Γιατί συνεχίζουμε με το κρυφτό της γυναικείας θηλής;

Θηλές. Μέρος του σώματος που συναντάται και στα δύο φύλα. Για το αντρικό σώμα είναι ένα «διακοσμητικό» σημείο που «ξέμεινε» από την εμβρυακή τους κατάσταση. Για το γυναικείο σώμα η ύπαρξή τους δεν είναι καθόλου διακοσμητική αλλά έχουν ουσιαστική χρησιμότητα καθώς αποτελούν το μέσο για την τροφοδοσία ενός βρέφους όταν τεκνοποιήσουν.

Κι όμως η «δημόσια εμφάνιση» μιας γυναικείας θηλής αντιμετωπίζεται ακόμα και σήμερα από κάποιους ως κάτι το επαίσχυντο, το ντροπιαστικό, το καθαρά ερωτικό. Η γυναικεία θηλή σκανδαλίζει, διεγείρει, προσβάλει και μετατρέπεται σε σύμβολο ανηθικότητας. Η ίδια γυναικεία θηλή που συναντάται και δοξάζεται σε Αναγεννησιακά έργα και σε αγάλματα της αρχαίας Ελλάδας. Η ίδια γυναικεία θηλή που μέχρι ένα σημείο στην ιστορία του ανθρώπινου είδους μπορούσε να είναι ελεύθερη, δίχως κάποιο στίγμα κι εκτός καλλιτεχνικού πλαισίου. Μα τι πήγε στραβά, αλήθεια;

Η ανθρωπότητα τείνει να κάνει πισωγυρίσματα μεταξύ προόδου και σκοταδισμού και σ’ αυτό συμβάλλουν κοινωνικοί θεσμοί, τα πρότυπα της εκάστοτε εποχής, οι παραδόσεις αλλά ακόμα και παράγοντες όπως η παρέμβαση άλλων εθνών στη ζωή ενός λαού όπως είναι για παράδειγμα οι αποικιοκρατίες ή οι επεκτατικές κατακτήσεις γειτονικών εδαφών. Ίσως μπορεί κανείς να φανταστεί μια Αθηναία τον 5^ο αιώνα π.Χ. να φορά χιτώνα, μα μια Σπαρτιάτισσα της ίδιας εποχής εύκολα θα παρευρισκόταν topless σε κάποια δημόσια τελετή αποσκοπώντας στην ενθάρρυνση της αρετής. Αντίστοιχα, αδυνατούμε να φανταστούμε μια γυμνόστηθη Ελληνίδα κατά τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία όμως δυο αιώνες μετά την πτώση της, στη Γαλλία οι γυναίκες ευγενών καταβολών πρώτα κι έπειτα κι οι υπόλοιπες, έφτιαχναν τα πορτρέτα τους με τις θηλές εκτεθειμένες.

Το γυναικείο σώμα και μαζί μ’ αυτό κι η γυναικεία θηλή, ήταν ανέκαθεν τα μεγαλύτερα θύματα του πουριτανισμού και της άλογης σεμνοτυφίας. Συχνότερα από οποιαδήποτε άλλη αιτία καταδικάστηκαν από την εξουσία και την θρησκεία. Για παράδειγμα, η βασίλισσα Βικτώρια σημαδεμένη από την κυριαρχική της μητέρα, επηρέασε μια ολόκληρη χώρα με τη δική της αποστροφή προς τη γυναικεία σεξουαλικότητα, επιφέροντας σχεδόν σε όλο το Δυτικό κόσμο μια υποκριτική σεμνότητα την οποία μέχρι και σήμερα δυσκολευόμαστε να αποβάλλουμε ολοκληρωτικά. Παρομοίως λειτούργησε και ο ισλαμισμός στην Ινδονησία και την Ινδία όπου οι γυναίκες κυκλοφορούσαν γυμνόστηθες μέχρι τον 12^ο και τον 16^ο αιώνα αντίστοιχα, αλλά με την είσοδο της νέας θρησκείας η θηλή (κι όχι μόνο) επικρίθηκε.

Το ταμπού της θηλής παρέμεινε από τη Βικτωριανή εποχή μέχρι και πρόσφατα. Μάλιστα, μέχρι το 1935 ακόμα κι ένας γυμνόστηθος άντρας στην Αμερική κινδύνευε με φυλάκιση. Κι ενώ τα πράγματα άλλαξαν για τον αντρικό πληθυσμό, οι γυναίκες συνέχισαν να ωθούνται κοινωνικά στο να νιώθουν ντροπή και να καλύπτουν τις θηλές τους ακόμα κι αν επρόκειτο να θηλάσουν το παιδί τους.

Η προσπάθεια για την αποκήρυξη του ταμπού της γυναικείας θηλής και η σύνδεση του γυμνόστηθου γυναικείου σώματος με τον φεμινισμό έλαβε χώρα μόλις το 1986 με την σύλληψη των Rochester Topfree Seven οι οποίες έβγαλαν τις μπλούζες τους στο πάρκο. Η δίκη τους ολοκληρώθηκε το 1992 με το Ανώτατο Δικαστήριο να αποφαίνεται ότι το topless θα έπρεπε να νομιμοποιηθεί στην πολιτεία της Νέας Υόρκης. Μια ενδιαφέρουσα υποσημείωση από τις καταθέσεις αναφέρει κάτι που ίσως θα έπρεπε να είναι κοινή λογική: «η επιβολή απόκρυψης του στήθους των γυναικών ενισχύει την πολιτιστική εμμονή με αυτά, συμβάλλει προς τη διαμόρφωση μη υγιών συμπεριφορών για τα στήθη και από τα δυο φύλα κι επιπλέον, αποθαρρύνει τις γυναίκες να θηλάσουν τα παιδιά τους.»

