Το να είσαι καλός άνθρωπος είναι ευκολότερο απ' ό,τι ακούγεται

Σαν παιδί είχα την ευλογία να περνάω πολύ χρόνο με τους παππούδες μου καθώς είχαν αναλάβει το baby-sitting μου τις (πολλές) ώρες που η μαμά μου δούλευε. Αν κάτι θυμάμαι έντονα από τη γιαγιά μου εκτός από τα κανακέματα, τα χατίρια και τις νοστιμιές που μου έκανε, είναι μια συμβουλή της που μέχρι σήμερα πασχίζω να ακολουθώ: «Να είσαι καλός άνθρωπος». Ήταν αστείο γιατί όταν έπρεπε να απαντήσω αν θα γίνω δικηγόρος ή γιατρός ή ζωγράφος η γιαγιά μου είχε την απάντηση έτοιμη: «καλός άνθρωπος». Τίποτα άλλο δεν είχε σημασία κι αυτό ήταν απελευθερωτικό μα συνάμα μια προσδοκία που θέτει πολύ ψηλά τον πήχη.

Τόσο απλοϊκό κι όμως έχει τον τρόπο του να σε στοιχειώσει. Εδώ που τα λέμε, στις μέρες μας το «να είσαι καλός άνθρωπος» είναι πολύ πιο δύσκολο απ’ όσο κανείς φαντάζεται σαν παιδί κι επίσης, συχνά σε φέρνει σε δύσκολη θέση. Όλοι έχουμε ακούσει την έκφραση «τον καλό τον λένε μαλάκα» κι όλοι μπορούμε να φανταστούμε πώς προέκυψε. Όλοι έχουμε βρεθεί σε μια τέτοια θέση που το να «γίνουμε οι κακοί της υπόθεσης» ήταν πολύ πιο γρήγορο αλλά και ευχάριστο απ’ το να κρατήσουμε χαρακτήρα. Καμιά φορά μάλιστα ο θυμός μας, το αίσθημα της αδικίας ή η κούραση μας φέρνουν στην επιφάνεια με περισσή ευκολία τον άλλο μας εαυτό, εκείνον που αν αντιμετωπίζαμε σε κάποιο άλλο πρόσωπο, λογικά θα επικρίναμε και θα στηλιτεύαμε.

Μεγαλώνοντας με στόχο το να είσαι καλός άνθρωπος, ή έστω καλύτερος κάθε μέρα που περνάει, συχνά επιφορτίζεσαι με ενοχές. Νιώθεις άσχημα που δεν μπορείς να βοηθήσεις περισσότερους ανθρώπους, νιώθεις τύψεις γιατί βγήκες εκτός εαυτού κι έβαλες τις φωνές σε κάποιον, νιώθεις ενοχές που δεν μπόρεσες να υπερασπιστείς κάποιον ακόμα κι αν ήταν ένας εντελώς άγνωστος. Νιώθεις μεταμέλεια για αυτά που έκανες (ή δεν έκανες) και ξέρεις πως κάποιον άλλον επιβάρυναν ή πλήγωσαν και νιώθεις υποχρεωμένος να επανορθώσεις. Θέλει μόχθο να προσπαθείς να είσαι συμπονετικός, φιλεύσπλαχνος, φιλότιμος, αλληλέγγυος, επιεικής, διαλλακτικός, άδολος κι όσο γίνεται ανιδιοτελής. Όμως έτσι ακριβώς πρέπει να είμαστε.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ, πρέπει να είμαστε ή να προσπαθούμε να γίνουμε καλοί άνθρωποι. Όχι γιατί «είναι το χριστιανικό», όχι γιατί μας το είπε κάποιος, όχι γιατί είναι «μέρες αγάπης» αλλά γιατί οι καιροί είναι δύσκολοι και απαιτητικοί και το τελευταίο που θέλουμε είναι να κάνουμε τα πράγματα χειρότερα. Περνάμε όλοι τις δυσκολίες μας. Όλοι κάτι έχουμε που μας ταλανίζει. Ίσως είναι η πίεση της δουλειάς, ίσως η κλεισούρα, ίσως οι λογαριασμοί που αυξάνονται και δεν έχουμε τους πόρους να ανταποκριθούμε. Μπορεί να είναι και κάτι ακόμα πιο σοβαρό όπως ένα θέμα υγείας δικό μας ή κάποιου αγαπημένου προσώπου. Μπορεί να προσπαθούμε να ξεπεράσουμε μια απώλεια, μπορεί να δίνουμε μάχη με την κατάθλιψη. Όλοι μας κουβαλάμε κάτι είτε μιλάμε γι’ αυτό, είτε όχι. Γιατί λοιπόν, να μην προσπαθήσουμε επιτέλους να κάνουμε ο ένας τη ζωή του άλλου λίγο πιο εύκολη;

