Κατεβαίνεις από το καλάμι για να προχωρήσεις στη ζωή

Περπατάς με σιγουριά κι αυτοπεποίθηση δεσπόζοντας στον χώρο. Ξέρεις πόσο σπουδαίος είσαι και κανείς δε θα σε πείσει για το αντίθετο, πώς θα μπορούσε άλλωστε όταν ξέρεις πώς να κυριαρχείς όπου σταθείς; Δεν το κάνεις επίτηδες λες, είναι θέμα ικανοτήτων –τυχαίνει να είσαι καλύτερος απ’ τους άλλους σωστά; Μάλλον, δεν τυχαίνει. Το επιδιώκεις. Θέλεις να υπερέχεις, θέλεις να ξεχωρίζεις, θέλεις να έχεις λόγους να θεριεύει η έπαρσή σου και να δίνεις τροφή στη μηχανή που παράγει ακατάπαυστα τη μάταιη υπεροψία σου.

Απολαμβάνεις την επαγγελματική σου εξέλιξη και στο πρόσωπό σου σχηματίζεται ένα μειδίαμα που εκνευρίζει και στωικό. Εξάλλου γνωρίζεις πολύ καλά ότι η αλαζονεία στον εργασιακό τομέα είναι σαν εισιτήριο για τη βέβαιη και γρήγορη αναγνώριση. Έτσι εστιάζεις στη νίκη. Στην επικείμενη κι όχι τη δυνητική γιατί για σένα είναι δεδομένη και αδιαμφισβήτητη. Δεν είσαι υπεραισιόδοξος, είσαι γνήσια βέβαιος πως θα κατακτήσεις τον στόχο σου και η αλήθεια είναι πως δε σε απασχολεί και πολύ πώς. Δεν «παίζεις ομαδικά» αλλά αυτό δε σε ενόχλησε. Ναι, είσαι αλαζόνας, αλλά ακόμα αυτό δεν το καταλαβαίνεις ή σε εξυπηρετεί πολύ για να το αλλάξεις.

Ίσως κάποια στιγμή να βρεθεί στο διάβα σου κάποιος λίγο πιο ψωροπερήφανος, κάποιος που πορεύεται με την οίησή του για σημαία κι αυτό να σε βάλει σε σκέψεις. Ίσως τότε, σε μια τυχαία έκλαμψη διαύγειας να αντιληφθείς πως ο κλασαυχενισμός όσο πιο πομπώδης είναι, τόσο πιο μικροπρεπή κι αντιπαθή σε κάνει. Τι έγινε; Εκείνο το ειρωνικό γελάκι σβήστηκε από μόνο του; Ωριμάζεις φίλε μου, αυτό είναι!

Μη νομίζεις πως είναι το ταξίδι σου αυτό τόσο παράξενο και σπάνιο. Όλοι υπήρξαμε αλαζόνες, θύματα της ίδιας μας της νιότης. Όλοι θεωρήσαμε πως ήμαστε καλύτεροι, πιο σημαντικοί, πιο ικανοί, πιο άξιοι, πιο έξυπνοι έναντι της πλειοψηφίας. Κάποια στιγμή, είτε λίγο είτε πολύ, επιδιώξαμε να επιδείξουμε τη δύναμή μας και την υπεροχή μας έναντι των συνανθρώπων μας.

Ξέρεις, αυτό είναι μια μικρή ύβρις που συχνά μας τη συγχωρούν λόγω του νεαρού της ηλικίας μας, αλλά  αλίμονο αν είσαι στη δύση σου και παραμένεις αλαζόνας. Ειλικρινά πιστεύω ότι μετά από κάποια ηλικία η αλαζονεία παύει να είναι απλά ξιπασιά ή σνομπισμός αλλά πρόκειται για στεγνή ανοησία.

Για μένα, είναι καταφανώς ανόητο να θεωρείς εαυτόν επίκεντρο του σύμπαντος. Θέλω να πω, αν δώσει κανείς τα ινία στη λογική του αντί για την όποια του έπαρση θα δει πως ο κόσμος μας είναι γεμάτος από μαγικά πλάσματα. Περιστοιχιζόμαστε από πολλούς, διαφορετικούς και σημαντικούς ανθρώπους. Γιατί να χρειάζεται κανείς να αποδεικνύει πως είναι ο ίδιος ο «πιο» ξεχωριστός; Κι αλήθεια, μας βοηθάει αυτό κάπου;

Σε μια πρόσφατη έρευνα του Yale παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά 7-9 ετών που έλαβαν μέρος είχαν μια αλαζονική στάση απέναντι στους ενήλικες. Συγκεκριμένα πίστευαν ότι όταν ενηλικιωθούν θα έχουν πολλές περισσότερες γνώσεις από αυτούς. Μπορεί και να έχουν δίκιο, ποιος ξέρει; Σύμφωνα πάντως με την ομάδα της Kristi Lockhart αυτό είναι μια απόδειξη ότι ο αλαζόνας βλέπει τον εαυτό του άξιο για τη νίκη. Βέβαια, μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας ίσως εξοικειωθούν με την ιδέα ότι όσες γνώσεις κι αν αποκτήσουν κάποιος άλλος τους τις μεταλαμπάδευσε, κάποιος άλλος τους ενέπνευσε και τους βοήθησε να εξελιχθούν. Ίσως μέσα από αυτήν την επίγνωση να δουν τον κόσμο πιο σφαιρικά και ταπεινά.

Έχουμε κάτι τρομερά παράδοξο στην κοινωνία μας. Θαυμάζουμε τους αλαζόνες γιατί –στην αρχή τουλάχιστον- μας συνεπαίρνει η αυτοπεποίθησή τους. Έχουμε εκπαιδευτεί άλλωστε να ελκόμαστε από τους πιο δυναμικούς ακόμα κι αν στην πραγματικότητα πρόκειται για κάποιον κομπορρήμων. Όμως όσο ωριμάζουν κι οι συνθήκες που βιώνουμε τόσο μαθαίνουμε να εκτιμάμε την ομορφιά της απλότητας, της ταπεινότητας.

Μεγαλώνοντας προσπαθούμε κι εμείς οι ίδιοι να μένουμε λίγο πιο προσγειωμένοι. Εκπαιδευόμαστε να αποδομούμε τις πάλαι ποτέ παγιωμένες μας απόψεις και ιδέες, να γινόμαστε πιο διαλλακτικοί και λιγότερο ανταγωνιστικοί. Μαθαίνουμε να κοιτάζουμε τους άλλους στα ίσα. Να θαυμάζουμε τις δεξιότητές τους σε κάτι, να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητά τους. Ωριμάζουμε και φοράμε στην έπαρσή μας χαλινάρι. Όχι τόσο από φόβο μη βρεθούμε από πρόεδροι παρίες, όσο γιατί μας προσφέρει μεγαλύτερη ικανοποίηση το να έχουμε κάποιον για να μοιραστούμε τη νίκη μας όταν αυτή έρθει.

Κι είναι τότε που καταφέρνουμε να χαλιναγωγήσουμε την αλαζονεία μας που κατορθώνουμε ίσως τη μεγαλύτερή μας νίκη. Κατορθώνουμε να εξελιχτούμε, να αναπτυχθούμε, να ωριμάσουμε όχι στα χρόνια μας αλλά στον ψυχισμό μας. Κι είναι τότε που το άλλοτε εκνευριστικό μειδίαμα της θριαμβολογίας μετατρέπεται σε χαμόγελο αυτεπίγνωσης και ηθικής ικανοποίησης.