Η μάνα σου γέννησε (και) τις ανασφάλειές σου

Πολλές μελέτες έχουν αναφερθεί στο πώς μια κακοποιητική συμπεριφορά από τους γονείς μας μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοπεποίθηση ακόμα και στην ενήλικη ζωή μας. Επιπλέον, αρκετοί ειδικοί ψυχικής υγείας εξηγούν εκτενώς πώς επιδρά στον ψυχισμό ενός παιδιού η θετική συμβολή των γονιών μέσω του εστιασμένου ενδιαφέροντος, της αναγνώρισης, της επιβράβευσης και της ανταπόδοσης. Όταν για παράδειγμα το παιδί γελά κι ο γονιός ανταποκρίνεται με ένα εξίσου βαθύ χαμόγελο το παιδί νιώθει αποδοχή, αναγνώριση και θαυμασμό, κάτι που οδηγεί στην αυτοεκτίμηση κι αυτοπεποίθησή του.

Ειδικότερα για τις μητέρες, όπως αναφέρει η Jan Stets του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, πολλοί ερευνητές εστιάζουν στο πώς ανταποκρίνονται στον ρόλο της μητρότητας όμως εξίσου σημαντική είναι και η ίδια τους η ταυτότητα αλλά και το πώς αυτές την αντιλαμβάνονται. Δηλαδή, αν μια μητέρα ταυτοποιείται μέσα από αυτόν τον ρόλο της και λαμβάνει θετική ανατροφοδότηση από τον περίγυρό της τότε, σύμφωνα με τη θεωρία της ταυτότητας, θα έχει υψηλή αυτοεκτίμηση και θα επιδιώξει ν’ ανταποκριθεί σε ό,τι νομίζει πως είναι η μητρότητα, με μεγαλύτερη ζέση. Αυτό θα οδηγήσει σε περισσότερες θετικές συμπεριφορές όπως στοργή, ενδιαφέρον κι αποδοχή που όπως είναι λογικό ωφελούν το παιδί.

Εδώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι έρευνες έχουν δείξει ξανά και ξανά ότι ο γονέας του ίδιου φύλου είναι το πιο σημαντικό πρότυπο για ένα παιδί και το επηρεάζει ως προς το πώς αντιλαμβάνεται το σώμα του. Αν για παράδειγμα βλέπαμε τη μητέρα μας να βρίσκεται σε μια μόνιμη αντιπαλότητα με το φαγητό το πιο πιθανό είναι να υιοθετούσαμε αυτήν τη συμπεριφορά, από την εφηβεία μας ακόμα. Στον αντίποδα, αν η μητέρα μας είχε μια υγιή σχέση με την πρόσληψη τροφής αλλά και το ίδιο της το σώμα, ενδεχομένως να αργούσαμε λίγο να νιώσουμε αυτοσυνειδησία στο κορμί μας -προφανώς λέω πως θα αργούσαμε κι όχι πως θα το αποφεύγαμε εντελώς γιατί βαλλόμαστε παιδιόθεν κι από παντού με προβολές ανέφικτων κι ανακριβών προτύπων ομορφιάς.

Όμως εδώ έχουμε ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται. Μια μητέρα που δρα κι αντιδρά κι ένα παιδί που απορροφά όλες αυτές τις συμπεριφορές και τις κάνει κομμάτι του δικού του ψυχισμού. Ομολογουμένως, πλείστες οι έρευνες αφορούν την αρνητική επίδραση που έχει μια «υπολανθάνουσα» μητρική φιγούρα όμως, η θετική συμβολή της μητέρας μας όταν δεν αγγίζει την υπερπροστατευτικότητα ή τον χειρισμό του παιδιού, καταφέρνει επίσης να μας προσδώσει σημαντικά χαρακτηριστικά.

Μια μητέρα που αναγνωρίζει τα ταλέντα του παιδιού της, που το ωθεί να τ’ ανακαλύψει αλλά και να τα καλλιεργήσει, που φροντίζει να το αγκαλιάζει τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, κάνει το παιδί να νιώθει πως αυτό που κάνει, λέει, τολμάει έχει νόημα κι αναγνωρίζεται η αξία των πράξεών του. Δεδομένου ότι δε γεννιόμαστε με αυτεπίγνωση αλλά την αποκτούμε εξελεγκτικά αυτή η διάδραση μεταξύ μητέρας-παιδιού είναι η βάση για το πώς θα αντιληφθούμε τους εαυτούς μας. Αν λοιπόν η μητέρα μας επιδιώκει να μας κάνει να νιώθουμε καλά για τις προσπάθειές μας, για τις μικρές ή μεγάλες επιτυχίες κι αποτυχίες μας, τότε μιμητικά θα αρχίσουμε να αναπαράγουμε αυτές τις αντιλήψεις.

