Σκέψου γυναικεία εσώρουχα με μαύρη δαντέλα. Σε προδιαθέτει ερωτικά, έτσι δεν είναι; Τώρα ας σκεφτούμε ένα τζιν παντελόνι. Τίποτα σπουδαίο, ένα καθημερινό ρούχο, σωστά; Σκέψου κι άλλα ρούχα. Σκέψου τη φόρμα που φόρεσες χθες στο γυμναστήριο, σκέψου εκείνο το καλό σου το φόρεμα ή το φανελάκι σου το μακό, με τους λεκέδες που δε βγαίνουν. Τώρα σκέψου πως οποιοδήποτε είδος ένδυσης θα μπορούσε να αποτελέσει βάσει ετυμηγορίας αθωωτικό στοιχείο σε βιασμό. Σου φαίνεται τρελό; Κι όμως συνέβη. Όχι σε μια χώρα της Μέσης Ανατολής. Εδώ, στην Ευρώπη.
Καλά το διάβασες. Υπάρχουν δίπλα μας άνθρωποι που θεωρούν πως τα ρούχα δύναται να θεωρηθούν ως συναίνεση. Μάλιστα, όχι μόνο το πιστεύουν, αλλά το φέρνουν στο δικαστήριο ως «αποδεικτικό στοιχείο» κι η επιτομή αυτής της παράνοιας είναι πως ένα τέτοιο αντικείμενο όχι μόνο γίνεται αποδεκτό, αλλά οδηγεί και στην αθώωση ενός βιαστή. Σχετικά πρόσφατο παράδειγμα η εκδίκαση ενός βιασμού στην Ιρλανδία, όπου ο 27χρονος θύτης αθωώθηκε, γιατί το 17χρονο θύμα φορούσε δαντελένιο στρινγκ, άρα, σύμφωνα με την εκδίκαση της υπόθεσης, έδωσε τη συγκατάθεσή του ή στη γλώσσα του κάθε οπισθοδρομικού μισογύνη «πήγαινε γυρεύοντας».
Αναρωτιέμαι αν ο δικαστής, ή οποιοσδήποτε ενστερνίζεται αυτήν την άποψη, θα έλεγε τα ίδια αν του είχε τύχει κάτι παρόμοιο. Αν θα ήταν τόσο «εύκολο» να αθωώσουν κάποιον που προέβη σε άσεμνες πράξεις, άπαξ και στη θέση του κάθε κοριτσιού που βιάστηκε ή που αποπειράθηκαν να βιάσουν έβλεπαν την αδερφή τους, τη μάνα τους, το παιδί τους -αγόρι ή κορίτσι. Ίσως τότε να το σκέφτονταν πιο λογικά, πιο ώριμα, πιο δίκαια. Ίσως τότε να αντιλαμβάνονταν πως το ρούχο ή το εσώρουχο που επιλέγει κανείς να φορέσει, ακόμα και για ένα ραντεβού –πριν από αυτό– δεν είναι «ναι» στο σεξ. Μια κοντή φούστα δεν είναι «ναι». Ένα στενό φόρεμα δεν είναι «ναι». Ένα ντεκολτέ δεν είναι «ναι». Τίποτα εκτός απ’ το ίδιο το «ναι» δεν είναι «ναι».
Για να ‘μαστε ειλικρινείς, ακόμα κι ένα «ναι» κατόπιν πιέσεων ή εκφοβισμού δεν είναι συναίνεση. Δεν είναι συγκατάθεση για καμία σεξουαλική πράξη ένα «ναι» που δίνεται γιατί φοβάσαι. Δεν είναι συγκατάθεση ένα «ναι» που θα πεις γιατί απειλείται η ζωή σου ή η θέση εργασίας σου ή γιατί σε εκβιάζει ότι θα διαρρεύσει φωτογραφίες σου ή βίντεο στο διαδίκτυο. Δεν είναι συγκατάθεση ένα «ναι» που έγινε «όχι» στη συνέχεια, αλλά αγνοήθηκε. Δεν είναι «τσαλιμάκια» μήτε «νάζια» το «σταμάτα, δε νιώθω άνετα» και το «αρκετά, δεν μπορώ να συνεχίσω», ακόμα κι αν βρίσκεστε κι οι δύο γυμνοί σ’ ένα κρεβάτι. Είναι ένα περιφραστικό «όχι» που πρέπει κανείς να σεβαστεί. Πάντα έχεις δικαίωμα να αλλάξεις γνώμη, να σταματήσεις κάτι που δε θες. Πάντα έχεις κάθε δικαίωμα πάνω στο κορμί σου να το προστατεύσεις κι οποιοσδήποτε δεν το βλέπει αυτό, καταπατά βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.