Απ’ το 1992 μέχρι σήμερα πολλοί ακτιβιστές και σύσσωμο το φεμινιστικό κίνημα έχουν εμπλακεί σε δράσεις απελευθέρωσης της γυναικείας θηλής όπως είναι για παράδειγμα ο δημόσιος θηλασμός, όμως είναι αρκετοί αυτοί που ακόμα δεν έχουν πειστεί. Λαμπρό παράδειγμα τα πιο διαδεδομένα κοινωνικά δίκτυα: Facebook και Instagram όπου μέχρι και τώρα αναφέρουν στους όρους περί δημοσίευσης φωτογραφιών: «παρ’ ότι δεν επιτρέπουμε τη δημοσίευση εικόνων με γυναικεία στήθη όπου είναι εμφανής η θηλή, επιτρέπουμε τη δημοσίευση άλλων συναφών εικόνων όπως π.χ. εικόνες από ενέργειες διαμαρτυρίας, εικόνες με γυναίκες που θηλάζουν και φωτογραφίες με ουλές μαστεκτομής.»

Δεν ξέρω πώς το βλέπετε εσείς αλλά για μένα είναι τουλάχιστον αστείο το ότι σήμερα θεωρείται «πρόοδος» να δημοσιεύουν ελεύθερα μια θηλή που ανήκει σε άντρα αλλά μια γυναικεία θηλή κοινοποιείται μόνο εντός συγκεκριμένου πλαισίου εντείνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο έμμεσα τον σεξισμό. Το ίδιο προφανώς σκέφτηκε και η Scout Willis το 2015 κι έτσι μέσα από το Twitter (που επιτρέπει τις φωτογραφίες γυναικείων θηλών) με το hashtag #FreetheNipple στηλίτευσε τους κανονισμούς του Instagram ανεβάζοντας φωτογραφίες γυμνόστηθη.

Προς υπεράσπισή της απέναντι σε όσους την κατηγόρησαν πως αυτές της οι πράξεις ήταν ένα επικοινωνιακό τρικ για διαφήμιση η ίδια ανέφερε: «Αυτό που υποστηρίζω είναι το δικαίωμα μιας γυναίκας να επιλέξει πώς θα εκπροσωπήσει το σώμα της – και να κάνει αυτήν την επιλογή με βάση την προσωπική επιθυμία κι όχι τον φόβο για το πώς θα αντιδράσουν οι άνθρωποι σε αυτήν ή πώς θα την κρίνει η κοινωνία. Καμία γυναίκα δεν πρέπει να νιώθει ντροπή για το σώμα της.»

Πράγματι, καμία γυναίκα δεν πρέπει να νιώθει ντροπή για το σώμα της. Το ανθρώπινο σώμα από μόνο του δεν έχει τίποτα το αισχρό, γιατί συνεχίζουμε όμως να νιώθουμε μια συστολή αναφορικά με τη γυναικεία θηλή; Μα γιατί δε γίνεται μέσα σε μια νύχτα να αλλάξεις βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις και αναχρονιστικές νοοτροπίες, θέλει προσπάθεια κι αρκετό πείσμα.

Ας κάνουμε μια εις άτοπον απαγωγή κι ας πούμε ότι αύριο όλοι και όλες κυκλοφορούμε γυμνόστηθοι στους δρόμους. Κανείς δεν επικρίνει τη γύμνια του άλλου μα ούτε και νιώθει αμήχανα με τη δική του. Ας πούμε πως συμφωνούμε όλοι σ’ αυτό. Τα παιδιά αυτής της κοινωνίας πιστεύετε ότι θα έβλεπαν κάτι ντροπιαστικό στο σώμα τους; Ειλικρινά δεν το νομίζω. Νομίζω πως η επόμενη γενιά αυτής της υποθετικής κοινωνίας θα έβλεπε τη γυναικεία θηλή όπως και μια αντρική, όπως θα έβλεπε τον αγκώνα ή τον αστράγαλο: ένα τυχαίο μέρος του σώματός μας. Θα έπαυε να θεωρείται ταμπού αλλά και να σεξουαλικοποιείται.

Προσωπικά, δεν έχω το σθένος να παραβλέψω έναν δυνητικό κοινωνικό σχολιασμό περπατώντας γυμνόστηθη σε έναν κεντρικό δρόμο –ναι, δεν είμαι τόσο γενναία- όμως δε θα πάψω να υποστηρίζω τις γυναίκες που τολμούν εμπράκτως να εναντιωθούν σε έναν οποιοδήποτε ξεπερασμένο τρόπο ζωής. Η μάχη για την απελευθέρωση της θηλής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μάχη για ισότητα, με τον αγώνα όλων μας ώστε να διεκδικήσουμε το ίδιο μας το σώμα. Είμαστε οι άνθρωποι της νέας χιλιετίας, είναι ανόητο να ενοχοποιούμε ακόμα τόσο τη γυναικεία θηλή αλλά και το γυναικείο σώμα στο σύνολό του.

ΥΓ.: Στη χώρα μας το γυμνό από μόνο του δεν αποτελεί κάτι το αξιόποινο στα μάτια της Δικαιοσύνης παρά μόνο αν σχετίζεται ή παραπέμπει σε σεξουαλική πράξη οπότε θεωρητικά είμαστε σε καλό δρόμο. Πρακτικά, θα πω μόνο ότι ακόμα και τώρα καταθέτονται σχετικές μηνύσεις σε γυναίκες ενώ αρκετές παρενοχλούνται γιατί θηλάζουν δημοσίως συνεπώς η δουλειά μας δεν έχει ακόμα τελειώσει.