Δεν είναι λοιπόν ακραίο να υποθέσει κανείς ότι η πηγή της δικής μας αυτοπεποίθησης κι αυτοεκτίμησης είναι η μητέρα μας, ιδίως όταν αυτή είναι ηγεμονική φιγούρα στην ανατροφή μας. Πριν αντιληφθούμε τους εαυτούς μας αντιλαμβανόμαστε το πώς μας αντιμετωπίζει ο γονιός μας κι έπειτα μεταβιβάζουμε αυτήν τη συμπεριφορά στα παιχνίδια μας.

Ίσως να έχει τύχει να δείτε παιδιά να «μαλώνουν» κάποιο από τα παιχνίδια τους ή να αγκαλιάζουν κάποιο άλλο. Αυτό που ουσιαστικά συμβαίνει εκείνη τη στιγμή είναι μια «πρόσληψη ρόλου» μέσα από το παιχνίδι. Αυτή η αναπαραγωγή μιας συμπεριφοράς οδηγεί στην αυτοαντίληψή μας εντός μιας κοινωνίας και την υιοθέτηση μιας «κοινωνικής θέσης». Στην ίδια λογική, αν η μητέρα μας μας θεωρήσει έξυπνους, όμορφους, ικανούς, χαρισματικούς κι όποιο άλλο θετικό επίθετο μπορεί κανείς να προσθέσει, τότε έτσι θα δούμε τους εαυτούς μας. Θα είμαστε αυτό που πιστέψαμε ότι έβλεπε η μητέρα μας σ’ εμάς κι αυτή η ιδέα του εαυτού μας δεν μπορεί εύκολα να απορριφθεί- ακόμα κι αν είναι ανακριβής.

Είχα μια φίλη που η μητέρα της ανελλιπώς της επαναλάμβανε πόσο όμορφη ήταν και πως αυτό ήταν αρκετό. Την ώθησε να πάει σε τεχνικό λύκειο, να επιδιώξει να μείνει αδύνατη κι όμορφη. Όταν τη γνώρισα εγώ, ήταν πλέον ενήλικη και γνήσια πίστευε πως δεν ήταν αρκετά έξυπνη για να κάνει οτιδήποτε. Θυμάμαι χαρακτηριστικά που μια μέρα, ενώ μέτραγε τα ρέστα της, δεν εμπιστεύτηκε τον εαυτό της και μου ζήτησε να τα μετρήσω κι εγώ γιατί εκείνη δεν είναι καλή και θα την κοροϊδέψουν. Στην αντίθετη πλευρά είχα έναν συνάδελφο που μετακινούνταν στον χώρο με απίστευτη αυτοπεποίθηση. Καλό παιδί, λιγάκι επηρμένος για τα δικά μου μέτρα. Καθώς είχε χάσει τον πατέρα του από μικρή ηλικία, η μητέρα του φρόντιζε να τον λούζει με άπλετη αγάπη, αποδοχή, προσοχή και να του επαναλαμβάνει πόσο έξυπνος κι όμορφος είναι.

Δεν ήταν η μια μητέρα καλή κι η άλλη κακή, να μην παρεξηγηθώ. Είναι και οι δύο μητέρες που έκαναν εκείνο που πίστευαν πως ήταν το καλύτερο με γνώμονα αυτά που κι οι ίδιες έχουν βιώσει κι έχουν εσωτερικεύσει. Αυτό που θέλω όμως να τονίσω είναι τη διαφορετική προσέγγιση που κάθε μία υιοθέτησε στην ανατροφή του παιδιού της και πώς αυτό τα ακολούθησε. Στη μια περίπτωση το ένα παιδί αναγνωρίζει τον εαυτό του ως ελλιπές, στην άλλη συχνά υπερεκτιμούσε τις δυνατότητές του. Ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις βλέπουμε την επιρροή της μητέρας στο πώς αντιλαμβάνονται πολλά χρόνια μετά τους εαυτούς τους.

Η μητέρα μας, καλώς ή κακώς, είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Μπορεί να μας κάνει να πιστέψουμε τόσο στους εαυτούς μας που να μη μας καταβάλλει τίποτα. Μπορεί να συμβάλλει στην αυτοεκτίμησή μας σε τέτοιο βαθμό που να αναγνωρίσουμε σ’ εμάς μια αξία που να μη δύναται να καθαιρεθεί επουδενί. Αυτό μας δίνει αυτοπεποίθηση, μας κάνει να πατάμε γερά στα πόδια μας και μας επιτρέπει να διεκδικούμε περισσότερα για μας.

Προσωπικά μιλώντας, ξέρω πως δε θα ήμουν η ίδια αν η μητέρα μου δε μου έλεγε συνεχώς πόσο ικανή είμαι. Αν εκείνη δε μου έδειχνε τον τρόπο να υπάρχω τόσο όμορφα στο κορμί και το μυαλό μου. Ίσως να μην είναι έτσι ακριβώς για όλους -άλλωστε κάθε οικογένεια μπορεί να είναι διαφορετική- όμως σε κάθε οικογένεια, εκείνος που αναλαμβάνει το τιμόνι της ανατροφής γίνεται ο καθρέφτης σου κι οφείλει να προβάλει εσένα και τα δυνατά σου σημεία.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!