Δεν είναι δύσκολη η καλοσύνη από μόνη της, εμείς την κάναμε. Μας το κάναμε δύσκολο το να είμαστε καλοί άνθρωποι όταν αρχίσαμε να βλέπουμε καχύποπτα το διπλανό μας, όταν προδικάσαμε τις πράξεις του και τη διάθεσή του και τις ντύσαμε με δόλο και ιδιοτέλεια. Εντάξει, δε ζούμε σε κοινωνία ιδανικά πλασμένη, σαφώς κι υπάρχουν όλα αυτά, όμως κάποια στιγμή απλά πάψαμε να δίνουμε το πλεονέκτημα της αμφιβολίας. Γίναμε έρμαια της κακοπιστίας μας και υπό το φόβο μην τυχόν και μας εκμεταλλευτούν, μην τυχόν και βρεθεί κάποιος «εξυπνότερος» και μας «κοροϊδέψει» τους αντιμετωπίζουμε όλους ως δυνητικά κακούργους.

Σε κάποιο μαιευτήριο αυτήν τη στιγμή, μερικές δεκάδες νεογνά βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο. Μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι κάποιο ή κάποια από αυτά θα είναι εγκληματίες; Τότε γιατί είμαστε τόσο σίγουροι για την (κουτο)πονηριά του διπλανού μας; Ας δώσουμε στους ανθρώπους γύρω μας το περιθώριο να βελτιωθούν αλλά και να σφάλλουν, όπως θα θέλαμε κάποιος να το προσφέρει και σε μας. Έτσι για αλλαγή, ας μη χτυπήσουμε το χέρι στο τραπέζι όταν θα έχουμε δίκιο αλλά να πούμε ένα «δεν πειράζει» σ’ εκείνον που έκανε λάθος, άλλωστε θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς αυτοί.

Νομίζω πως θέλει μικρά βήματα η καλοσύνη για να κάνει η κοινωνία μας επιτέλους ένα άλμα προς το καλύτερο. Θέλει έναν καλό λόγο σε έναν άγνωστο, λίγη αποδοχή στο διαφορετικό, λιγότερη κριτική σε εκείνο που δε μας βρίσκει σύμφωνους, περισσότερο ενδιαφέρον για την κατάσταση του διπλανού μας. Δε μας κοστίζει να δώσουμε τη σειρά μας σε κάποιον γηραιότερο ή σε μια μάνα μ’ ένα παιδί. Δε μας κοστίζει να περιμένουμε υπομονετικά λίγο παραπάνω στην ουρά ή στην αναμονή. Σαφώς και είναι ενοχλητικό, αλλά στην άλλη πλευρά υπάρχει κάποιος που κάνει ό,τι μπορεί κι είναι πραγματικά ανόητο και μικρόψυχο να υποθέτουμε το αντίθετο.

Το να προσπαθείς να είσαι καλός άνθρωπος μοιάζει πολύ γενικευμένο όμως είναι ένας ωραίος στόχος. Παρά τις ενοχές που ίσως έχεις ενίοτε, στην πλειοψηφία των ημερών, νιώθεις καλά με τον εαυτό σου. Νιώθεις πως έκανες την καθημερινότητα κάποιου λίγο πιο υποφερτή κι αυτό είναι σπουδαίο παράσημο. Σου απονέμεται με ένα χαμόγελο, με ένα ευχαριστώ και πολύ συχνά, σου επιστρέφεται.