άσχετα όμως με το πόσο όμορφοι είμαστε εμείς ή ο (δυνητικός) σύντροφός μας, η φυσική έλξη αυξάνεται όσο γνωριζόμαστε καλύτερα κι αρχίζουμε να εκτιμούμε περισσότερο τον άλλο (Kniffin and Wilson, 2004). Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι η ομορφιά πρωτοστατεί μεν στη φυσική έλξη μιας νέας γνωριμίας αλλά με την πάροδο του χρόνου τείνει να μειώνεται η σημασία της και να κυριαρχούν άλλα σημαντικά γνωρίσματα.

Αδιαμφισβήτητα, τα εξωτερικά χαρακτηριστικά παίζουν ρόλο γιατί προδίδουν πολλά περισσότερα από «καλά γονίδια». Το προφανές παράδειγμα είναι ότι προδίδουν την υγιεινή κάποιου ή τον τρόπο ζωής του. Αυτό, ψάχνοντας για σύντροφο, ενστικτωδώς το εξελίσσουμε σαν ιδέα είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα. Θεωρούμε φερ’ ειπείν ότι ένας γεροδεμένος νέος άνθρωπος αποτυπώνει την ευρωστία και τη γονιμότητα. Αυτό μπορεί να είναι κάποιο κατάλοιπο αρχέγονου ενστίκτου επιβίωσης και αναπαραγωγής ή κι ένα στερεότυπο που αναπαράγουμε ανά τους αιώνες κι έχει γίνει πλέον βίωμα περνώντας στο υποσυνείδητό μας.

Η παραδοχή της τόσο επιφανειακής επιλογής συντρόφου -και- βάσει των εξωτερικών του χαρακτηριστικών ενέχει κάτι το οριακά «ανήθικο» κι ας πρόκειται για κάτι καθ’ όλα φυσικό κι ανθρώπινο. Το αντιλαμβανόμαστε πλέον ως κάτι political incorrect κι όχι άδικα αν σκεφτεί κανείς πως πρόκειται πράγματι για μια διάκριση. Είναι όντως διάκριση να μιλάμε για όμορφους ή λιγότερο όμορφους και να δείχνουμε εύνοια στους μεν κι όχι στους δε. Όμως, το να επιλέξουμε σύντροφο αποσκοπεί στο να απολαύσουμε τη διέγερση, την τρυφερότητα, τη συντροφικότητα. Δε χρειάζεται να ντρεπόμαστε για τα κριτήριά μας· απαιτείται όμως να τα διανθίζουμε και να τα βελτιστοποιούμε.