Δεν το λέμε αρκετά συχνά, αλλά το να είσαι γυναίκα δεν είναι δα και τόσο εύκολο. Ο ανδροκρατούμενος κόσμος δεν άλλαξε απ’ τη μια μέρα στην άλλη. Ό,τι απολαμβάνουμε σήμερα είναι αγώνας κάποιων άλλων πριν από μας και, δυστυχώς, υπάρχουν ακόμα κατάλοιπα. Στη νοοτροπία κάποιων το πρώτο (ή και το δεύτερο) «όχι» είναι «ναι», γιατί φάγαμε το παραμύθι ότι «ο άντρας είναι κυνηγός» κι η γυναίκα «το παίζει δύσκολη», αλλά δεν είναι έτσι. Τα δύο φύλα είναι ισότιμα κι ισόνομα μεταξύ τους. Είμαστε όλοι άνθρωποι· λογικά όντα που οφείλουν να σέβονται το ένα το άλλο. Δεν υπάρχει χώρος ή λόγος για να καταχραστεί κανείς το σώμα κάποιου άλλου. Δεν υπάρχει καμία ανοχή στη σεξουαλική παρενόχληση κι αυτό περιλαμβάνει, πέραν του ίδιου του βιασμού, από άσεμνες χειρονομίες κι ανήθικες προτάσεις μέχρι και σεξουαλικά υπονοούμενα.
Να το θέσουμε πολύ απλά. Αν σου έχει ήδη αρνηθεί σε πρόταση για ραντεβού κι εσύ συνεχίσεις να επιμένεις, είναι παρενόχληση. Αν πεις ή δείξεις με κάποια χειρονομία τι ορέγεσαι να κάνεις, ενώ σου έχει πει πως δεν επιθυμεί κάτι από ‘σένα, είναι παρενόχληση. Αν αγγίζεις δήθεν τυχαία ερωτογενείς περιοχές, είναι παρενόχληση. Οι ανήθικες προτάσεις του «κουβαρντά» που εκμεταλλεύεται κορμιά με το αζημίωτο, είναι παρενόχληση. Ξέρετε κάτι; Κι οι dick pics θεωρούνται παρενόχληση, αν αποσταλούν χωρίς την προγενέστερη συγκατάθεση του παραλήπτη, οπότε όση φωτογένεια κι αν νομίζετε πως έχει, κρατήστε το για δική σας χρήση, αγόρια.
Ας καταστήσουμε κάτι σαφές. Ξέρεις πότε ο άλλος πραγματικά γουστάρει, πότε το κάνει από αγγαρεία και πότε πιέζει κάποιος να γίνει παρά τη θέληση του άλλου. Αν τη βρίσκει κανείς με την τρίτη εκδοχή, είναι άρρωστος και χρήζει τουλάχιστον ψυχολογικής εκτίμησης, αν όχι εγκλεισμό. Συγκατάθεση δεν είναι τα εσώρουχα, δεν είναι τα ρούχα, δεν είναι ούτε και το «ίσως». Η συγκατάθεση δίνεται με ένα ενθουσιώδες «ναι» που κρατάει απ’ την αρχή ως το τέλος, οτιδήποτε άλλο είναι φτηνές δικαιολογίες ή κατάπτυστα δικηγορικά τεχνάσματα για τη συγκάλυψη μιας αλήθειας.
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη